Trzy horyzonty znaczeniowe „edukacji dla bezpieczeństwa”

• Authors: Marcin Rojek , Magdalena Matusiak-Rojek

Title variants

EN

The three semantic horizons of "education for safety"

Abstracts

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The aim of the article is to establish the meaning of the more and more frequently used construct – “education for safety”, to which intuitive meanings and temporary meanings are assigned, depending on the context of use and being included in a given frame of reference. “Education for safety” can mean anything, causing a troublesome ambiguity or nothing, which limits the possibility of understanding its within the circles concerned. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The main research problem is contained in the question: What is “education for safety” in contemporary pedagogy? The research method is the analysis the subject literature, legal acts and the activities of the Education for Safety Association of the Polish Academy of Sciences. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: Based on the analysis, three semantic horizons (preconceptualization) of “education for safety” were distinguished and characterised. RESEARCH RESULTS: The analysis shows that “education for safety” can now be understood in pedagogy as: (1) lifelong educational practice, (2) school subject and (3) research subject. The semantic horizons are also possible conceptualisations of “education for safety” in the future. CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: The coexistence of the preconceptualizations indicated here favours their mutual interactions supporting further development, which leads to the emergence of a new subdiscipline – pedagogy of safety. Safety is under dynamic changes and does not have a constant level of organization, therefore “education for safety” should be treated as a lifelong process, a component of the idea of life long learning. In “education for safety” as a school subject, the content of civil safety dominates, and this subject is treated as secondary in schools. In the pedagogical discourse, “education for security” more and more often replaces “education for peace”.

PL

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest ustalenie znaczenia coraz częściej używanej konstrukcji słownej – „edukacja dla bezpieczeństwa”, której przypisywane są intuicyjne znaczenia i tymczasowe sensy, zależące od kontekstu użycia i wpisania w dany kadr referencyjny. „Edukacja dla bezpieczeństwa” może oznaczać wszystko, przysparzając kłopotliwej wieloznaczności, albo nic, co ogranicza możliwość porozumienia w obrębie środowisk nią zainteresowanych. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Główny problem badawczy zawiera się w pytaniu: Czym obecnie w pedagogice jest „edukacja dla bezpieczeństwa? Zastosowano metodę analizy literatury przedmiotu, aktów prawnych oraz działalności Zespołu Edukacji dla Bezpieczeństwa KNP PAN, którego autorzy są członkami. PROCES WYWODU: Na podstawie analizy wyróżniono trzy horyzonty znaczeniowe (prekonceptualizacje) „edukacji dla bezpieczeństwa” i dokonano ich charakterystyki. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Z przeprowadzonej analizy wynika, że „edukacja dla bezpieczeństwa” może być obecnie w pedagogice rozumiana jako: (1) całożyciowa praktyka edukacyjna, (2) przedmiot szkolny oraz (3) przedmiot badań. Wyznaczone tu horyzonty znaczeniowe są jednocześnie możliwymi konceptualizacjami „edukacji dla bezpieczeństwa” w najbliższej przyszłości. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Współistnienie wskazanych tu prekonceptualizacji sprzyja ich wzajemnym oddziaływaniom wspierających dalszy rozwój perspektywicznie skutkujący wyłonieniem się nowej subdyscypliny – pedagogiki bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo podlega dynamicznym zmianom i nie posiada stałego poziomu zorganizowania, dlatego „edukacja dla bezpieczeństwa” powinna być traktowana jako proces całożyciowy, składowa idei life long learning. W „edukacji dla bezpieczeństwa” jako przedmiocie szkolnym dominują treści bezpieczeństwa cywilnego, a przedmiot ten traktowany jest w szkołach jako drugorzędny. W dyskursie pedagogicznym „edukacja dla bezpieczeństwa” coraz częściej zastępuje popularne dotąd „wychowanie dla/do pokoju”

Keywords

PL

edukacja dla bezpieczeństwa; bezpieczeństwo; pedagogika

EN

education for safety; safety; education

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Horyzonty Wychowania
• Year: 2021
• Volume: 20
• Issue: 54
• Pages: 97-109

