Fenomenologia święta na przykładzie wybranych kultów pogańskich

• Authors: Piotr Krzysztoforski

Title variants

EN

Phenomenology of a Holiday on the Example of Selected Pagan Religions

Abstracts

EN

The article is a proposal to present the holiday as a cultural phenomenon combined with a religious cult. It presents the phenomenology of the holiday according to Mircea Eliade as a cultural phenomenon combined with religious practice. It presents the theory of the holiday, which Roger Caillois calls the “sacred transgression” and, analogously to Eliade’s opposition between the sacred and the profane, it presents the opposition between the holiday and the everyday, which clearly shows the differences between what is sacred and what is secular. The modern structure of the holiday is, on the one hand, very different from its ancient form, but on the other hand, it seems very similar. This is proven by the fact that we look forward to it and then eagerly celebrate. However, it should be noted that due to the extensiveness of the issue, the article is an attempt to present a synthetic analysis of the Pagan religions selected for the purpose of the article. The selection of the bibliography was also aimed at popularizing the works and views of outstanding religious scholars: Mircea Eliade and Roger Caillois.

PL

Artykuł jest propozycją przedstawienia święta jako zjawiska kulturowego połączonego z kultem religijnym. Prezentuje fenomenologię święta według Mircei Eliadego jako zjawisko kulturowe zestawione z kultem religijnym. Przedstawia teorię święta, którą Roger Caillois nazywa „sacrum wykroczenia” i analogicznie do eliadowskiej opozycji sacrum – profanum pokazuje jako opozycję święto – dzień powszedni, wyraźnie ukazującą różnice między tym, co święte, a tym, co świeckie. Współczesna struktura święta jest z jednej strony bardzo różna od jego dawnej formy, z drugiej wydaje się bardzo podobna. Świadczy o tym to, że z utęsknieniem wyczekujemy, a następnie chętnie świętujemy. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że ze względu na obszerność zagadnienia artykuł jest próbą syntetycznego przedstawienia analizy wybranych pod kątem artykułu kultów. Również dobór bibliografii miał na celu popularyzację twórczości i poglądów wybitnych religioznawców: Mircei Eliadego i Rogera Caillois.

Keywords

PL

archaiczne; bogini; bóstwo; mit; profanum; sacrum; święto; wierzenia; zwyczaj

EN

archaic; goddess; deity; myth; profane; sacred; holiday; beliefs; custom

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Perspektywy Kultury
• Year: 2023
• Volume: 45
• Issue: 2
• Pages: 367-390

Dates

published

2024

Contributors

author

Piotr Krzysztoforski

• Uniwersytet Ignatianum w Krakowie

• https://orcid.org/0000000248021009

References

• Adami Bremensis Gesta Hammaburgensis Ecclesiae Pontificum (1999). Tłum. za G. Labudą. W: G. Labuda (red.), Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna. Antologia tekstów źródłowych. Poznań, 214–215.
• Anisimow, A. (1971). Wierzenia ludów Północy. Warszawa: Książka i Wiedza. Apulejusz (1998). Metamorfozy albo złoty osioł. Warszawa: Unia Wydawnicza Verum.
• Biblia Tysiąclecia (1987). Poznań–Warszawa: Pallottinum. Hervieu-Leger, D. (1999). Religia jako pamięć. Kraków: Nomos.
• Bronk, A. (2003). Podstawy nauk o religii. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Caillois, R. (1995). Człowiek i sacrum. Warszawa: PIW. Caillois, R. (1995). Żywioł i ład. Warszawa: PIW.
• Ciołek, T.M., Olędzki, J. i Zadrożyńska, A. (1976). Wyrzeczysko. O świętowaniu w Polsce. Warszawa: LSW.
• Czarnowski, S., 1958. Kultura. Warszawa: PWN.
• Danielou, J., 2011. Pisma wybrane. Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Dąbrowski, J., Grodecki, R., Zachorowski, S. (1995). Dzieje Polski Średniowiecznej. Kraków: Universitas.
• de Pinho, A. (1987). O duszpasterstwo właściwe dla religijności ludowej. Communio. Międzynarodowy Przegląd Teologiczny, nr 7, 124–125.
• Dowiat, J. (1960). Chrzest Polski. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Dowiat, J. (1968). Historia kościoła katolickiego w Polsce. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Eliade, M. (1988). Historia wierzeń i idei religijnych, t. I. Warszawa: PAX. Eliade, M. (1992). Próba labiryntu. Warszawa: Sen.
• Eliade, M. (1999). Sacrum i profanum. Warszawa: Wyd. KR. Eliade, M. (2000). Traktat o historii religii. Warszawa: Wyd. KR.
• Gaj, B. (2015). Firmicus Maternus. Jak nieświadomi błądzą w wierze. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
• Frazer, J.G. (2002). Złota gałąź. Warszawa: Wyd. KR.
• Gieysztor, A. (1982). Mitologia Słowian. Warszawa: Wydawnictwo UW. Graves, R. (1982). Mity greckie. Warszawa: PIW.
• Grimal, P. (1998). Mitologia grecka. Warszawa: Volumen. Helmold (1974). Kronika Słowian. Warszawa: PWN.
• Hervieu-Leger, D., 1999. Religia jako pamięć. Kraków: Nomos.
• Keller, J., Kotański, W., Szafrański, W., Szymański, E., Tyloch, W. i Żbikowski, T. (1971). Religie wczoraj i dziś. Warszawa: Iskry.
• Keller, J., Kotański, W., Szafrański, W., Szymański, E., Tyloch, W. i Żbikowski, T. (1978). Zwyczaje, obrzędy i symbole religijne. Warszawa: Iskry.
• Keller, J., Kotański, W., Kupis, B. i Tyloch, W. (1986). Zarys dziejów religii. Warszawa: Iskry.
• Kowalski, S. (1961). W poszukiwaniu początków wierzeń religijnych. Warszawa: Iskry.
• Kubiak, Z. (1998). Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki. Leach, M. (1998). Uniwersalny leksykon bóstw. Poznań: Oficyna Wydawnicza Atena.
• Lipińska, J. i Marciniak, M. (1986). Mitologia starożytnego Egiptu. Warszawa: Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe.
• Łyczkowska, K. i Szarzyńska, K. (1981). Mitologia Mezopotamii. Warszawa: Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe.
• Maliński, M. (1989). Pokochać życie. Poznań: Wyd. Św. Wojciecha. Mickiewicz, A. (1911). Dziady, cz. IV. Kraków: Wyd. Księgarni Gubrynowicza i Schmidta.
• Niwiński, A. (1995). Mity i symbole starożytnego Egiptu. Warszawa: Pro-Egipt. Pełka, L. (1989). Rytuały – obrzędy – święta. Warszawa: Replika.
• Sosińscy, H. i J. (2003). Argentyna – Odpust na Punie. Pozyskano z: https:// podroze.onet.pl/ciekawe/argentyna-odpust-na-punie/p480lqp (dostęp: 21.11.2023).
• Werner, W. (2004). Kult początków. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Zadrożyńska, A. (2002). Świętowania polskie. Warszawa: Twój Styl. Żygulski, K. (1981). Święto i kultura. Warszawa: Inst. Wyd. Zw. Zaw.

Identifiers

DOI

10.35765/pk.2024.4502.27

Biblioteka Nauki

37549057