Zabiegi Marii Kazimiery o tron dla królewicza Jakuba w czasie wielkiej wojny północnej w świetle korespondencji z Narodowego Archiwum Historycznego Białorusi w Mińsku (1701-1704)

• Authors: Anna Czarniecka

Title variants

EN

Maria Casimire’s attempts to secure the throne for Prince James during the Great Northern War in the light of the correspondence in the National Historical Archive of Belarus in Minsk (1701–1704)

Abstracts

EN

The article presents the actions undertaken by Maria Casimire during the Great Northern War in the hope of securing the throne of Poland for her eldest son Prince James. It is based on the queen's private correspondence with her eldest son, held in the National Historical Archive of Belarus in Minsk and being prepared for publication by the Museum of King John III's Palace at Wilanów. Letters dating from the years 1701-1704 reveal the queen's futile diplomatic endeavours to sway the opinion of the Holy See, as well as her attempts to secure the support of various European courts and to influence the anti-royalist opposition in Greater Poland through the intercession of supportive politicians. In addition, her correspondence discloses arguments referring to moral and ideological categories which the Sobieski family used to justify its actions, which were detrimental to the lawful reign of King Augustus II. The contents of these letters demonstrates Maria Casimire's considerable political experience; the queen was well versed in the mechanisms that ruled the democracy of the nobility, and especially in the bad political practices typical to it. The queen was her son's best advisor, mobilising him to act in concert with King Charles XII of Sweden, even though she herself was for a long time distrustful of him. Her correspondence with the prince indicates that Maria Casimire was deeply involved in the matter of her son's repeated election, but also shows that she was losing her political influence, especially in comparison with the period of the interregnum after the death of her husband King John III

Keywords

EN

Queen Maria Casimire of Poland; King Augustus II of Poland; the Great Northern War; Prince James Sobieski; King Charles XII of Sweden; history of Poland in the 18th century

• Publisher: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
• Journal: Studia Wilanowskie
• Year: 2020
• Volume: XXVII
• Pages: 61-89

