Serbołużycki strój dziecięcy parafii Slepo. Odrębność stroju ludowego, jego symbolika i znaczenie

• Authors: Justyna Michniuk , Inetta Nowosad , Anna Weissbrot-Koziarska

Title variants

EN

Sorbian Children’s Costume of the Parish of Slepo. Distinctiveness of Folk Costume, Its Symbolism and Meaning

Abstracts

EN

The article focuses on a feature distinguishing the Slepo parish which, as the only region in Lusatia, developed a children’s festive folk costume separate from the design for adults. The aim of the article is an analysis of the symbolism of the Slepo region’s children’s costume and to point out its unique character when compared to other Sorbian costumes. During the research, ethnographic interview was used alongside observation and the document (primary and secondary sources) analysis method. The documentation allowed for an insight into the state of knowledge regarding the recognition of the research area. The article delivers a cultural reflection about the existence of the children’s costume in the past and current culture of the Sorbs. Additionally, the conditions of disappearance of festive folk children’s costumes are considered as important, on top of the possibility of their revitalization in the modern world. These goals dictated the structure of the article which involves an analysis of the unique children’s costume from Slepo, explains its symbolism and, in the final sections, discusses the phenomenon of the disappearance of folk costumes and the potential of their return in the region.

PL

Artykuł skupia się na jednej z cech wyróżniających parafię Slepo, która jako jedyny region Łużyc wykształciła dla dzieci odrębny od wzoru przeznaczonego dla dorosłych ludowy świąteczny strój dziecięcy. Celem artykułu jest analiza symboliki stroju dziecięcego z regionu Slepo i zwrócenie uwagi na unikalność na tle strojów Serbołużyczan. W badaniu etnograficznym zastosowano wywiad etnograficzny i obserwację oraz metodę analizy dokumentów (źródeł pierwotnych i wtórnych) pozwalających na wgląd w stan wiedzy w rozpoznaniu pola badań. Tekst stanowi kulturoznawczą refleksję nad obecnością świątecznego stroju dziecięcego w dawnej i współczesnej kulturze Serbołużyczan. W artykule za istotne uznano również rozpoznanie uwarunkowań zaniku świątecznych dziecięcych strojów ludowych oraz możliwości ich rewitalizacji w nowoczesnym świecie. Cel wyznaczył strukturę artykułu, który podejmuje analizy uwarunkowań odrębności dziecięcego stroju Slepo, wyjaśnia jego symbolikę i w końcowej części podejmuje dyskusję nad zjawiskiem zaniku strojów ludowych i szansą na ich przywrócenie w regionie.

Keywords

PL

Łużyce Środkowe; Slepo; strój ludowy; świąteczny ludowy strój dziecięcy; tradycja

EN

Central Lusatia; Slepo; folk costume; children’s festive folk costume; tradition

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Perspektywy Kultury
• Year: 2023
• Volume: 43
• Issue: 4/2
• Pages: 307-320

