Południowe Podlasie w akcji „Burza” latem 1944 roku

• Authors: Wiesław Charczuk

Title variants

EN

Southern Podlasie in action “Burza” (“Tempest”) in the summer of 1944

Abstracts

EN

In this article, the author took up the problem of showing the action “Burza” (“Tempest”) in southern Podlasie in July and August 1944. From a military point of view, this area was an important element of the fighting on both sides of the Eastern Front. The Red Army opened the way to Warsaw and then to Berlin. An important point of the struggle of fighting in Southern Podlasie was the inclusion of Home Army units. In total, about 10,000 soldiers were mobilized for the “Tempest” operation in the Podlasie regions of the Home Army.

PL

Autor podjął problem akcji „Burza” na terenie południowego Podlasia w lipcu i sierpniu 1944 r. Teren ten stanowił z punktu militarnego ważny element walk obu stron frontu wschodniego. Armii Czerwonej otwierał drogę na Warszawę a następnie na Berlin. Ważnym punktem walk na Południowym Podlasiu było włączenie się oddziałów Armii Krajowej. Ogółem do akcji „Burza” zmobilizowano w obwodach podlaskich AK ok. 10 000 żołnierzy. Szczególnie ciężkie walki toczyły się o Siedlce, które trwały od 24 do 31 lipca 1944 r. W czasie akcji „Burza” zginęło ok. 120 żołnierzy AK i NSZ. Dramat żołnierzy AK i innych organizacji zbrojnych rozegrał się po zakończeniu akcji „Burza”, kiedy oddziały NKWD dokonały rozbrojenia i aresztowania dowództwa i żołnierzy AK. Wielu zostały wywiezionych do łagrów sowieckich.

Keywords

PL

II wojna światowa; akcja „Burza”; Podlasie; Armia Krajowa; armia sowiecka; Niemcy

EN

World War II; Operation “Storm”; Podlasie; Home Army; Soviet Army; Germany

• Publisher: Towarzystwo Nauki i Kultury Libra
• Journal: Radzyński Rocznik Humanistyczny
• Year: 2022
• Volume: 20
• Pages: 91-119

