Unikatowa zapinka z Rajszewa, pow. legionowski. Przyczynek do studiów nad sytuacją kulturową w okresie wędrówek ludów na Mazowszu

• Authors: Przemysław Dulęba , Magdalena Woińska

Title variants

EN

A Unique Brooch from Rajszew, Legionowo County. A Contribution to Studies on the Cultural Situation in the Migration Period in Mazovia

Abstracts

EN

In January 2018, a plate brooch from the Migration Period, found in the village of Rajszew near Warsaw, was presented to the Historical Museum in Legionowo (Fig. 1, 2). It represents Animal Style I (B. Salin 1904, 214–245). Anthropo- and/or zoomorphic imagery on the head enables its attribution to phase B of said style (G. Haseloff 1981, 180–196). Metallurgical analyses showed that the body was cast from a copper alloy. The pin was also made from a copper alloy but containing a different share of this chemical element (Table 1). It is currently not possible to indicate an unambiguous analogy to the artefact presented. A bronze brooch discovered in grave A9 at the site of Malaâ Lipovka, Kaliningrad Oblast, Russia (Fig. 4:1), dated to the first half of the 6th century (M. Rudnicki, K. Skvortsov, P. Szymański 2015, 592), seems the most similar. The shape of protrusions with representations of animal heads decorating the head and foot of the Rajszew brooch is the most similar to corresponding elements of a brooch found in Stora Gairvide on Gotland (Fig. 4:2), dated to the first half of the 6th century (M. Rudnicki 2014a, 285). The brooch has a rectangular head with relief decoration and four protrusions. Other specimens with similarly decorated rectangular heads and foot terminals come from Tałty, Mrągowo County, a stray find (Fig. 4:3), Tumiany, Olsztyn County, grave 37 (Fig. 4:4), and Babięta, Mrągowo County, grave 109 (M. Rudnicki 2014a, 283–287). These analogies do not allow us to indicate whether the Rajszew brooch was an import from the area of the Olsztyn Group or from Scandinavia. Head decoration in the form of stylised protrusions appears in both of these regions. However, the brooches differ in proportions and size – Masurian specimens are smaller. Such is also the case with the analysed example.

Keywords

PL

zapinka płytowa; okres wędrówek ludów; grupa olsztyńska; stanowiska wczesnosłowiańskie

EN

plate brooch; Migration Period; Olsztyn Group; early Slavic sites

• Publisher: Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
• Journal: Wiadomości Archeologiczne
• Year: 2020
• Volume: LXXI
• Issue: 71
• Pages: 400-405

Dates

published

2020

Contributors

author

Przemysław Dulęba

• Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, ul. Szewska 48, PL 50-139 Wrocław