Dates

published

2021

Contributors

author

Marcin Rojek

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000000181559233

author

Magdalena Matusiak-Rojek

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000000189000901

References

• Bera, R. (2017). Pedagogika bezpieczeństwa w kontekście współczesnych zagrożeń w życiu społecznym. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J. Paedagogia-Psychologia 30(4), 11-18.
• Bera, R. i Kwiatkowski, S.M. (red.). (2019). Młodzież wobec współczesnych zagrożeń w życiu społecznym. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
• Berger P.L. i Luckmann T. (2010). Społeczne tworzenie rzeczywistości (J. Niżnik, tłum., wyd. 2).Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Cieślarczyk, M. (2010). Współczesne postrzeganie edukacji do bezpieczeństwa i obronności. W: J. Kunikowski (red.), Bezpieczeństwo i obronność w świetle współczesnych wyzwań i potrzeb. Ujęcie naukowe, pedagogiczne i edukacyjne (s. 121-135). Siedlce: Wydawnictwo Akademii Podlaskiej.
• Cieślarczyk, M. (2011). Metody badań w naukach o bezpieczeństwie. W: B. Wiśniewski (red.), Bezpieczeństwo w teorii i badaniach naukowych (s. 128-134). Szczytno: Wydział Wydawnictw i Poligrafii Wyższej Szkoły Policji.
• Drabik, K. (2013). Bezpieczeństwo personalne i strukturalne. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej.
• Edukacja dla bezpieczeństwa. Informacja. (2004). Warszawa: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Departament Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego.
• Filek, J. (1984). Pseudowychowanie. Studia Socjologiczne, 227(10), 165-178.
• Gołębiowski, J. (2015). Anatomia bezpieczeństwa. Warszawa: Difin.
• Hołyst, B. (2014). Bezpieczeństwo. Ogólne problemy badawcze (T. 1). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Jarmoszko, S., Kalita, C. i Maciejewski, J. (2016). Nauki społeczne wobec problemu bezpieczeństwa (wybrane zagadnienia). Siedlce: Wydawnictwo UPH.
• Kamiński, P. (red.). (2020). Edukacja w bezpieczeństwie i obronności. Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
• Kuhn, T.S. (2001). Struktura rewolucji naukowych. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Kunikowski, J. (2002). Wiedza i edukacja dla bezpieczeństwa. Warszawa: Bellona.
• Kwieciński, Z. (1995) Socjopatologia edukacji. Olecko: Mazurska Wszechnica Nauczycielska.
• Lewowicki, T. (2013). Filozofia i pedagogika. Tradycja i współczesność związków inspirujących teorię i praktykę edukacyjną. W: M. Dudzikowa (red.), Colloquia Communia. Filozofia pedagogice, pedagogika filozofii (s. 17‑24). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Maciejewski, J. (2014). Grupy dyspozycyjne. Analiza socjologiczna. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Majer, P. i Urbanek A. (2016). Bezpieczeństwo społeczne. Ewolucja, instytucje, zagrożenia. Warszawa: Editions Spotkania.
• Maslow, A.H. (1990). Motywacja i osobowość (P. Sawicka, tłum.). Warszawa: „Pax”.
• Menkes, J. (2018). Wychowanie dla pokoju versus wychowanie do wojny. Wartości uniwersalne wobec wyzwań globalnych. Horyzonty Wychowania, 17(41), 215223.
• Moore, R. (2006). Socjologia edukacji (A. Sulak, A. Kacmajor, S. Pikiel, E. Zaremba i K. Rogowski, tłum.). W: B. Śliwerski (red.), Pedagogika (t. 2, s. 415-486). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne.
• Palka, S. (2006). Metodologia, badania, praktyka pedagogiczna. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Pieczywok, A. (2011). Wybrane problemy z zakresu edukacji dla bezpieczeństwa. Konteksty – zagrożenia – wyzwania. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej.
• Rosa, R. (1995). Filozofia bezpieczeństwa. Warszawa: Bellona.
• Rosa, R. (2005). Filozofia i edukacja dla bezpieczeństwa. Wybrane aspekty ontologiczne, aksjologiczne i prakseologiczne. Siedlce: Wydawnictwo Akademii Podlaskiej.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej. Dz.U. z dnia 1 lutego 2017 r., poz. 356 (Polska).
• Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Dz.U. z dnia 30 sierpnia 2012 r., poz. 977 (Polska).
• Skrabacz, A. (red.). (2019). Bezpieczeństwo i edukacja: edukacja elit XXI wieku bezpieczeństwo – wielorakie perspektywy: edukacja XXI wieku. Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bezpieczeństwa.
• Skrabacz, A. i Loranty, K. (2016). Bezpieczeństwo społeczne w demokratycznym państwie: perspektywa personalna i strukturalna. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej.
• Studenski, R. (2000). Kultura bezpieczeństwa pracy w przedsiębiorstwie. Bezpieczeństwo Pracy 9, 17-20. http://archiwum.ciop.pl/31063
• Świniarski, J. (1997). O naturze bezpieczeństwa. Prolegomena do zagadnień ogólnych. Warszawa– Pruszków: Agencja Wydawnicza ULMAK.
• Świniarski, J. (1999). Filozoficzne podstawy edukacji dla bezpieczeństwa. Warszawa: Departament Społeczno-Wychowawczy Ministerstwa Obrony Narodowej.
• Uchwały Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów z dnia 28 stycznia 2011 zmieniającej uchwałę w sprawie określenia dziedzin nauki i dziedzin sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych. Monitor Polski z dnia 21 lutego 2011 (Polska).
• Urych, I. i Orzyłowska A. (2020). Wiedza o bezpieczeństwie w procesie dydaktycznym: kontynuacja i rozwój myśli pedagogicznej. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Sztuki Wojennej.
• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Dz.U. 1996, nr 67 poz. 329 z późn. zm.(Polska).
• Wątorek, K. (2018). Edukacja na rzecz bezpieczeństwa – wybrane rozwiązania prawne. W: R. Kochańczyk i P. Mięsiak (red.), Edukacja na rzecz bezpieczeństwa – wielowymiarowa płaszczyzna (s. 131-148). Katowice: Wydawnictwo Szkoły Policji.

Identifiers

DOI

10.35765/hw.2026

Biblioteka Nauki

1806815