„Nieuchronna zmienność świata” albo przebieranki w literaturze tureckiej epoki tanzimatu

• Authors: Sylwia Filipowska , Grażyna Zając

Title variants

EN

“Inevitable Variability of the World” or Disguise in the Turkish Literature of the Tanzimat Period

Abstracts

EN

The focus of the article revolves around the examination of the role of attire within the early works of the Tanzimat period. Significant focus was directed towards the motif of women enrobing male attire and vice versa. Illustrative instances of this motif are discerned in two seminal works authored by prominent writers of the era: Namık Kemal’s drama Vatan yahut Silistre and Şemsettin Sami’s novel Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat. The introductory segment delineates the epoch of reform, spanning the latter half of the 19th century, followed by an exposition of the literary landscape of the period, accentuating the pivotal role of garb within the narrative framework. Subsequently, succinct biographies are presented, followed by a discourse on themes associated with disguise. In Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat, the eponymous character, Talat, assumes female garb, imperiling his reputation, to gain access to the abode of his beloved. Conversely, in Vatan yahut Silistre, Zekiye dons masculine attire to pursue her beloved who has departed for war, set against the backdrop of the Crimean War. Both works serve as a plea for greater freedom of association between individuals bound by affection.

PL

Przedmiotem artykułu jest analiza roli ubioru we wczesnych utworach literatury tureckiej epoki tanzimatu. Szczególną uwagę zwrócono na motyw przebierania się kobiety za mężczyznę i odwrotnie. Przykłady takiego motywu można znaleźć w dwóch dziełach wybitnych literatów tej epoki: w powieści Şemsettina Samiego Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat i w dramacie Namıka Kemala Vatan yahut Silistre. W części wprowadzającej przedstawiono epokę reform (II połowa XIX w.), następnie scharakteryzowano literaturę tego okresu, podkreślając istotną rolę ubiorów w fabule utworów. Kolejna część zawiera krótkie biogramy, a w następnej omówione zostały wątki związane z przebieraniem się. W powieści Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat (Miłość Talata i Fitnat) tytułowy bohater Talat, ryzykując swoje dobre imię, przebiera się za kobietę, aby móc wejść do domu ukochanej dziewczyny. W dramacie Vatan yahut Silistre (Ojczyzna albo Silistra) Zekiye zakłada męski strój, aby pójść za ukochanym, który wyruszył na wojnę. Akcja toczy się w czasie wojny krymskiej. Obydwa utwory są wołaniem o większą swobodę kontaktów między kochającymi się ludźmi.

Keywords

PL

literatura okresu tanzimatu; Şemsettin Sami; Namık Kemal; motyw ubioru

EN

Tanzimat period literature; Şemsettin Sami; Namık Kemal; costume motifs

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Perspektywy Kultury
• Year: 2024
• Volume: 44
• Issue: 1
• Pages: 531-544

Dates

published

2024

Contributors

author

Sylwia Filipowska

• Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/0000000171080317

author

Grażyna Zając

• Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/0000000175477135

References

• Atalay, E. (2021). 19. Yüzyıl Osmanlı İstanbul’unda Kadın Kıyafetinin Evrimi. ETÜT, sayı 2, 131-161. DOI: 10.52003/etut.2021.12.
• Barthes, R. (2005). System mody. Tłum. M. Falski. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Borkowska, G. (2007). Życie codzienne jako kategoria literacka i badawcza (rekonesans). W: G. Borkowska i A. Mazur (red.), Codzienność w literaturze XIX (i XX) wieku. Od Adalberta Stiftera do współczesności. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 27-38.
• Kanter, F. (2021). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türk Hikâyesi (1860-1923). W: Ö. Emiroğlu (ed.), Türk Edebiyatı Tarihi, c.1, 819-844.
• Morawski, S. (1976). Estetyka a semiotyka. Pamiętnik Literacki, tom 67, nr 3, 359-402.
• Namık Kemal. (2022). Vatan yahut Silistre. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Pogonowska, E. (2018). Semiotyka ubioru mieszkańców czerwonej Rosji na podstawie polskich relacji podróżniczych z lat 30. XX wieku. Napis, XXIV, 155-178. DOI: 10.18318/napis.2018.1.10.
• Şemsettin Sami. (2011). Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat. İstanbul: Akvaryum Yayınevi.
• Tan, M. (2016). Başlangıcından Cumhuriyete Romanımızda Yanlış Batılılaşan Tipin Kılık Kıyafeti Üzerinde Bazı Dikkatler. W: Uluslararası Edebiyat ve Toplum Sempozyumu, Bartın: BÜ Yayınları, s. 445-458.
• Yılmaz, D. (1990). Roman Kavramı ve Türk Romanının Doğuşu. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.

Identifiers

DOI

10.35765/pk.2024.4401.35

Biblioteka Nauki

37522314