Czy Polacy jadają łabędzie? Legendy miejskie i fałszywe wiadomości w warunkach kontaktu międzykulturowego

• Authors: Franciszek Czech

Title variants

EN

Do Poles Eat Swans? Urban Legends and Fake News under Conditions of Cross-Cultural Contact

Abstracts

EN

The purpose of the article is to demonstrate that the categories of urban legends and fake news can be applied to the study of cross-cultural relations. The first part approximates what urban legends and fake news are against the background of other problematic narratives, such as conspiracy theories, moral panics and macro-gossip. The second part is a case study of an urban legend about immigrants breaking the cultural taboo of eating swan meat. A detailed analysis of this case allows the final part of the article to demonstrate how urban legends and fake news shape relations between different cultural groups through mechanisms of trivial stereotyping and can contribute to violations of cultural security.

PL

Celem artykułu jest wykazanie, że kategorie legend miejskich oraz fałszywych wiadomości mogą znaleźć zastosowanie w badaniach nad relacjami międzykulturowymi. W pierwszej części przybliżono, czym są legendy miejskie i fałszywe informacje na tle innych problematycznych narracji, takich jak teorie spiskowe, panika moralna i makroplotki. Drugą część stanowi studium przypadku legendy miejskiej dotyczącej imigrantów łamiących tabu kulturowe polegające na spożywaniu mięsa łabędzi. Szczegółowa analiza tego przypadku pozwala w ostatniej części artykułu wykazać, jak legendy miejskie i fałszywe wiadomości kształtują za sprawą mechanizmów banalnego stereotypizowania relacje między różnymi grupami kulturowymi i mogą się przyczyniać do naruszenia bezpieczeństwa kulturowego.

Keywords

PL

legendy miejskie; fałszywe informacje; relacje międzykulturowe

EN

urban legends; false information; intercultural relations

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Perspektywy Kultury
• Year: 2023
• Volume: 41
• Issue: 2/2
• Pages: 275-298

