A New Paradigm: “The Middle Ages without Catharism” and the Testimony of the Inquisitional Sources

• Authors: Piotr Czarnecki

Title variants

PL

Nowy paradygmat – „średniowiecze bez kataryzmu” a świadectwo źródeł inkwizycyjnych

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The article discusses the radical interpretation of Catharism which is getting more and more popular in the recent years. It’s adherents assume, that this heresy never existed for real in the regions of contemporary southern France, but was only a construct of the Catholic clergymen. In their opinion the image of well-organized and doctrinally consistent heresy was created by the Catho­lic polemists, basing on the ancient anti-heretical writings (mainly anti-man­ichaean scriptures of St. Augustine) and than it was imposed on the innocent people questioned during an inquisitorial procedure. The adherents of this interpretation (based on the interpretation of inquisitorial sources) propose a total change in the perception of Catharism, and writing it’s history anew, to fit a new paradigm-“Middle-Ages without Catharism.” The main aim of this article is to verify these revolutionary claims, basing on the analysis of the inquisitorial sources and to answer the following questions: Can we really say, that the image of Catharism in the inquisitorial sources is identical as in the Catholic polemics? Can we assume, that it was imposed on the interro­gated people by the inquisitors? And finally-is it really an image of the well‑organized counter-church?

PL

Artykuł podejmuje dyskusję z coraz popularniejszą w ostatnich czasach rady­kalną opcją interpretacyjną kataryzmu, której zwolennicy zakładają, że here­zja ta nie istniała nigdy realnie na południu dzisiejszej Francji, będąc jedynie konstruktem katolickich duchownych. Obraz dobrze zorganizowanej i spój­nej doktrynalnie herezji dualistycznej miał zostać stworzony przez polemi­stów katolickich na podstawie starożytnych pism antyheretyckich (głównie antymanichejskich św. Augustyna), a następnie wmówiony niewinnym prze­słuchiwanym podczas procedury inkwizycyjnej. Zwolennicy tej interpretacji (opartej na rozumieniu źródeł inkwizycyjnych) proponują całkowitą zmianę spojrzenia na kataryzm, napisanie jego historii od nowa i zastąpienie dotych­czasowych ustaleń nowym paradygmatem – „średniowiecze bez katary­zmu”. Głównym celem artykułu jest weryfikacja tych śmiałych twierdzeń na podstawie analizy źródeł inkwizycyjnych i udzielenie odpowiedzi na pyta­nia: Czy faktycznie obraz kataryzmu w nich zawarty pokrywa się z obrazem znanym z katolickich polemik? Czy można odnieść wrażenie, że został on narzucony przesłuchiwanym przez inkwizytorów? Czy jest to obraz dobrze zorganizowanego kontr-Kościoła, jak utrzymują zwolennicy wyżej opisanej interpretacji.

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Perspektywy Kultury
• Year: 2020
• Volume: 31
• Issue: 4
• Pages: 89-108