Dates

published

2020

Contributors

author

Anna Czarniecka

References

• Narodowe Historyczne Archiwum Białorusi w Mińsku (NGAB) f. 695, op. 1, nr 271, 272, 277, 278, 286.
• Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1696-1732, wyd. M. Zwierzykowski, Poznań 2008.
• Archiwum tajne Augusta II, czyli Zbiór aktów urzędowych z czasów panowania tego monarchy, wyd. E. Raczyński, t. 1, Wrocław 1843.
• Listy Marii Kazimiery z Archiwum Sobieskich w Oławie, t. 1, Listy do synów z lat 1696-1704, opr. i red. nauk. A. Leyk, J.J. Sowa, Warszawa 2019.
• [Flemming Johann Heinrich von], Mémoires concernant l'élection d'Auguste II pour roi de Pologne et les débuts de la guerre du Nord (1696-1702), wyd. U. Kosińska, tłum. K. Zaleska, M. Gołębiewska-Bijak, Warszawa 2017.
• Volumina Legum, [wyd. Jozafat Ohryzko], t. 2, Petersburg 1859.
• Anusik Z., Karol XII, Wrocław-Warszawa-Kraków 2006.
• Burdowicz-Nowicki J., Piotr I, August II i Rzeczpospolita 1697-1706, Kraków 2010.
• Czarniecka A., Królowa wdowa w polityce. Pozycja Marii Kazimiery po śmierci Jana III Sobieskiego w latach 1696-1697, w: Maria Kazimiera Sobieska (1641-1716). W kręgu rodziny, polityki i kultury, red. A. Kalinowska, P. Tyszka, Warszawa 2017, s. 149-165.
• Czarniecka A., Listy królowej Marii Kazimiery jako element kampanii politycznej w okresie bezkrólewia (1696-1697), „Studia Wilanowskie”, t. 23, 2016, s. 29-44.
• Częścik Ł., Ostatnie lata panowania Jana III i wolna elekcja po jego zgonie w świetle pamiętników Mongrillona, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, t. 35, 1980, z. 2, s. 337-340.
• Drozdowski M., Sobiescy a Stanisław Leszczyński, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, t. 35, 1980, z. 2, s. 383-389.
• Dybaś B., Sejm pacyfikacyjny w 1699 r., „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, 84, 1991, z. 2.
• Dzięgielewski J., Sejmy elekcyjne, elektorzy, elekcje 1573-1674, Pułtusk 2003.
• Gierowski J.A., Kandydatura Sobieskich do tronu polskiego w czasie wielkiej wojny północnej, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, t. 35, 1980, z. 2, s. 369-382.
• Jarochowski K., Dzieje panowania Augusta II od wstąpienia Karola XII na ziemię polską aż do elekcyi Stanisława Leszczyńskiego (1702-1704), Poznań 1874.
• Jastrzębska E., Maria Kazimiera Sobieska wobec kandydatury syna Jakuba podczas bezkrólewia w świetle depesz ambasadora Polignaca (1696-1697), „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, t. 35, 1980, z. 2, s. 351-354.
• Jonasson G., Karol XII, August II i Stanisław Leszczyński, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, t. 37, 1982, z. 3-4, s. 395-401.
• Kamieński A., Polska a Brandenburgia-Prusy w drugiej połowie XVII wieku. Dzieje polityczne, Poznań 2002.
• Kawecki R., Kardynał Michał Stefan Radziejowski (1645-1705), Opole 2005.
• Klesińska W., Okupacja Elbląga przez Brandenburgię w latach 1698-1700, „Rocznik Elbląski”, t. 4, 1969, s. 85-121.
• Komaszyński M., Maria Kazimiera d'Arquien Sobieska, królowa Polski, 1641-1716, Warszawa 1983.
• Libiszowska Z., Ród Sobieskich w Europie, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, t. 35, 1980, z. 2, s. 355-368.
• Loret M., Życie polskie w Rzymie w XVIII wieku, Roma [1930].
• Orszulik S., Polemika wokół kandydatury Sobieskich do korony w okresie bezkrólewia 1696/97, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, t. 35, 1980, z. 2, s. 341-349.
• Pietrzak J., Kult loretański w kręgu rodziny Sobieskich - między religijnością a propagandą, „Studia Wilanowskie”, t. 21, 2014, s. 103-115.
• Piwarski K., Królewicz Jakób Sobieski w Oławie, Kraków 1939.
• Roszkowska W., Oława królewiczów Sobieskich, Wrocław 1984.
• Roszkowska W., Polskie dzieje palazzo Zuccari i Villa Torres-Malta w Rzymie, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, t. 9, 1964, z. 2, s. 139-153.
• Skrzypietz A., Francuskie zabiegi o koronę polską po śmierci Jana III Sobieskiego, Katowice 2009.
• Skrzypietz A., Jakub Sobieski, Poznań 2015.
• SkrzypietzA., Królewicz Jakub Sobieski i jego kontakty z dworami europejskimi do wybuchu wielkiej wojny północnej, „Wieki Stare i Nowe”, t. 4, 2012, s. 20-43.
• Skrzypietz A., Królewscy synowie - Jakub, Aleksander i Konstanty Sobiescy, Katowice 2011.
• Skrzypietz A., Leszczyńscy wobec zabiegów elekcyjnych Sobieskich, w: „Trzeba dyscypliny - bez niej nie da się pasji składnie wyrazić...” Studia z dziejów nowożytnych (XVI-XVIII w.), red. M. Forycki, A. Perłakowski, F. Wolański, Poznań 2012, s. 273-287.
• Skrzypietz A., Ludwik XIV wobec kandydatury królewiczów Sobieskich do tronu polskiego, w: Polska-Francja-Europa. Studia z dziejów Polski i stosunków międzynarodowych, red. M. Forycki, A. Jakuboszczak, J. Jurkiewicz, I. Kraszewski, M. Pukianiec, Poznań 2011, s. 163-182.
• Skrzypietz A., Maria Kazimiera wobec elekcji po zgodnie Jana III Sobieskiego, w: Z dziejów XVII i XVIII wieku, red. J. Kwak, Katowice 1997, s. 106-116.
• Sliesoriūnas G., Walka stronnictw w przededniu i podczas wojny domowej na Litwie XVII/XVIII wieku, w: Władza i prestiż. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI-XVII wieku, red. J. Urwanowicz, E. Dubas-Urwanowicz, Białystok 2003, s. 243-253.
• Staszewski J., August II Mocny, Wrocław 1998.
• Staszewski J., O miejsce w Europie. Stosunki Polski i Saksonii z Francją na przełomie XVII i XVIII wieku, Warszawa 1973.
• Śladowska M., Polityka Augusta II wobec Kościoła katolickiego w Polsce oraz relacje z Kurią Rzymską w świetle korespondencji króla z kardynałem Annibalem Albanim w latach 1716-1723, „Kronika Zamkowa”, t. 1-2 (57-58), 2009, s. 109-142.
• Trościński G., Okolicznościowa poezja polityczna okresu bezkrólewia po śmierci Jana III Sobieskiego, Rzeszów 2019.
• Walewski A., Dzieje bezkrólewia po śmierci Jana III, t. 1, Kraków 1874.
• Wimmer J., Wojsko Rzeczypospolitej w dobie wojny północnej, Warszawa 1956.
• Zawadzki W., Jakub i Konstanty Sobiescy. Wspomnienie historyczne z powodu odkrycia ich grobowca w kościele żółkiewskim, Lwów 1862.

Identifiers

DOI

10.36135/MPKJIII.01377329.2020.SWXXVII.pp.61-89

Biblioteka Nauki

1965529