Boże klauny (u)topione w tradycji romantycznej

• Authors: Justyna Pyzia

Title variants

EN

Boże klauny [God’s Clowns] Drown in Romantic Tradition

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Rdzeniem kulturowego mitu szaleństwa jest uprzywilejowanie poznawczej perspektywy szaleńca, który „krocząc przed poetą”, rozbija utrwalone kon­wencje myślowe, rozszerza granice poznania, odcina powiązania łączące słowa z rzeczami, jakie krępują literaturę. Dzięki dziełu Michela Foucaulta Autorka pokazuje zmiany w pojmowaniu szaleństwa i wykazuje pewne inter­pretacyjne przesunięcia między romantyzmem a nowoczesnością. Autorka stawia tezę, że tom Boże klauny Przemysława Dakowicza jest dewalua­cją romantycznej postaci „szaleńca bożego” zastępowanego przez zdegene­rowanego klauna. Dakowicz z upodobaniem sięga po biografie tych boha­terów nowoczesnego świata, którzy – angażując się bez reszty w sprawy sztuki, filozofii, religii – stanęli oko w oko z własnym szaleństwem: Wac­ława Niżyńskiego, żony Thomasa Stearnsa Eliota, Blaise’a Pascala, Friedri­cha Nietzschego, Gunthera Liebchena. Co istotne, współcześni szaleńcy nie transcendują w kierunku rzeczywistości duchowej, jak czynili to romantycy. Tom Dakowicza zostaje więc dociążony symbolicznym ciężarem nieobec­ności, pustki i milczenia. Celem artykułu jest ukazanie, że temat szaleństwa w Bożych klaunach rozbudowuje się na romantycznym fundamencie na zasa­dzie ogólnej, literackiej aluzyjności, odwołuje się w większym stopniu do modalności romantycznej niż konkretnych przykładów.

EN

The core of the cultural myth of madness is a special treatment of the cog­nitive perspective of a madman, who “walks before a poet,” destroys estab­lished mental conventions, widens the boundaries of cognition, and cuts con­nections between words and objects that restrain literature. Thanks to the work of Michel Foucault, the author shows changes in the understanding of madness and points out some interpretive shifts between Romanticism and modernity. The author argues that the volume Boże klauny [God’s clowns] by Przemysław Dakowicz is a devaluation of the romantic figure of the “Crazy for God” into a degenerated clown. Dakowicz eagerly refers to biographies of such heroes of the modern world who entirely engaged in issues of art, phi­losophy, or religion – and stood eye to eye with their own madness: Vaslav Nijinsky, the wife of Thomas Stearns Eliot, Blaise Pascal, Friedrich Nietzsche, and Gunther Liebchen. Importantly, the contemporary crazy-wise do not transcend to spiritual reality, as the romantics did. Therefore, the volume by Dakowicz is weighted down with a symbolic burden of absence, emptiness, and silence. The purpose of the article is to prove that the issue of divine mad­ness in Boże klauny is expanding from a romantic foundation based on gen­eral, literary allusiveness, and it refers more to romantic modality than to spe­cific examples.

Keywords

PL

szaleniec boży; szaleństwo; Przemysław Dakowicz; romantyzm; transgresja; zaburzenia umysłu; transcendencja; Michel Foucault; klaun; schizofrenia; nowoczesność; szaleniec boży; szaleństwo; Przemysław Dakowicz; romantyzm; transgresja; zaburzenia umysłu; transcendencja; Michel Foucault; klaun; schizofrenia; nowoczesność

EN

Divine madness; Crazy for God; Przemysław Dakowicz; romanticism; transgression; mental disorders; transcendence; Michel Foucault; clown; schizophrenia; modernity

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Perspektywy Kultury
• Year: 2020
• Volume: 29
• Issue: 2
• Pages: 127-150

Dates

published

2020-06-30

Contributors

author

Justyna Pyzia

Identifiers

DOI

10.35765/pk.2020.2902.010