Ruch pielgrzymkowy i bractwa różańcowe w dekanacie radoszyckim 1918–1939

• Authors: Jerzy Gapys , Zbigniew Kowalczyk

Title variants

EN

Pilgrimage Movement and Rosary Brotherhoods in the Deanery of Radoszyce 1918–1939

Abstracts

EN

The subject of research are mass forms of religious worship, i.e., the pilgrimage movement and the participation of the faithful in rosary brotherhoods in the deanery of Radoszyce in 1918–1839. In the studied deanery of Radoszyce, as in the diocese of Sandomierz, the faithful took part in mass pilgrimages, mainly to the Jasna Góra Shrine. It resulted above all from the fact that the religiosity of the deanery’s population (peasants dominated) had a clear Marian trait. Also, the mass participation of the faithful in rosary confraternities was partly related to this phenomenon. The described forms of collective religious worship were a space where the religious needs of the faithful and the spiritual formation of the faithful were carried out as far as possible. Sources, apart from statistics, say little about their activity. It can only be assumed (as confirmed by the publications on the Sandomierz diocese and the country) that the Church did not fully use the potential of members of the brotherhoods and the pilgrimage movement. This resulted, inter alia, from from the fact that those involved in these forms of worship were mainly the lower social classes characterized by insufficient intellectual and social background.

PL

Przedmiotem badań są zbiorowe formy kultu religijnego o charakterze masowym, tj. ruch pielgrzymkowy i udział wiernych w bractwach różańcowych w dekanacie radoszyckim w latach 1918–1839. W badanym dekanacie radoszyckim, podobnie jak na terenie diecezji sandomierskiej, wierni masowo uczestniczyli w pielgrzymkach, głównie do sanktuarium na Jasnej Górze. Wynikało to nade wszystko z faktu, że religijność ludności dekanatu (dominowali włościanie) miała wyraźny rys maryjny. Również masowe uczestnictwo wiernych w bractwach różańcowych wiązało się po części z tym fenomenem. Opisywane formy zbiorowego kultu religijnego to przestrzeń, gdzie realizowane były potrzeby religijne wiernych oraz prowadzona w miarę możliwości formacja duchowa wiernych. Źródła poza statystyką niewiele mówią o ich aktywności. Można przyjąć jedynie (co potwierdzają publikacje dotyczące diecezji sandomierskiej i kraju), że Kościół nie wykorzystał w pełni potencjału członków bractw i ruchu pielgrzymkowego. Wynikało to m.in. z faktu, iż zaangażowane w te formy kultu były głównie niższe warstwy społeczne charakteryzujące się niewystarczającym zapleczem intelektualnym i społecznym.

Keywords

PL

Kościół katolicki; II Rzeczpospolita; diecezja sandomierska; życie religijne; organizacje religijne

EN

Catholic Church; Second Polish Republic; Sandomierz diocese; religious life; religious organizations

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Perspektywy Kultury
• Year: 2023
• Volume: 40
• Issue: 1
• Pages: 207-226

