Witolorauda Józefa Ignacego Kraszewskiego w twórczości Stanisława Moniuszki

• Authors: Agata Magdziak

Title variants

EN

Witolorauda by Józef Ignacy Kraszewski in the Works by Stanisław Moniuszko

Abstracts

EN

The article presents an analysis of Stanisław Moniuszko’s artistic adaptation methods of Józef Ignacy Kraszewski’s Witolorauda in the mythological cantatas Milda, Nijoła, and Krumine, alongside an examination of the interplay between words and music in Moniuszko’s compositions inspired by Kraszewski’s epic. Drawing on correspondence and journalistic texts of both artists, the study explores their behind-the-scenes collaboration and Moniuszko’s artistic vision, particularly concerning the relationship between music and literature. The sources utilized in the article serve as a testament to the composer’s approach to setting great poetry to music, encompassing his programmatic declarations on this subject matter. Apart from elucidating specific rhetorical connection between sounds and words in the aforementioned works, the article analyzes how Moniuszko’s music reflected the “Lithuanianness” of Kraszewski’s literary fantasy, given Moniuszko’s own connection to the Vilnius Region. The conclusions derived from this analysis have the potential to delineate and enrich comprehension of the creative persona of Stanisław Moniuszko, while also exemplifying the manifestation of the interconnectedness of the arts during the era of Polish Romanticism.

PL

Artykuł poświęcony jest analizie metod adaptacji artystycznej Witoldoraudy Józefa Ignacego Kraszewskiego przez Stanisława Moniuszkę w kantatach mitologicznych Milda, Nijoła i Krumine, a także opisowi związków słowa i muzyki w utworach Moniuszki inspirowanych tą epopeją Kraszewskiego. Na podstawie korespondencji oraz tekstów publicystycznych obydwu twórców omówione zostały kulisy ich współpracy, a także Moniuszkowska wizja sztuki (zwłaszcza muzyki i literatury oraz związków między nimi). Wykorzystane w badaniach źródła są świadectwem stosunku kompozytora do muzycznych opracowań wielkiej poezji, a nawet zawierają jego deklaracje programowe w tym zakresie. Prócz próby zobrazowania konkretnych, retorycznych związków dźwięków ze słowem w opisywanej parze dzieł artykuł zawiera analizę sposobu, w jaki „litewskość” literackiej fantazji Kraszewskiego została oddana w muzyce związanego z Wileńszczyzną Moniuszki. Wnioski płynące z analiz pozwoliły dookreślić i pogłębić rozumienie osobowości twórczej Stanisława Moniuszki. Są także są przykładem realizacji idei powinowactwa sztuk w okresie polskiego romantyzmu.

Keywords

PL

Stanisław Moniuszko; Józef Ignacy Kraszewski; Witolorauda; „starożytności” litewskie; muzyka i literatura

EN

Stanisław Moniuszko; Józef Ignacy Kraszewski; Witolorauda; Lithuanian “antiquities”; music and literature

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Perspektywy Kultury
• Year: 2023
• Volume: 44
• Issue: 1
• Pages: 371-384