Dates

published

2023

Contributors

author

Franciszek Czech

• Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/0000000194994007

References

• Abu-Lughod, L. (2008). Writing against Culture. W: T. Oakes I P.L. Price (red.), The cultural geography reader. London: Routledge.
• aga (2011). Kraków: Romowie zwinęli obóz w Płaszowie. Gazeta Krakowska, 5.07. Pozyskano z: https://gazetakrakowska.pl/krakow-romowie-zwineli-oboz-w-plaszowie/ar/423046 (dostęp: 25.02.2023).
• Agaciak, A. (2011). Kraków: Romowie rozbili obóz. Żywią się łabędziami? Gazeta Krakowska, 3.07. Pozyskano z: https://gazetakrakowska.pl/krakow-romowie-rozbili-oboz-zywia-sie-labedziami/ar/422515 (dostęp: 25.02.2023).
• Agaciak, A., ab. (2011). Służby zlikwidowały obozowisko Romów. Dziennik Łódzki, 5.07, https://dzienniklodzki.pl/sluzby-zlikwidowaly-obozowisko-romow/ar/423209 (dostęp: 25.02.2023).
• Allan, S. (2006). Kultura newsów. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Bąkiewicz, K. (2019). Wprowadzenie do definicji i klasyfikacji zjawiska fake news. Studia Medioznawcze, (3)78/20, 280–289.
• Barber, M. (2007). Legendy miejskie. Warszawa: Wydawnictwo RM.
• Billig, M. (2008). Banalny nacjonalizm. Kraków: Znak.
• Bruce, S. i Yearley, S. (2006). The Sage Dictionary of Sociology. London: Sage.
• Burrell, K. (2009). Migration to the UK from Poland: Continuity and Change in East-West European Mobility. W: K. Burrell (red.), Polish Migration to the UK in the “New”European Union. Farnham: Ashgate, 2009.
• Bystroń, J.S. (1980). Tematy, które mi odradzano: pisma etnograficzne rozproszone. Warszawa: PIW.
• Czech, F. (2006). Filmy jako teorie. Filmy Michaela Moore’a jako teorie spiskowe. W: M. Korczyński i P. Pluciński (red.), Dekonstrukcja czy konstrukcja rzeczywistości? Dylematy społecznego zaangażowania. Poznań: Wydawnictwo Bogucki, 85–102.
• Czech, F. (2015). Spiskowe narracje i metanarracje. Kraków: Nomos.
• Czech, F. i Ścigaj, P. (2020). Popularność narracji spiskowych w Polsce czasu pandemii COVID-19. Raport z reprezentatywnych badań sondażowych, Kraków, http://www.ism.uj.edu.pl/wp-content/uploads/2020/07/covid-narracje-spiskowe.pdf
• Czubala, D. (2005). Wokół legendy miejskiej. Bielsko-Biała: Wydawnictwo ATH.
• Fine, G.A. (1980). The Kentucky Fried Rat: Legends and Modern Society. Journal of the Folklore Institute, 2, 220–243.
• Gajdziński, P. (2000). Imperium plotki. Warszawa: Prószyński i s-ka.
• Godzic, W. (2007). Znani z tego, że są znani. Celebryci w kulturze tabloidów. Warszawa: WAiP.
• Goode, N. i Ben-Yehuda, E. (1994). Moral Panics: Culture, Politics and Social Construction. Annual Review of Sociology, 20/1, 49–71.
• Greenslade, R. (2003). Dead meat? The Guardian, 01.12. Pozyskano z: http://www.guardian.co.uk/media/2003/dec/01/mondaymediasection9 (dostęp: 25.02.2023).
• Harris, G. (2005). Composer may do bird for eating swan. The Times, 19.05. Pozyskano z: https://web.archive.org/web/20100601055622/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/article431570.ece (dostęp: 25.02.2023).
• Judd, T. (2003). Police baffled by stories of asylum-seekers barbecuing the Queen’s fowl. The Independent, 05.07. Pozyskano z: https://web.archive.org/web/20090504081246/http://www.independent.co.uk/news/uk/this-britain/police-baffled-by-stories-of-asylumseekers-barbecuing-the-queens-fowl-585846.html (dostęp: 25.02.2023).
• Kołakowski, L. (2002). Pochwała niekonsekwencji: pisma rozproszone sprzed roku 1968, t. 3. Londyn: Puls.
• Leapman, B. (2007). Ministers eye Her Majesty’s swans. Daily Telegraph, 08.07. Pozyskano z: http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/1556808/Ministers-eye-Her-Majestys-swans.html (dostęp: 25.02.2023).
• Hickley, M. (2007). Sorry, poached swan’s off: Calls for clampdown on river bandits from eastern Europe. The Daily Mail, 14.08. Pozyskano z: http://www.dailymail.co.uk/news/article-473578/Sorry-poached-swans-Calls-clampdown-river-bandits-eastern-Europe.html
• Medic, N. (2004). How I took on The Sun – and lost. Daily Telegraph, 15.07. Pozyskano z: http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/1467073/How-I-took-on-The-Sun-and-lost.html (dostęp: 25.02.2023).
• Melnick, J. (2009). 9/11 Culture. Hoboken: Wiley-Blackwell.
• Melosik, Z. (2002). Kultura instant: paradoksy pop-tożsamości. W: A. De Tchorzewski i W. Burszta (red.), Edukacja w czasach popkultury. Byd-goszcz: Akademia Bydgoska im. Kazimierza Wielkiego, 11–32.
• Mikkelson, D. (2016). The Claus That Refreshes, Fact Check, Holidays, Snopes. Pozyskano z: https://www.snopes.com/holidays/christmas/santa/cocacola.asp (dostęp: 25.02.2023).
• Mould, T. (2018). Introduction to the special issue on fake news: Definitions and approaches. Journal of American Folklore, 131(522), 371–378.
• Niedźwiedź, A. (2017). Globalny katolicyzm w polskiej scenografii. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Etnograficzne, t. 45, z. 3, 277–297.
• Oliver, M. (2003). Missing swans may have been stolen for food, say police. The Guardian, 04.07. Pozyskano z: http://www.guardian.co.uk/uk/2003/jul/04/markoliver (dostęp: 25.02.2023).
• Pasieka, A. (2011). Historie kuchenne: czyli o religijności mieszkanek polskiej wsi. W: A. Palęcka, H. Szczodry i M. Warat (red.). Kobiety w społeczeństwie polskim. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Ja-giellońskiego, 349–371.
• Szacki, J. (2002). Historia myśli socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Szlendak, T. i Pietrowicz, K. (2005). Kultura konsumpcji jako kultura wyzwolenia? Między krytyką konsumeryzmu a społeczeństwem opartym na modzie. Kultura i Społeczeństwo, 3, 97–99.
• Sztompka, P. (2008). Życie codzienne – temat najnowszej socjologii. W: P. Sztompka i M. Bogunia-Borowska (red.), Socjologia codzienności. Kraków: Znak.
• Zdybel, L. (2002). Idea spisku i teorie spiskowe w świetle analiz krytycznych i badań historycznych. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• http://bocktherobber.com/2008/02/gotcha
• http://www.polishforums.com/polonia-uk-ireland-31/daily-mail-swans-back-20112/ http://uk.answers.yahoo.com/question/index;_ylt=AieS5BVvQ_M6uHdgDsYfXABJBgx.;_ylv=3?qid=20071101072743AAx6kPx http://uk.answers.yahoo.com/question/index;_ylt=AsgABJFmhuqhI91Li002DwpJBgx.;_ylv=3?qid=20071101073347AAGCDi5, http://uk.answers.yahoo.com/question/index;_ylt=Alzt7jj9AkC5cyuINZ4eO05JBgx.;_ylv=3?qid=20080228123256AACsGMG
• http://www.airgunbbs.com/forums/showthread.php?t=260605&page=3
• http://www.polishforums.com/polonia-uk-ireland-31/angry-swan-eater -british-media-28005/
• http://www.pressgazette.co.uk/story.asp?storyCode=24624&sectioncode=1

Identifiers

DOI

10.35765/pk.2023.410202.17

Biblioteka Nauki

37475113