Dates

published

2022

Contributors

author

Wiesław Charczuk

• Siedleckie Towarzystwo Naukowe

References

• I./SS-Panzer-Regiment 3 „Totemkopf ” w  bitwie pancernej pod Siedlcami 25-31 lipca 1944 r., https://www.dookolarzeszy.pl/2021/01/iss-panzer-regiment-3-totenkopf-w.html
• 9 Dywizja Piechoty w dziejach oręża polskiego, pr. zbior., Pruszków 1995.
• Biernacka M., Wsie drobnoszlacheckie na Mazowszu i Podlasiu. Tradycje historyczne a współczesne przemiany, Wrocław–Warszawa–Kraków 1966.
• Bór–Komorowski T., Armia Podziemna, Warszawa 1986.
• Caban I., Mańkowski Z., Związek Walki Zbrojnej i Armia Krajowa w Okręgu Lubelskim 1939–1944 cz. pierwsza. Zarys monograficzny, Lublin 1971.
• Charczuk A., Związek Walki Zbrojnej–Armia Krajowa na południowym Podlasiu w  latach 1939–1944, Siedlce 2004.
• Charczuk W., Formacje zbrojne Obozu Narodowego na Południowym Podlasiu w  latach 1939–1947, Siedlce 2003.
• Charczuk W., Obóz Narodowy w  Siedlcach w  latach 1939–1944, [w:] V wieków dziejów Siedlec, pod red. nauk. D. Grzegorczuka i P. Matusaka, Siedlce 2011.
• Charczuk W., Plan i przebieg akcji „Burza” na terenie powiatu sokołowskiego latem 1944 roku, „Sokołowski Rocznik Historyczny”, t. IV, 2016.
• Dmowski L., „Burza na Podlasiu”, „Echo Podlasia”, nr 28, 1994.
• Dolata B., Indeks dat wyzwolenia niektórych miejscowości polskich w latach 1944–1945 przez Armię Radziecką i Ludowe Wojsko Polskie, „Wojskowy Przegląd Historyczny”, nr 2, 1961.
• Garbaczewski J., Walki o Siedlce w 1944 r., „Tygodnik Siedlecki” Nr 32, 2017.
• Gnat–Wieteska Z., Z dziejów „drugiej konspiracji”, Pruszków 2009.
• Gozdawa–Gołębiowski J., Obszar warszawski Armii Krajowej. Studium wojskowe, Lublin 1992.
• Gozdawa–Gołębiowski J., Obszar warszawski, [w:] Operacja „Burza” i  powstanie warszawskie 1944, pod red. K. Komorowskiego, Warszawa 2004.
• Grafik R., Przywrócona pamięć, Łuków 2013.
• Grudzień J., Hauszyld M., Juśkiewicz Z. i Kraśnicki Z., Pierwsze dni wolności, „Tygodnik Siedlecki” Nr 31, 1980, s. 4.
• Gryciuk F., Matusak P., Represje NKWD wobec żołnierzy podziemnego Państwa Polskiego w latach 1944–1945. Wybór źródeł, t. I, Siedlce 1995.
• Gryciuk F., Siedlce 1944–1956, Warszawa 2009.
• Kempa W., Na przedpolach Warszawy, Siemianowice Śląskie 2008.
• Komorowski K., Doświadczenia wojskowe polskiej konspiracji, [w:] Polski wysiłek zbrojny w drugiej wojnie światowej. Bilans, wnioski, doświadczenia, Warszawa 1999.
• Kordaczuk S., Pomnik w Łomazach „Echo Katolickie”, nr 22, 2008.
• Kordaczuk S., Rozkaz udziału w akcji „Burza”, „Echo Katolickie”, nr 45,2010.
• Kordaczuk S., Siedlecka księga chwały 1914–1944. Mieszkańcy regionu w  walce o  wolność i niepodległość, Siedlce 2018.
• Korneć G., Tajna oświata na Południowym Podlasiu i Wschodnim Mazowszu 1939–1944, Siedlce 2006.
• Potryra–Kowalska J., Konspiracja i  podziemie narodowe w  powiecie siedleckim w  latach 1939–1950, „Radzyński Rocznik Humanistyczny”, t. 17, 2019.
• Królikowski H., Działania wojenne na Ziemi Siedleckiej w 1944 roku, [w:] Z dziejów wojskowości polskiej. Księga jubileuszowa profesora Kazimierza Pindla w 70. rocznicę urodzin, pod red. J. Gmitruka, W. Włodarkiewicza, Warszawa–Siedlce 2008.
• Kruszewski W., Dwa oblicza lata 1944 r., „Życie Siedleckie”, nr 31, 2013.
• Ledwoch J., Waffen SS–jednostki pancerne, Warszawa 1993.
• Lewandowska S., Ruch oporu na Podlasiu 1939–1944, Warszawa 1976.
• Lisiewicz M., Plan Burza, Warszawa 1990.
