Almost a dozen already. The next princely grave at the necropolis at Czarnówko in Pomerania

• Authors: Jan Schuster

Title variants

PL

Niemal już tuzin. Kolejny grób książęcy na cmentarzysku w Czarnówku na Pomorzu

Abstracts

PL

W 2021 roku na znanej nekropolii kultury oksywskiej i wielbarskiej w Czarnówku na Pomorzu Gdańskim odkryto kolejny bardzo bogato wyposażony grób (obiekt 1927), który zasługuje na określenie „książęce”. Jest to jedenasty grób tego typu na tym cmentarzysku i podobnie jak dziewięć innych należy do tzw. horyzontu Öremölla-Czarnówko, jeden natomiast reprezentuje wcześniejszą grupę lubieszewską. Obiekt 1927 to grób popielnicowy („czysty”) z jamą o owalnym planie. Urna stała niecentralnie w dolnej partii obiektu. Grób był otwierany w starożytności: niemal trzy czwarte pierwotnego wypełnienia zostało wykopane, przypuszczalnie podczas tego procesu usunięto również część dóbr grobowych (które mogły być umieszczone w drugiej urnie). Wypełnienie wkopu ukazuje co najmniej cztery warstwy. Popielnica zawierała fragmenty dwóch rzymskich naczyń: celowo rozdrobnionego wiadra ze stopu miedzi typu E 36 oraz mocno stopionego puchara. Wiadra tego typu zostały prawdopodobnie wyprodukowany w Galii, do tej pory znaliśmy tylko pięć znalezisk z Barbaricum, wszystkie z jego zachodniej części. Wiodro z Czarnówka jest unikatem ze względu na to, że zostało starannie zdobione motywami rytymi. Naczynie szklane jest zbyt zniszczone, by można je było określić typologicznie. Mimo spalenia na stosie zestaw darów grobowych jest imponujący. Choć nie ma już aplikacji z metali szlachetnych jak blaszek wytłaczanych czy filigranu oraz nie ma tulejki na sprężynkkę, nie ulega wątpliwości, że zapinka znaleziona w urnie reprezentuje "barokowy" typ A 130, charakterystyczny dla środowiska kultury wielbarskiej w ostatniej ćwierci II wieku i na początku III wieku n.e. Z urny pozyskano również fragmenty dwóch srebrnych bransolet różnych typów. Półokrągła tarczkaj jest jedyną zachowaną częścią bransolety wężowatej, zwanej też bransoletą typu pomorskiego. Dwa fragmenty reprezentują bransoletę wężykowatą (lub dwa). Pierwsza z nich jest szczególnie interesująca ze względu na konstrukcję tarczki. Składa się ona z podstawowej płytki wykonanej razem z obręczą bransolety. Na blaszce tej znajdują się częściowo pozłacane srebrne blaszki wytłaczane, druciki perełkowate ze srebra, srebrna blaszka w kształcie litery C z rzędem srebrnych nitów, a na jej brzegu żeberkowana tulejka o C-kształtnym przekroju. Reprezentowana przez nią bransoleta ma analogiei w znaleziskach z dwóch grobów (Gronowo na Pomorzu Szczecińskim i dawne Grebieten na Półwyspie Sambijskim) datowanych na subfazę C1a i C1b. Kolejnym wysokiej jakości elementem biżuterii jest złota zawieszka w kształcie