author

Magdalena Woińska

• Muzeum Historyczne w Legionowie, ul. A. Mickiewicza 23, PL 05-120 Legionowo

References

• DROBERJAR E. 2008: Thüringische und langobardische Funde und Befunde in Böhmen. Zum Problem der spätenPhasen der Völkerwanderungszeit, [w:] J. Bemmann, M. Schmauder (red.), Kulturwandel in Mitteleuropa. Langobarden – Awaren – Slawen. Akten der Internationalen Tagung in Bonn vom 25.bis 28. Februar 2008, Kolloquien zur Vor- und Frühgeschichte 11, Bonn, 231–248.
• GODŁOWSKI K. 2000: Pierwotne siedziby Słowian. Wybór pism pod redakcją M. Parczewskiego, Kraków.
• HASELOFF G. 1981: Die germanische Tierornamentik der Völkerwanderungszeit. Studien zu Salin‘s Stil I, Berlin-New York.
• HILBERG V. 2009: Masurische Bügelfibeln. Studien zu den Fernbeziehungen der völkerwanderungszeitlichen Brandgräberfelder von Daumen und Kellaren, Daumen und Kellaren – Tumiany i Kielary 2, Schriften des Archäologischen Landesmuseums 9, Neumünster.
• JACOBSON F. 2009: Die Brandgräberfelder von Daumen und Kellaren im Kreise Allenstein, Ostpr., Daumen und Kellaren – Tumiany i Kielary 1 (red. A. Bitner-Wróblewska et alii), Schriften des Archäologischen Landesmuseums 9, Neumünster.
• KONTNY B. 2012: Unexpected relic – a unique relief brooch from Radziejów, decorated in Salin’s animal style I, „Światowit” X (LI), fasc. B, 145–162.
• KONTNY B., OKULICZ-KOZARYN J., PIETRZAK M. 2011: Nowinka, Site 1. The cemetery from the Late Migration Period in the northern Poland, Gdańsk-Warszawa.
• KOWALSKI J. 2000: Chronologia grupy elbląskiej i olsztyńskiej kręgu zachodniobałtyjskiego (V–VII w.). Zarys problematyki, [w:] P. Szymański, A. Żórawska (red.), Materiały do archeologii dawnych ziem pruskich, Barbaricum 6, Warszawa, 203–266.
• MACHAJEWSKI H. 2005: Południowo-zachodnia strefa basenu Morza Bałtyjskiego u schyłku starożytności, [w:] P. Kaczanowski, M. Parczewski (red.), Archeologia o początkach Słowian. Materiały z konferencji, Kraków, 181–202.
• MĄCZYŃSKA M. 2005: Zanik kultury przeworskiej, [w:] P. Kaczanowski, M. Parczewski (red.), Archeologia o początkach Słowian. Materiały z konferencji, Kraków, 157–163.
• PARCZEWSKI M. 1988: Najstarsza faza kultury wczesnosłowiańskiej w Polsce, Rozprawy habilitacyjne UJ 141, Kraków.
• RAKOWSKI T. 2013: Znalezisko bałtyjskiej zapinki szczeblowej z warszawskiego Wawra, „Wiadomości Archeologiczne” LXIV, 227–234.
• RUDNICKI M. 2009: Nowe odkrycie zapinki typu Pleniţa-Tumiany z Piecek, pow. mrągowski, na tle znalezisk z Polski północno-wschodniej, [w:] M. Karwowski, E. Droberjar (red.), Archeologia barbarzyńców 2008: powiązania i kontakty w świecie barbarzyńskim. Materiały z IV Protohistorycznej Konferencji, Sanok 13–17 października 2008 / Archäologie der Barbaren 2008: Beziehungen und Kontakte in der barbarischen Welt. Materialien aus der IV. Frühgeschichtlichen Konferenz in Sanok, 13.–17. Oktober 2008, Collectio Archaeologica Ressoviensis XIII, Rzeszów, 601-614.
• RUDNICKI M. 2014a: Dwa znaleziska skandynawskich zapinek płytkowych z terenów północnej Polski, „Wiadomości Archeologiczne” LXV, 283–290.
• RUDNICKI M. 2014b: (M. Rudnickij) Kontakty meždu zapadnymi baltami i slavânami w VI–VII vv.: arheologičeskie dannye, [w:] Arheologiâ i kulturnaâ antropologiâ, „Stratum plus” 2014/5, 91–117.
• RUDNICKI M. 2018: Stan i historia badań nad grupą olsztyńską. Zarys problematyki, [w:] S. Wadyl, M. Karczewski, M. Hoffmann (red.), Materiały do archeologii Warmii i Mazur, tom 2, Warszawa-Białystok-Olsztyn, 109–137.
• RUDNICKI M., SKVORTSOV K., SZYMAŃSKI P. 2015: Uwagi wstępne o kolekcji Biriukova, czyli o możliwości identyfikacji zabytków z dawnego Prussia-Museum w Królewcu, [w:] B. Kontny (red.), Ubi tribus faucibus fluenta Vistulae fluminis ebibuntur. Jerzy Okulicz-Kozaryn in memoriam, ŚWIATOWIT, Suppl. Series B: Barbaricum 11, Warszawa, 585–600.
• SALIN B. 1904: Die altgermanische Thierornamentik. Typologische Studie über germanische Gegenstände aus dem IV. bis IX. Jahrhundert, nebst einer Studie über irische Ornamentik, Stockholm.
• SCHUSTER J. 2018: A Merovingian lady in the East? A high quality 6th century brooch from Northwest Poland, “Fontes Archaeologici Posnanienses 54, 173–189.
• SZYMAŃSKI W. 2004: Mazowsze na początku wczesnego średniowiecza, [w:] M. Dulinicz (red.), Problemy przeszłości Mazowsza i Podlasia, Archeologia Mazowsza i Podlasia. Studia i Materiały III, Warszawa, 173–185.

Identifiers

DOI

10.36154/wa.71.2020.15

Biblioteka Nauki

2048934