• Mańkowski Z., Okręg Lublin, [w:] Operacja „Burza” i powstanie warszawskie 1944, pod red. K. Komorowskiego, Warszawa 2004.
• Matusak P., Akcja „Burza” na Podlasiu, [w:] Podlasie w czasie II wojny światowej, pod red. W. Ważniewskiego, Siedlce 1997.
• Matusak P., Europa walcząca 1939–1945, Siedlce 2005.
• Matusak P., Generał Ludwik Bittner 1892–1960. Żołnierz i polityk, Siedlce 2008.
• Matusak P., Pawłowski E., Rawski T., Druga wojna światowa 1939–1945, t. II, Siedlce 2003.
• Pawlak J., Nie walczyli dla sławy i krzyży. Ośrodek I ZWZ–AK Siedlce „Sówka” 1939–1944, Warszawa 1996.
• Piskunowicz H., Związek Walki Zbrojnej–Armia Krajowa na Podlasiu, [w:] Związek Walki Zbrojnej–Armia Krajowa na Podlasiu, red. K. Pindel i A. Kołodziejczyk, Siedlce 1998.
• Polskie Siły Zbrojne w  drugiej wojnie światowej tom III Armia Krajowa, pr. zb. pod red. płk. dypl. Stanisława Lityńskiego i Adama Sawczyńskiego, Londyn 1950.
• Potyrała B., Szczegóła H.– Czerwoni marszałkowie. Elita Armii Radzieckiej 1935–1991, Zielona Góra 1997.
• Potyrała B., Szlufik W.– Who is who? Trzygwiazdkowi generałowie i admirałowie radzieckich sił zbrojnych z lat 1940–1991, Częstochowa 2001.
• Powiat Siedlce w pierwszej dekadzie rządów komunistycznych, Warszawa, b.d.w.
• Prochenka B., Walka zbrojna z okupantem niemieckim w latach 1939–1944, Dziewule 2010.
• Reporterzy SS w akcji 3 DPanc. SS „Totenkopf ” w walkach o Siedlce 30 lipca 1944 roku, „Militaria XX wieku” nr 6 (15) 2009.
• Rozgromienie Grupy Armii „Centrum” na Białorusi, Litwie i we wschodniej Polsce, Warszawa 1956.
• Sawicki T., Działania wojenne na Podlasiu latem 1944 roku, „Szkice Podlaskie”, 1994, z. 4.
• Sawicki T., Niemieckie wojska lądowe na froncie wschodnim czerwiec 1944 – maj 1945 (struktura), Warszawa 1987.
• Sawicki T., Podlasie w  niemieckich planach wojennych (wiosna – lato 1944 r.), [w:] Związek Walki Zbrojnej–Armia Krajowa na Podlasiu, pr. zb. pod red. K. Pindla i  A. Kołodziejczyka, Siedlce 1998.
• Sikora D., Bataliony Chłopskie w powiecie bialskim w latach okupacji hitlerowskiej, „Rocznik Bialskopodlaski”, 2000–2001, t. VIII–IX.
• Sikora D., ZWZ–AK w powiecie bialskim 1939–1944, „Rocznik Bialskopodlaski”, 2000–2001, t. VIII–IX.
• Słownik biograficzny marszałków Związku Radzieckiego, t. I, Koszalin 2004.
• Solnica J., Moja walka w ZWZ–AK na terenie powiatu siedleckiego, Siedlce 2004.
• Sroka J., Wyzwolenie Białej Podlaskiej, „Słowo Podlasia”, nr 30, 1984.
• Stańczyk H., Działania zbrojne na Polesiu, Podlasiu i  wschodnim Mazowszu, [w:] Działania militarne na Mazowszu i w Polsce północno–wschodniej, red. nauk. W. Wróblewski, Warszawa 2000.
• Strychalski J., Realizacja planu „Burza” „Nowe Echo Podlasia”, nr 33, 1992.
• Szostek A., Moje wspomnienia, Sochaczew 2004.
• Tarkowski P., Biała Podlaska w latach 1944–1989, Biała Podlaska 2011.
• Tyszkiewicz J., Podlasie. Kształtowanie się nazwy i  terytorium do końca XIX stulecia. „Prace Archiwalno–Konserwatorskie na Terenie Województwa Siedleckiego”, 1982, z. 3.
• Urban A., Powstańcza Trylogia - „Burza” na wschodnim Mazowszu (cz. 1), http://mws.org.pl/artykul,powstancza-trylogia--burza-na-wschodnim-mazowszu-cz-1,6008.
• Wachowicz B., To „Zośki” wiara. Gawęda o  harcerskim batalionie AK „Zośka”, Warszawa 2007, t. IV, cz. 1.
• Wereszko A., W  szeregach walczącego Podlasia. Zapiski oficera Armii Krajowej i  Zrzeszenia wolność i Niezawisłość 1939–1947, Biała Podlaska 2006.
• Żukow G., Wspomnienia i refleksje, Warszawa 1970.

Identifiers

DOI

10.36121/RRH.CHARCZUK.20.2022

Biblioteka Nauki

2140957