Drugorzędny drugi obieg. W trzydziestą rocznicę zniesienia cenzury w Polsce

• Authors: Krzysztof Okoński

Title variants

EN

Secondary Second Circulation. On the Thirtieth Anniversary of the Abolition of Censorship in Poland

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Literatura podziemna istnieje obecnie tylko w archiwach historycznych lub w zbiorach prywatnych i nie ma szansy wpłynąć na współczesny dyskurs. Któż byłby dziś naprawdę zainteresowany prezentowanymi w niej liberal­nymi poglądami, jej różnorodnością tematyczną i estetyczną, kiedy radykalne siły, fake newsy i trolle w coraz większym stopniu kształtują komunikację w przestrzeni publicznej? Czy eskalacja konfliktów ideologicznych w Polsce może prowadzić do instrumentalizacji mitu literatury i prasy dysydenckiej przez uczestników życia politycznego? Jaki potencjał dla badań literaturo-i kulturoznawczych oraz dydaktyki tkwi w podziemnej literaturze i prasie? Czy digitalizacja druków drugoobiegowych ułatwia kultywowanie pamięci o tych publikacjach? I wreszcie – czy nadszedł czas demitologizacji niektó­rych aspektów kultury niezależnej? 30 lat po zniesieniu cenzury nadal aktualne jest pytanie o nieobecność w popularnych formach pamięci bohaterów polskiej historii – drukarzy, kol­porterów i autorów.

EN

Underground literature exists only in historical archives or in private collec­tions – and stands no chance of affecting the contemporary debate. Who would be now really interested in liberal views or thematic and aesthetic diversity of underground literature when radical forces, fake news and trolls increasingly shape communication in the public space? Can the escalation of ideological conflicts in Poland lead to a more instrumental approach towards the myth of dissident literature and the press by political actors? What potential for literary and cultural research (but also for teaching) does the underground literature and press have? Does the transition from samizdat to digitization facilitate cultivating memory about these publications? And last but not least, is it time to demythologize some aspects of this culture? 30 years after the abolition of censorship, a question can still be asked why heroes of the Polish history such as printers, distributors and authors are not present in popular forms of remembrance.

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Perspektywy Kultury
• Year: 2020
• Volume: 31
• Issue: 4
• Pages: 285-301

Dates

published

2020-12-31

Contributors

author

Krzysztof Okoński

References

• Bertram, Ł. (red.). (2013). Obieg NOW-ej. Warszawa: Ośrodek KARTA i Insty­tut Pamięci Narodowej.
• Błażejowska, J. (2010). Papierowa rewolucja. Z dziejów drugiego obiegu wydaw­niczego w Polsce 1976–1989/1990. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
• Bober, L. [wł. Kaczyński Andrzej]. (1990). Wydarzenia. Piękna była przy­goda. Kultura Niezależna, 61, 101–106.
• Bocheński, J. (2009). Stan po zapaści. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volu­men i Bellona.
• Chwin, S. (1994). Dlaczego upadek komunizmu zaskoczył literaturę polską? Teksty Drugie, 1, 5–28.
• Czachowska, J. i Dorosz, B. (1991). Literatura i krytyka poza cenzurą 1977– 1989. Wrocław: Wydawnictwo „Wiedza o Kulturze”.
• Frąckowiak, S. (1989). Getto niezależnej kultury. Czas Kultury, 9–10, 210–213.
• Gasztold-Seń, P., Jarska, N. i Olaszek J. (red.). (2016). Drugi obieg w PRL na tle samizdatu w państwach bloku sowieckiego po 1956. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
• Gnauck, G. (1999). Katz und Maus mit der Stasi. Miroslaw Chojecki, der größte Untergrundverleger des Ostblocks, erinnert sich an die polnische Erstausgabe der „Blechtrommel”. Die Welt, 4 Dezember.
• Grupiński, R. (1987). Nędza literatury. Czas Kultury, 3, 24–55.
• Kandziora, J. i Szymańska, Z. (1999). Bez cenzury: 1976–1989: literatura, ruch wydawniczy, teatr. Warszawa: Instytut Badań Literackich.
• Karpiński, J. (1988). Polska – komunizm – opozycja. Słownik. Warszawa: Wydawnictwo CDN.
• Kopciński, J. (2015). Przeszłość to dziś. Podręcznik dla klasy III liceum i techni­kum (wyd. wieloletnie). Warszawa: STENTOR.
• Kosyra-Cieślak, T. (2015). Plan realizacji materiału języka polskiego w kla­sie III LO (plan wynikowy dwustopniowy). Warszawa: STENTOR. Pozy­skano z: https://www.stentor.pl/files/produkty/pliki/przeszlosc_plan_ wynikowy_3.doc (dostęp: 01.04.2020).
• Mielczarek, A. (2006). Śpiący rycerze. Warszawa: Stowarzyszenie Wolnego Słowa.
• Międzyrzecki, A. (1995). Minimum powagi i płaszcz Konrada. Gazeta Wybor­cza, 89, 13.
• Misiakiewicz, E. (2007). Czy literatura rzeczywiście „źle obecna w szkole”? Z doświadczeń praktyka. Zeszyty Szkolne, 1(23), 17–24.
• Nadolna-Tłuczykont, M. (2013). Powrót książek „zakazanych” do współczes­nych odbiorców (wybrane zagadnienia). Katowice: Wydawnictwo Uniwer­sytetu Śląskiego.
• Okładka Do Rzeczy, nr 29/128 z 13–19.07.2015.
• Olaszek, J. (2015). Rewolucja powielaczy. Niezależny ruch wydawniczy w Polsce 1976–1989. Warszawa: Trzecia Strona.
• Olszewska, B., Surdyk-Fertsch, W. i Wojciechowski, G. (2020). Wczoraj i dziś. Podręcznik do historii dla klasy czwartej szkoły podstawowej. Warszawa: Nowa Era.
• Paweł Piekarczyk – Drugi obieg w kondominium (2012). Pozyskano z: https:// bliskopolski.pl/muzyka/pawel-piekarczyk-drugi-obieg-w-kondominium/ (dostęp: 05.04.2020).
• Rozmowa z Henrykiem Grynbergiem. (1987). Czas Kultury, 3, 90–111.
• SIL. (2011). Joanna Lichocka: po Smoleńsku powstał drugi obieg medialny. Dwie różne Polski, dwa obiegi, dwa kanały kolportażu. Pozyskano z: https://wpo­lityce.pl/polityka/112049-joanna-lichocka-po-smolensku-powstal-drugi­-obieg-medialny-dwie-rozne-polski-dwa-obiegi-dwa-kanaly-kolportazu (dostęp: 05.04.2020).
• Szaruga, L. [wł. Wirpsza Aleksander]. (1986a). Wielkie oczekiwanie. Kultura (Paryż), 5/464, 28–42.
• Szaruga, L. [wł. Wirpsza Aleksander]. (1986b). Kochana prawico. Kultura (Paryż), 3/462, 139–143.
• Śpiewak, P. (2005). Pamięć po komunizmie. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
• Trznadel, J. (1990). Hańba domowa. Rozmowy z pisarzami. Lublin: Wydaw­nictwo Test.

Identifiers

DOI

10.35765/pk.2020.3104.18