Dates

published

2023

Contributors

author

Jerzy Gapys

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

• https://orcid.org/0000000300970771

author

Zbigniew Kowalczyk

• Szkoła Podstawowa im. św. Jana Pawła II w Wilczkowicach

• https://orcid.org/0000000168723510

References

• Kasprzycki, A. (1935). Żywy Różaniec jako przedszkole Akcji Katolickiej, KDS 1935, nr 3, s. 66.
• Piechota J. (1934). Kongres Kółek Żywego Różańca w Końskich, KDS 1934, nr 10, s. 299–305.
• Relacja ustna ks. A. Mroczka, Stanowiska 2013 – zbiory prywatne autorów.
• Relacja ustna Janiny Bednarczyk, Wilczkowice 2000 – zbiory prywatne autora.
• Relacja ustna Józefy Basiak, Lewoszów 2002 – zbiory prywatne autorów. Relacja ustna ks. A. Mroczka, Stanowiska 2013 – zbiory prywatne autorów. Relacja ustna ks. A. Mroczka, Stanowiska 2013 – zbiory prywatne autorów.
• Relacja ustna Janiny Bednarczyk, Wilczkowice 2000 – zbiory prywatne autorów;
• Relacja ustna Józefy Basiak, Lewoszów 2002 – zbiory prywatne autorów.
• W sprawie pielgrzymek do Częstochowy, KDS, 1921, nr 4, s. 83.
• W sprawie kompanij na Jasną Górę, KDS, 1920, nr 1, s. 199.
• Adamczyk, M. (1995). Prasa religijna Kielecczyzny w dwudziestoleciu międzywojennym (typologia, funkcje, modele). Kieleckie Studia Bibliologiczne, t. 2, s. 111–128.
• Gapys, J. i Markowski, M.B (red.). (2006). Duchowieństwo polskie w latach niepodległości 1918–1939 i w okresie II wojny światowej. Kielce: Kieleckie Towarzystwo Naukowe Akademia Świętokrzyska im. Jana Kochanowskiego.
• Jabłoński, S.Z. (1986). Jasna Góra. Ośrodek kultu maryjnego 1864–1914. Lublin: RW KUL.
• Jabłoński, S.Z. (1995). Przemiany w ruchu pielgrzymkowym na Jasną Górę w okresie II Rzeczypospolitej (1918–1939). Peregrinus Cracoviensis, z. 1, 45–65.
• Jabłoński, Z.S. (2003). Różaniec w życiu kościoła w Polsce w XX wieku. W: Odkrywanie różańca. Materiały z sympozjum mariologicznego, Kraków, 24–25 kwietnia 2003 roku. Częstochowa–Kraków: PTM, 21–56.
• Jabłoński, Z.S. (2006). Udział Jasnej Góry w życiu społeczno-politycznym w latach niepodległości (1918–1939). W: J. Gapys i M.B. Markowski (red.), Duchowieństwo polskie w latach niepodległości 1918–1939 i w okresie II wojny światowej. Kielce: Kieleckie Towarzystwo Naukowe Akademia Świętokrzyska im. Jana Kochanowskiego.
• Jackowski, A. (1991). Zarys geografii pielgrzymek. Kraków: Nakł. Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Jaśkiewicz, P., Turzyński, P. i Osiej, D. (2004). W drodze do Matki – 25 lat Radomskiej Pielgrzymki. Radom.
• Kłopotek, R. (2010). Geneza i działalność bractw kościelnych w Europie i w Polsce do końca XVIII wieku. Studia Gdańskie, t. 27, 219–233.
• Kraś, J. (2011). Istota i znaczenie ruchu pielgrzymkowego w Polsce. Saeculum Christianum. Pismo Historyczno-Społeczne, 18/1, 231–244.
• Królikowski, J. (2004). Początki różańca w Polsce. Salvatoris Mater, 6/3, 249–266.
• Kuźmak, K. (1973). Bractwa Matki Bożej Wspomożycielki Chrześcijan na ziemiach polskich w XVIII stuleciu. Studium z dziejów kultu maryjnego i wspólnot chrześcijańskich w dawnej Polsce. Rzym: Papieski Instytut Studiów Kościelnych.
• Leśniewicz, A. Duszpasterstwo parafii Fałków w latach 1918–1939, mps.
• Mysłek, W. (1966). Kościół katolicki w Polsce w latach 1918–1939. Zarys historyczny. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Renz, R. (2022). Religia rzymskokatolicka w życiu społeczności lokalnej w okresie międzywojennym (na przykładzie diecezji kieleckiej). Perspektywy Kultury, 1(36), 185–208.
• Stanaszek, B. (1999). Duchowieństwo diecezji sandomierskiej w latach 1918– 1939. Lublin: KUL.
• Woroniecki, J. (1947). Św. Jacek Odrowąż i wprowadzenie Zakonu Kaznodziejskiego do Polski. Katowice: Nakładem Księgarni św. Jacka.
• E-encyklopedia. Bractwo różańcowe. Pozyskano z: http://www.encyklo.pl/ index.php5?title=Bractwo_R%C3%B3%C5%BCa%C5%84cowe (dostęp: 23.12.2013).
• Kilka słów o Różańcu świętym. Pozyskano z: http://www.piusx.org.pl/zawsze_ wierni/artykul/1119 (dostęp: 27.12.2013).
• Z historii pieszych pielgrzymek na Jasną Górę. Pozyskano z: http://pielgrzymki. opoka.org.pl/aktualnosci /2295.1, Z_historii_pieszych_pielgrzymek_na_ Jasna_Gore.html (dostęp: 11.05.2014).
• Żywy Różaniec. Pozyskano z: http://www.rozaniec.dominikanie.pl/003.html (dostęp: 27.12.2013).

Identifiers

DOI

10.35765/pk.2021.4001.15

Biblioteka Nauki

37489015