półksiężyca, tzw. lunula. Jest ona lekko uszkodzona pod wpływem wysokiej temperatury, centralnie umiescowiona wkładka szklana jest stopiona i przyklejona do innego stopionego szklanego paciorka. Jak dotąd nie ma w Europie Środkowej bliskiej analogii do tego znaleziska z Czarnówka, ponieważ wszystkie zbliżone do niego chronologicznie złote zawieszki (późna faza B2‒faza C2) z Europy Środkowej należą do form nerkowatychj / precelkowatychj lub pelta-kztałtnych, nie można wymienić ani jednego egzemplarza o kształcie zbliżonym do półksiężycowatego i żadna taka zawieszka nie jest zdobiona wkładką. Morfologicznie i stylistycznie grupa lunul z Krymu stanowi najlepsze analogie do zabytku z Czarnówka. Datowane są głównie na II i III wiek n.e., więc są też chronologicznie mu bliskie. Wisior opsanany stanowi kolejny efektowny element naszyjnika. Mimo żaru ognia zachowały się resztki platerowania srebrem na jego taśmach ze stopu miedzi. Rdzeń wisiora stomuszla kauri (cyprea). Na obszarze kultury wielbarskiej wisiorki opasane - z jakimkolwiek rdzeniem - są bardzo częste, ale takie z rdzeniem z muszli kauri są stosunkowo rzadkie. Sprzączka i okucie końca pasa z grobu są dopasowane stylistycznie i wydaje się, że zostały wykonane jako komplet. Można je datować na fazę C1, najprawdopodobniej na podfazę C1b. Wydaje się, że takie datowanie można odnieść do całego inwentarza grobu, choć kobieta, która zmarła w wieku senilis, część swojej biżuterii dostała w młodym wieku, tj. w horyzoncie B2/C1 (czyli w subfazie C1a). Ponieważ mamy do czynienia z pochówkiem ciałopalnym i ze względu na fakt, że grób został otwierany, zachowany zespół znalezisk nie odzwierciedla oryginalnego zestawu darów, który został złożony na stosie. Musimy też mieć świadomość, że nie wszystkie przedmioty, które pozostały po kremacji, mogły zostać zebrane z pozostałości stosu. Mimo że dary zostały zredukowane przez ogień i późniejszą selekcję, wyposażenie grobu jest nadal imponujące. Zawiera m.in. import rzymski oraz przedmioty wykonane ze złota, srebra i stopu miedzi. Porównując zestaw darów grobowych z takimi z innych grobów bogatych z bransoletami wężykowatymi, możemy śmiało przyjąć, że kobieta pochowana w obiekcie 1927 w Czarnówku posiadała dwie pary srebrnych bransolet, przynajmnie kolejne dwie srebrne fibule oraz inne elementy stroju (tak jak paciorki dwustożkowate i klamerka esowata), których obecnie brakuje. Według badań antropologicznych mamy do czynienia z pochówkiem osoby zmarłej w wieku senilis, według oceny archeologicznej w odniesieniu do składu dóbr grobowych był to pochówek kobiety. Po takich jak grób 150 oraz grób 208 obiekt 1927 jest kolejnym dowodem wysokiej pozycji społecznej niektórych kobiet starszych wśród ludności kultury wielbarskiej w późnym II i wczesnym III wieku n.e.