Dates

published

2023

Contributors

author

Justyna Michniuk

• Brandenburgische Technische Universität Cottbus-Senftenberg

• https://orcid.org/0000000160127220

author

Inetta Nowosad

• Uniwersytet Zielonogórski

• https://orcid.org/0000000237397844

author

Anna Weissbrot-Koziarska

• Uniwersytet Opolski

• https://orcid.org/0000000310761957

References

• Balke L., Lange A.,(2002), Sorbsiches Trachtenbuch, Bautzen: Domowina - Verlag.
• Biegeleisen H. (1927). Matka i dziecko w obrzędach, wierzeniach i zwyczajach ludu polskiego. Lwów: Towarzystwo Wydawnicze „Ateneum”.
• Bogatyriew P., (1979), Semiotyka kultury ludowej, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Bundesministerium des Innern, für Bau und Heimat, Nationale Minderheiten in Deutschland, Pobrano z: www.bmi.bund.de/DE/themen/heimat-integration/minderheiten/minderheiten-in-deutschland/minderheiten-in-deutschland-node.html (dostęp:10.06.2023).
• Chenel A. P., Simarro A. S. (2008), Słownik symboli, przekł. M. Boberska, Warszawa: Świat Książki.
• Delimata M. (2004). Dziecko w Polsce średniowiecznej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Gładźarnica – Die Schleifer Kindertracht / Slěpjańska dźěćeca drasta. Ty sy cujare šwarnje hugótowana! (2020). Chóśebuz: Verein Kólesko e.V.
• Gładźarnica – Die Schleifer Tracht: II. Das Kirchenjahr (Slěpjańska burska drasta: II. Cerkwinske lěto) (2020). Chóśebuz: Verein Kólesko e.V.
• Hantscho H., (1995), Schleife/ Slěpo. Dorfchronik 1272-1997. Gemeindeamt Schleife/ Slěpo. Bautzen: Lausitzer Druck- und Verlagshaus.
• Hermanowicz-Nowak K. (1984). Stroje ludowe jako fenomen kulturowy. Etnografia Polski, XXVIII, 1, 73-103.
• Hołub B. (2013). Znakowy charakter kobiecych nakryć głowy. W: A. W. Brzezińska, M. Tymochowicz (red.), Atlas Polskich Strojów Ludowych, Zeszyt Specjalny. Stroje ludowe jako fenomen kulturowy. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
• Kantor R. (1979). Symboliczna funkcja stroju w społecznościach wiejskich w drugiej połowie XIX wieku i w wieku XX. Rocznik Muzeum Etnograficznego w Krakowie, t.7, 5-57.
• Keller I., Scholze-Irrlitz L. (2009). Trachten als kulturelles Phänomen der Gegenwart, Bautzen: Domowina-Verlag.
• Konstytucja Kraju Związkowego Brandenburgia w wersji polskiej, Pobrano z: https://www.landtag.brandenburg.de/media_fast/6/Landesverfassung-PL_01_2022_web.pdf (dostęp:13.06.2023).
• Kunecka M. O strojach. Pozyskano z: http://strojeludowe.net/o-strojach/ (dostęp: 01.03.2023).
• Lange A. (1975). Meine Heimat 1976, Die Truhe. Kostbarkeiten aus der Lausitz, März, Bauzen: Domowina-Verlag.
• Librachowa M. (1934). Dziecko wsi polskiej. Próba charakterystyki. Warszawa: Wydawnictwo „Nasza Księgarnia”.
• Lücking W., Nedo P.(1956). Die Lausitz. Sorbische Trachten, Berlin: Akademie Verlag GmBh.
• Malinkowa J. (2019). My smy pjerjej ćecej burske šli. Wo poślednich žonach Slepjanskeje wosady, kiž wšednje w serbskej narodnej drasće chodźa, „Pomhaj Bóh”, 3/2019, s. 6-7.
• Michniuk J. (2022). O odchodzącym świecie. Pismo Folkowe, nr. 162, s. 18.
• Michniuk J., Kowalski M. (2022). Rodzima kultura i język serbołużycki w działalności pedagogicznej Annemarie Paulik – świadomej Serbołużyczanki ze wsi Rohne. Biografistyka Pedagogiczna, Tom 7, nr 1, 443- 462.
• Michniuk J., Nowosad I., Weissbrot-Koziarska A. (2023). Ochrona kultury i języka Serbów Łużyckich w Brandenburgii. Edukacja Międzykulturowa, nr 2 (21), 57-68.
• Minksztym J. (2013), Pominięte...Kierunki rozwoju zbiorów tkanin i ubiorów ludowych na podstawie kolekcji Muzeum Etnograficznego w Poznaniu. W: A. W. Brzezińska, M. Tymochowicz (red.), Atlas Polskich Strojów Ludowych, Zeszyt Specjalny. Stroje ludowe jako fenomen kulturowy. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
• Nawka B., (1979), Die Tracht der evangelischen Sorben des Bautzner Landes / Drasta ewangelskich Serbow Budyskeho kraja. „Sorbische Volkstrachten 5“. Band, Heft 6, Bautzen: Domowina-Verlag.
• Neumann, M., Nedo, P. (1982). Sorbische Volkstrachten. Die Tracht der Sorben um Schleife. Bautzen: Domowina Verlag.
• Schmidchen J. (2023). Wjeliki Jubilejz dopomnjeśami. Serbski folklorny ansambel Slĕpe jo swĕśił 50. Narodniny. Nowy Casnik. Tyźenik za serbski lud, 32/Lĕtnik 74.
• Sorbisches Kinderensemble Schleife, Pobrano z: https://www.tourismus-sorben.de/sorbisches-kinderensemble-schleife.html (dostęp: 08.08.2023).
• Sprachführer Schleifer Sorbisch. „Ho zachopjonku jo było to słowo “, (2022), Cottbus: Verein Kólesko e.V. in Kooperation mit dem Sorbischen Institut e.V.
• Schwarz – Weiß / Cerno – Běłe. Sorbische Hochzeiten im Kirchspiel Schleife 1902 – 1954. Serbske swaŕby w Slěpjańskej wósadźe 1902 – 1954. (2022). Landkreis Görlitz: Domowina – župa Jakub Lorenc-Zalěsk.
• Ute H. (1999). Kleine Farblehre für Stickerinnen [w:] Lübbenauer Volkstrachtenbuch. Geschichte und Wandel einer wendischen Tracht. Bautzen: Domowina-Verlag.
• Verfassung des Freistaates Sachsen vom 27. Mai 1992 (SächsGVBl. S. 243), die durch das Gesetz vom 11. Juli 2013 (SächsGVBl. S. 502) geändert worden ist, Pozyskano z: www.revosax.sachsen.de/vorschrift/3975-Verfassung#a5 (dostęp:13.06.2023).
• Wisłocki S. A. (1994). Kultura ludowa czyli łączność człowieka z... kosmosem. W: W. J. Burszta, J. Damrosz (red.), Pożegnanie paradygmatu. Etnologia wobec współczesności. Studia poświęcone pamięci profesora Józefa Burszty, Warszawa: Wydawnictwo 14 Instytutu Kultury.

Identifiers

DOI

10.35765/pk.2023.430402.19

Biblioteka Nauki

37241469