Dates

published

2020-12-31

Contributors

author

Piotr Czarnecki

References

• Alain de Lille (n.d.). De fide catholica contra haereticos sui temporis (Vol. 210). Patrologia Latina.
• Arnold, J. (2016). The Cathar Middle Ages as a Methodological and Histo­riographical Problem. In A. Sennis (Ed.), Cathars in Question. York: York Medieval Press.
• Barber, M. (2006). Northern Catharism. In M. Frasetto (Ed.), Heresy and the Persecuting Society in the Middle Ages: Essays on the Work of R. I. Moore. Leiden–Boston: Brill.
• Biget, J.L. (2001). Réflexions sur «l’hérésie» dans le Midi de la France au Moyen Âge. Heresis, 36–37.
• Biller, P. (2016). Goodbye to Catharism? In A. Sennis (Ed.), Cathars in Que­stion. York: York Medieval Press.
• Biller, P. & Bruschi, C. (Eds.). (2011). Inquisitors and Heretics in Thirteenth­-Century Languedoc. Leiden–Boston: Brill.
• Brenon, A. (1993). Les fonctions sacramentelles du consolament. Heresis, 20.
• Brenon, A. (1995). Les hérésies de l’an mil: Nouvelles perspectives sur les ori­gines du catharisme. Heresis, 24.
• Chiu, H. (2011). Alan of Lille’s Academic Concept of the Manichee. Journal of Religious History, 35.
• Douais, C. (Ed.). (1900). Depositions contre Pierre Garcias du Bourguet-Nau de Toulouse. In Documents pour servir à l’histoire de l’Inquisition dans le Languedoc (Vol. 2). Paris: Libraire Renouard.
• Drakopoulos, T. (2010). L’unité de Bogomilo-Catharisme d’après quatre textes latins analysés à la lumière des sources byzantines. Geneva. Retrieved from https://archive-ouverte.unige.ch/unige:12233 (access: 5.06.2020).
• Durandus de Huesca. (1967). Liber antiheresis. In K.V. Selge (Ed.), Die ersten Waldenser. Mit Edition des Liber Antiheresis des Durandus von Osca (Vol. 2). Berlin: Walter de Gruyter & Co.
• Duvernoy, J. (Ed.). (n.d.). Le manuscrit 609 De la bibliothèque municipale de Toulouse (Vols. 1–2). Retrieved from http://jean.duvernoy.free.fr/text/pdf/ ms609_a.pdf (access: 6.1.2020).
• Duvernoy, J. (Ed.). (1965). In Le registre d’inquisition de Jacques Fournier (1318–1325) (Vols. 1–3). Toulouse.
• Duvernoy, J. (Ed.). (1980). Registre de geoffroy d’Ablis, Ms Latin 4269 Bibliotheque Nationale Paris. Retrieved from http://jean.duvernoy.free.fr/text/ pdf/geoffroi_d_ablis.pdf (access: 5.12.2020).
• Duvernoy, J. (Ed.). (1988). Cahiers de Bernard de Caux. Ms Doat XXII B. N. Paris. Agen–Cahors–Toulouse. Retrieved from http://jean.duvernoy.free. fr/text/pdf/bdecaux.pdf.
• Eckbertus Abbas Schonaugensis. (1855). Sermones contra catharos (Vol. 195). Paris: Patrologia Latina.
• Ermengaudus. (1855). Contra haereticos (J.P. Migne, Ed., Vol. 204). Paris: Patrologia Latina.
• Etienne de Bourbon. (1877). Anecdotes historiques, légendes et apologues (A.L. de La Marche, Ed.). Paris: Libraire Renouard.
• Feuchter, J. (2016). The ‘heretici’ of Languedoc: Local holy men and women or organized religious group? New evidence from Inquisitorial, notarial, and historiographical sources. In A. Sennis (Ed.), Cathars in Question. York: York Medieval Press.
• Goffredo di Auxerre. (1970). Super Apocalypsim: Temi e Testi (F. Gastaldelli, Ed., Vol. 17). Rome: Edizioni di Storia e letteratura.
• Gui, B. (1964). Manuel de l’inquisiteur (G. Mollat, Ed., Vol. 1). Paris: Société d’édition Les Belles Lettres.
• Gui, B. (2002). Les sentences, Texte et traduction (Vol. 1). In A. Pales-Gobilliard (Ed.), Le livre des sentences de l’inquisiteur Bernard Gui: 1308–1323. Paris: CNRS Editions
• Guillelmus de Nangiaco. (1840). Chronicon. In M. Bouquet (Ed.), Recueil des historiens des Gaules et de la France (Vol. 20). Paris: Imprimerie Royale.
• Jiménez, P. (2002). De la participation des cathares rhénans (1163) à la notion d’hérésie générale. Heresis, 36–37.
• Jiménez-Sanchez, P. (2003). Catharisme ou catharismes? Variations spatiales et temporelles dans l’organisation et dans l’encadrement des communau­tés dites «cathares». Heresis, 39.
• Jiménez-Sanchez, P. (2008). Les catharismes: modèles dissidents du christianisme médiéval, XIIe–XIIIe siècles. Rennes: Presses universitaires de Rennes.
• Moore, R.I. (2007). The Formation of a Persecuting Society. Authority and Deviance in Western Europe, 950–1250. Malden: Blakwell.
• Moore, R.I. (2012). The War on Heresy: Faith and Power in Medieval Europe. London: Profile Books.
• Moore, R.I. (2016). Principles at Stake: The Debate of April 2013 in Retro­spect. In A. Sennis (Ed.), Cathars in Question. York: York Medieval Press.
• Morghen, R. (1951). Medioevo cristiano. Bari: Laterza.
• Morghen, R. (1966). Problèmes sur l’origine de l’hérésie au moyen âge. Revue historique, 236.
• Pales-Gobilliard, A. (2002). Introduction. In Le livre des sentences de l’inquisiteur Bernard Gui: 1308–1323 (Vol. 1). Paris: CNRS Editions.
• Pegg, M.G. (2001a). The Corruption of Angels: The Great Inquisition of 1245– 1246. Princeton: Princeton University Press.
• Pegg, M.G. (2001b). On Cathars, Albigenses, and Good Men of Languedoc. Journal of Medieval History, 27.
• Pegg, M.G. (2011). Albigenses in the Antipodes: An Australian and the Cathars. Journal of Religious History, 35.
• Pegg, M.G. (2016). The Paradigm of Catharism: or, the Historians’ Illusions. In A. Sennis (Ed.), Cathars in Question. York: York Medieval Press.
• Stoyanov, Y. (2016). Pseudepigraphic and Parabiblical Narratives in Medieval Eastern Christian Dualism, and Their Implications for the Study of Catha­rism. In A. Sennis (Ed.), Cathars in Question. York: York Medieval Press.
• Stubbs, W. (Ed). (1869). Epistola Petri tituli Sancti Chrysogoni praesbyteri cardinalis, apostolicae sedis legati. In Chronica magistri Rogeri de Houedene (Vol. 2). London: Longmans, Green and Co.
• Théry, J. (2002). L’hérésie des bons hommes. Comment nommer la dissidence religieuse non vaudoise ni béguine en Languedoc (XIIe – début XIVe siècle)? Heresis, 36–37.
• Thouzellier, C. (Ed.). (1977). Rituel cathare. Paris: Editions du Cerf.
• Wakefield, W.L. (1967). Notes on Some Antiheretical Writings of the Thirte­enth Century. Franciscan Studies, 27.
• Zbiral, D. (2019). Pokřtěni ohněm: Katarské křesťanství ve světle dobových pra­menů (12.-14. století). Prague: Argo.
• Zerner, M. (Ed.). (1988). Inventer l’hérésie? Discours polémiques et pouvoirs avant l’Inquisition. Nice: Brepols.
• Zerner, M. (Ed.). (2001). Compte rendu des interventions de M. Zerner, J.-L. Biget et J. Chiffoleau. In L’Histoire du catharisme en discussion. Le «concile» de Saint-Félix 1167. Nice: Brepols.

Identifiers

DOI

10.35765/pk.2020.3104.08