EN

In 2021, in the well-known Oksywie and Wielbark Culture cemetery at Czarnówko in Gdańsk Pomerania, a very well-equipped grave was discovered that deserves to be called ‘princely’. It is the eleventh grave of this type in the cemetery. Feature 1927 is a cremation grave which was re-opened in antiquity. The urn contained fragments of two Roman vessels: a bucket of copper alloy and a badly melted glass cup or goblet. Despite the cremation, the set of personal objects is rich. It includes a brooch typical of the Wielbark Culture, fragments of two silver bracelets of different types, a golden crescent-shaped pendant, a pendant with a cowrie shell core in a strap-setting, a belt buckle and strap end, and more, all also placed in the urn. The buried person died in the age of senilis; according to the archaeological criteria, it is the burial of a woman. The grave can be dated to subphase C1b.

Keywords

PL

kultura wielbarska; Czarnówko; grób książęcy; horizont Öremölla-Czarnówko

EN

Wielbark culture; Czarnówko; princely grave; Öremölla-Czarnówko horizon

• Publisher: Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
• Journal: Wiadomości Archeologiczne
• Year: 2023
• Volume: LXXIV
• Issue: 74
• Pages: 107-148

Dates

published

2023

Contributors

author

Jan Schuster

• Institute of Archaeology, University of Łódź

References

• Andrzejowski J. 2014: Ze studiów nad związkami przeworsko-wielbarskimi na wschodnim Mazowszu – cmentarzysko w Wyszkowie nad Bugiem, [in:] J. Andrzejowski (ed.), In Medio Poloniae Barbaricae. Agnieszka Urbaniak in memoriam, Monumenta Archaeologica Barbarica. Series Gemina III, Warszawa [FMAB / IA UW / PMA], 19–43.
• Andrzejowski J. 2023: Jartypory, stan. 2. Cmentarzysko kultury wielbarskiej we wschodniej Polsce. Część 1, Monumenta Archaeologica Barbarica. Series Gemina XII/1, Warszawa [PMA / FMAB].
• Andrzejowski J., Cieśliński A. 2007: Germanie i Bałtowie u schyłku starożytności. Przyjazne związki czy wrogie sąsiedztwo?, [in:] A. Bitner-Wróblewska (ed.), Kultura bogaczewska w 20 lat później. Materiały z konferencji, Warszawa, 26‒27 marca 2003, Seminarium Bałtyjskie I, Warszawa [PMA / SNAP], 279–319.
• Andrzejowski J., Krzysiak A., Schuster J. 2021: Dzień, w którym wypłynęła ryba / The Day the Fish Came Out, [in:] J. Andrzejowski, M. Pruska, J. Schuster (eds.), Z głębin czasu. Opowieść o pewnej rybie / From the Depth of Time. A Tale About a Fish, Monumenta Archaeologica Barbarica. Series Popularis 2, Lębork-Łódź-Schleswig-Warszawa [Muzeum w Lęborku / IA UŁ / ZBSA / PMA], 11–24.
• Andrzejowski J., Martens J. 1996: The Wielbark Cemetery. Information on Unpublished Material from the Personal Files of Carl-Axel Moberg, Studia Gothica I, Lublin [Wyd. UMCS], 19–72.
• Andrzejowski J., Schuster J. 2022: Kruchy luksus. Dwa niezwykłe rzymskie naczynia szklane z Czarnówka na Pomorzu Wschodnim, WA LXXIII, 131–156.
• Andrzejowski J., Madyda-Legutko R. 2018: Zur Mobilität von Kriegern am Übergang von der älteren zur jüngeren römischen Kaiserzeit im Lichte der Verbreitung der Doppeldornschnallen, “Študijné zvesti Archeologického ústavu Slovenskej akadémie vied” 64, 55–80.
• Armbruster B. 2018: Techniken der Oberflächenveredelung mit Edelmetall, von den Anfängen der Goldmetallurgie bis in das Frühmittelalter, [in:] H. Eilbracht et alii (eds.), Über den Glanz des Goldes und die Polychromie. Technische Vielfalt und kulturelle Bedeutung vor- und frühgeschichtlicher Metallarbeiten. Akten des 2. und. 3. Workshops des Netzwerks Archäologisch-Historisches Metallhandwerk in Frankfurt am Main, 24.–27.10.2013, und in Berlin, 11.–12.05.2017, Kolloquien zur Vor- und Frühgeschichte 24, Bonn [Dr. Rudolf Habelt], 9–34.
• Armfelt W. 2010: Bælteudstyr, [in:] B.M. Rasmussen et alii, Slusegårdgravpladsen V. Fundoversigt og genstandstyper, Jysk Arkæologisk Selskab Skrifter XVI/5, Højbjerg [Jysk Arkæologisk Selskab], 247–276.
• Aufderhaar I. 2009: Zur Entwicklung in der Vergoldungstechnik im germanischen Raum während des 1. Jahrtausends nach Christus, “Restaurierung und Archäologie” 2, 31–46.