Dates

published

2024

Contributors

author

Agata Magdziak

• Uniwersytet Rzeszowski

• https://orcid.org/0000000348977577

References

• [Anonim], 1841, Witolorauda. Pieśń z podań przez I. J. Kraszewskiego. Wilno 1840, „Biblioteka Warszawska” t. 1, s. 166-169.
• Bylicki F., 1880, Stanisław Moniuszko. Widma, Sonety Krymskie, Milda: studium, Kraków.
• Chłopicki E. [na podstawie Witoloraudy Kraszewskiego], 1848, Milda. Kantata mitologiczna (libretto do muzyki Stanisława Moniuszki), Wilno.
• Lachowicz S. A., Stanisław Moniuszko, 1842, „Tygodnik Petersburski” nr 81, s. 549-550.
• Moniuszko S., 1969. Listy zebrane, do druku przygotował Witold Rudziński, Kraków.
• Moniuszko S., 1842, Śpiewnik domowy, „Tygodnik Petersburski ” nr 72, s. 493-494.
• Podbereski R., 1849, Milda. Kantata mitologiczna, „Rocznik Literacki”, Wilno, s. 95-110.
• Kraszewski J. I., 1846, Anafielas. Pieśń z podań Litwy, Wilno.
• Kraszewski J. I., 1859, Milda. Kantata mitologiczna (libretto do muzyki Stanisława Moniuszki), Warszawa.
• Sikorski J., 1846, Kompozycye do śpiewu z towarzyszeniem fortepianu pp. Ignacego Komorowskiego, Quattriniego, Teychmana i St. Moniuszki, „Biblioteka Warszawska” t. 3, s. 148-158.
• Bobrzecki K., 2017, Operowy świat ballad Stanisława Moniuszki, „Muzyka: historia, teoria, edukacja” nr 7, s. 11-18.
• Danek W., 1970, hasło Józef Ignacy Kraszewski, w: Polski Słownik Biograficzny t. XV, Kraków, s. 221-229.
• Danilewiczowa M., 1937, hasło Edward Chłopicki, w: Polski Słownik Biograficzny t. III, Kraków, s. 309-310.
• Dziębowska E., 2000, hasło Stanisław Moniuszko, w: Encyklopedia Muzyczna PWM. Część biograficzna „m” t. 6, Kraków, s. 303-335.
• Jachimecki Z., 1983, Moniuszko, Kraków.
• Krechowiecki A., 1912, Józef Ignacy Kraszewski, „Pamiętnik Literacki” 11/1/4, s. 371-383.
• Litwinowicz M., 2003, Litewskie „starożytności” według Kraszewskiego, „Pamiętnik Literacki” 94/2, s. 7-27.
• Łoboz M., 2012, Skrzypce Paganiniego. Józefa Ignacego Kraszewskiego ideał niedościgniony, w: Kraszewski. Poeta i światy pod red. T. Budrewicza, E. Ihnatowicz i E. Owczarz, Toruń, s. 171-190.
• Opacka A., 1988, Litewska epopeja J.I. Kraszewskiego. Szkice o „Anafielas”, Katowice.
• Prusinowska J., 2002, Dwie pieśni – jeden świat. „Witolorauda” i „Kalevala”, „Tautosakos darbai” XVII (XXIV).
• Prymak-Sawic A., 2019, Litwa mityczna według Józefa Ignacego Kraszewskiego, „Bibliotekarz Lubelski”, t. 62, s. 143-182.
• Rudkowska M., 2001, Gruzy i ruiny w twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego, „Napis”, seria VII,.
• Rudziński W., 1976, hasło Stanisław Moniuszko, w: Polski Słownik Biograficzny, t. XXI, Wrocław, s. 655-658.
• Rudziński W., 1955, Stanisław Moniuszko. Studia i materiały, t. 1, Kraków.
• Rudziński W., 1972, Moniuszko, Kraków.
• Rudziński W., 1988, Moniuszko i jego muzyka, Warszawa.
• Sokalska M., Carl Loewe i Stanisław Moniuszko czytają ballady Mickiewicza, opublikowane materiały internetowe, https://moniuszko200.pl/pl/publikacje/malgorzata-sokalska-carl-loewe-i-stanislaw-moniuszko-czytaja-ballady-mickiewicza [dostęp: 21.03.2022].
• Sokalska M., 2018, Dźwiękiem i słowem o poezjach Mickiewicza. Wokół lektury książki „Stanisław Moniuszko i inni kompozytorzy wobec poezji Adama Mickiewicza”, „Konteksty Kultury” nr 15, z. 2, s. 214-227.
• Świerzewski S., 1963, J.I. Kraszewski i polskie życie muzyczne XIX wieku, Kraków.
• Stanisław Moniuszko, 1964, opr. Jan Prosnak, Kraków.
• Sułek M., 2016, Stanisław Moniuszko i inni kompozytorzy wobec poezji Adama Mickiewicza, Kraków.
• Wypych-Gawrońska A., 2019, Literatura i literaci w życiu i twórczości Stanisława Moniuszki, „Edukacja Muzyczna”, z. XIV, s. 77-100.
• Życie – twórczość – konteksty. Eseje o Stanisławie Moniuszce, 2019, pod red. M. Dziadek, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.35765/pk.2024.4401.25

Biblioteka Nauki

37515140