Starania o powrót Wydziału Teologicznego na Uniwersytet Jagielloński w raportach członków Wydziału do prymasa Polski ks. kard. Stefana Wyszyńskiego (1956–1958)

• Authors: Jacek Urban

Title variants

EN

Efforts for the Restoration of the Faculty of Theology to the Jagiellonian University in Reports of Faculty Members to the Primate of Poland Cardinal Stefan Wyszynski (1956–1958)

Abstracts

EN

By decision of the Stalinist Council of Ministers of the People’s Republic of Poland on August 11, 1954, after more than 550 years, the Faculty of Theology became detached from Jagiellonian University and incorporated into the Academy of Catholic Theology in Warsaw. This meant that Krakow would lose its academic rights within theology. After the political thaw in October 1956, the government cut itself off from the policies of the past years, from their methods and decisions. Therefore, the professors of the Faculty of Theology at the Jagiellonian University, working at the Academy of Catholic Theology in Warsaw, began making efforts to restore the Faculty of Theology to the Jagiellonian University. They were supported by the Primate of Poland, Cardinal Stefan Wyszyński. The author discusses this issue by drawing on more than a dozen reports by Krakow professor priests addressed to the Primate of Poland Cardinal S. Wyszynski between 1956 and 1958, which chronicle their endeavors to restore the Faculty of Theology to Jagiellonian University. However, as it was to turn out, the period of the so-called “political thaw” soon came to an end, and the leadership of the communist ruling party never once entertained the thought of returning the Theological Faculty to Jagiellonian University. The reports of the members of the former Theological Faculty of Jagiellonian University bear witness to their wishes and spirited work. The author shows this by chronologically presenting reports as stages of the struggle against a system in which the presence of a Faculty of Theology at any public university was impossible.

PL

Decyzją stalinowskiej Rady Ministrów PRL 11 sierpnia 1954 r., po ponad 550 latach, Wydział Teologiczny został odłączony od Uniwersytetu Jagiellońskiego i włączony do Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. To oznaczało, że Kraków utracił prawa akademickie w teologii. Po przesileniu politycznym w październiku 1956 r. władze polityczne odcięły się od polityki ostatnich lat, od ich metod i decyzji. Wobec tego profesorowie Wydziału Teologicznego UJ pracujący w Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie podjęli starania o przywrócenie Wydziału Teologicznego na Uniwersytecie Jagiellońskim. Wsparcia udzielił im prymas Polski kard. Stefan Wyszyński. Autor omawia tytułowy temat na podstawie kilkunastu raportów księży profesorów krakowskich do prymasa Polski kard. S. Wyszyńskiego w latach 1956–1958, które są zapisem ich starań o przywrócenie Wydziału Teologicznego na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jak miało się okazać okres tzw. odwilży politycznej szybko się zakończył, a kierownictwo komunistycznej partii rządzącej ani na chwilę nie dopuszczało myśli o powrocie Wydziału Teologicznego na Uniwersytet Jagielloński. Raporty członków byłego Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego są świadectwem ich pragnień i pełnej determinacji pracy. Autor starał się je pokazać, przedstawiając chronologicznie kolejne raporty jako etapy zmagań z systemem, w którym niemożliwe było istnienie Wydziału Teologicznego na jakimkolwiek państwowym uniwersytecie.

Keywords

PL

Uniwersytet Jagielloński; Wydział Teologiczny; zamknięcie Wydziału; walka o ponowne otwarcie; raporty

EN

Jagiellonian University; Faculty of Theology; closure of the faculty; fight for the reopening; reports

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Perspektywy Kultury
• Year: 2023
• Volume: 43
• Issue: 4/1
• Pages: 191-214

Dates

published

2023

Contributors

author

Jacek Urban

• Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

• https://orcid.org/0000000317902601

References

• Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego (AUJ), sygn. WT II 20, Protokoły posiedzeń Rady Wydziału Teologicznego UJ (1953-1954), Sprawozdanie z posiedzenia profesorów i asystentów WT UJ z 30 IX 1954 r.
• Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie (AKMKr), poszyt b. sygn. pt. „Starania o powrót Wydziału Teologicznego na Uniwersytet Jagielloński”.
• Archiwum Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie (AUPJP2), sygn. Sp-4, Spuścizna ks. Władysława Wichra.
• Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej (AKKK), b. sygn. Spuścizna ks. Ignacego Różyckiego.
• Jan Paweł II, Pielgrzymki do Ojczyzny. Przemówienia. Homilie, Wyd. „Znak”, Kraków 2005.
• Barcik, M. (2000). Próba przywrócenia Wydziału Teologicznego na Uniwersytecie Jagiellońskim (1956–1957). Studia Historyczne, R. XLIII, 2000, z. 4 (171), 665–678.
• Czaczkowska, E. (2013). Kardynał Wyszyński. Biografia. Kraków: Wydawnictwo „Znak”.
• Chmura, T. (1989–1991). Różycki Ignacy. W: Polski Słownik Biograficzny, t. 32. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 519.
• Dudek, A. i Gryz R. (2003). Komuniści i Kościół w Polsce (1945–1989). Kraków: Wydawnictwo „Znak”.
• Kubiś, A. (2005). Papieski Wydział Teologiczny w Krakowie w latach 1954– 1981. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT.
• Kubiś, A. (2008). Z dziejów usuwania teologii/Wydziałów Teologicznych z uniwersytetów. Studia Nauk Teologicznych, t. 3, 49–61. DOI 10.24425/ snt.2008.133789.
• Łatka, R. (2017). Koniec odwilży w relacjach państwo–Kościół (1957–1958) z perspektywy kard. Stefana Wyszyńskiego. W: M. Krzysztofiński i J. Wołczański (red.), Christus vincit. Księga dedykowana Biskupowi Edwardowi Frankowskiemu w 80. rocznicę urodzin. Kraków–Rzeszów–Stalowa Wola, Toruń, 313–334.
• Łuczak, W. (2015). Unieważnić „stalinowski rozbiór” Uniwersytetu Jagiellońskiego – walka o powrót oderwanych Wydziałów w latach 1956–1957. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace historyczne, 142, z. 1, 149–165. DOI 10.4467/20844069PH.15.010.3506.
• Mandziuk, J. (1999). Dzieje Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie (1954– 1999). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW
• Prokop, K.R. (2008). Ksiądz Tadeusz Glemma (1895–1958). Profesor i dziekan Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT
• Roszkowski, W. (1991). Najnowsza historia Polski 1918–1980. Londyn: Polonia Book Fund.
• Sondel, J. (2012). Słownik historii i tradycji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków: Universitas.
• Stomma, S. (1957). Mądrość tradycji. Tygodnik Powszechny, XI, nr 2 (417*), 2.

Identifiers

DOI

10.35765/pk.2023.430401.17

Biblioteka Nauki

37214596