• Banytė-Rowell R. 2007: Ażurowe okucia końca pasa –wędrówka wzoru między Gotlandią, Mazurami a Litwą zachodnią, [in:] A. Bitner-Wróblewska (ed.), Kultura bogaczewska w 20 lat później. Materiały z konferencji, Warszawa, 26–27 marca 2003, Seminarium Bałtyjskie I, Warszawa [PMA / SNAP], 329–337.
• Bârcă V. 2016: The Dating of the Sarmatian Grave at Sânnicolau Mare – Seliște (Timiș County, Romania) and the Problem of the Early Sarmatian Entry and Settlement of the Pannonian Plain, “Ephemeris Napocensis” XXVI, 7–66.
• La Baume W. 1928: Zwei germanische Grabfunde aus Rondsen, Kr. Graudenz (Römische Kaiserzeit). “Mannus” Ergbd. 6, 39–44.
• Becker M. et alii 2006: Corpus der römischen Funde im europäischen Barbaricum, Deutschland 6: Land Sachsen-Anhalt, Bonn [Dr. Rudolf Habelt].
• Beckmann Ch. 1981: Arm- und Halsringe aus den Kastellen Feldberg, Saalburg und Zugmantel, SJahr. XXXVII, 10–22.
• Behm-Blancke G. 1973: Gesellschaft und Kunst der Germanen. Die Thüringer und ihre Welt, Dresden [Verlag der Kunst].
• Beliaviets V., Przybyła M.J., Voroniatov S. 2018: Gold rings from Pilipki in Podlasie. Some remarks on the connections between the Wielbark culture and Scandinavia at the close of the Early and the beginnings of the Late Roman Period, [in:] B. Niezabitowska-Wiśniewska et alii (eds.), Studia Barbarica. Profesorowi Andrzejowi Kokowskiemu w 65. rocznicę urodzin, vol. I, Lublin [Wydawnictwo UMCS], 158–187.
• Belyavets V.G. 2014: B.Г. Белявец, Даследаванні на грунтовым могільніку вельбарскай культуры Пяровічы-Белая Гара ў 2011–2012 гадах, “Матэрыялы по археалагіі Беларусі” 25, 179–186.
• Blume E. 1912: Die germanischen Stämme und die Kulturen zwischen Oder und Passarge zur römischen Kaiserzeit, I Teil: Text, Mannus-Bibliothek 8, Würzburg [Curt Kabitzsch].
• den Boesterd M.H.P. 1956: The bronze vessels in the Rijksmuseum G.M. Kam at Nijmegen, Description of the collections in the Rijksmuseum G.M. Kam at Nijmegen V, Nijmegen [Departement van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen].
• Brandt J. 2006: Fürstenschmuck aus der Schublade. Die Scheibenfibel von Tangendorf, [in:] R.-M. Weiss, W. Marnette (eds.), Frühes Gold aus Norddeutschland, Hamburg [Helms-Museum], 70–71.
• Bruâko I., Dzigovskij A., Madyda-Legutko R. 2018: Central European belt fittings from Sarmatian burial at Kartal on the Lower Danube, WA LXIX, 25–49.
• Bühler B. et alii 2008: B. Bühler, J.V.S. Megaw, M.R. Megaw, P. Ramsl, Grab 115 des latènezeitlichen Gräberfeldes von Mannersdorf am Leithagebirge (Niederösterreich): Typologische, technologische und stilistische Studien zu den beiden Goldarmreifen, “Germania” 86, 103–134.
• Bujack G. 1888: Accessionen des Prussia-Museums pro 1887, Prussia 13 (1886/87), 195–272.
• Bursche A., Kowalski K., Rogalski B. 2017: (eds.) Barbarzyńskie tsunami. Okres Wędrówek Ludów w dorzeczu Odry i Wisły / Barbarian tsunami. Migration Period between the Odra and the Vistula, Warszawa-Szczecin [UW / Muzeum Narodowe w Szczecinie].
• von Carnap-Bornheim C., Ilkjær J. 1996a: Illerup Ådal 5. Die Prachtausrüstungen. Textband, Jutland Archaeological Publications XXV/5, Højbjerg [Jysk Arkæologisk Selskab].
• von Carnap-Bornheim C., Ilkjær J. 1996b: Illerup Ådal 7. Die Prachtausrüstungen. Tafelband, Jutland Archaeological Publications XXV/7, Højbjerg [Jysk Arkæologisk Selskab].
• Cieśliński A. 2009: Artefacts from the cemetery at Kongs Svends Park with Southern Baltic connections, [in:] L. Boye, U. Lund Hansen (eds.), Wealth and Prestige – An Analysis of Rich Graves from Late Roman Iron Age on Eastern Zealand, Denmark, Kroppedal. Studier i Astronomi –Nyere Tid – Arkæologi II, Taastrup [Kroppedal Museum], 193–211.
• Cieśliński A. 2010: Kulturelle Veränderungen und Besiedlungsabläufe im Gebiet der Wielbark-Kultur an Łyna, Pasłęka und oberer Drwęca, Berliner Beiträge zur Vor- und Frühgeschichte NF 17, Berlin [Staatliche Museen zu Berlin –Stiftung Preußischer Kulturbesitz / IA UW].
• Cieśliński A. 2022: Die kaiserzeitlichen und frühvölkerwanderungszeitlichen Funde der Wielbark-Kultur, [in:] A. Hofmann, W. Nowakowski (eds.), Die archäologischen Funde aus Polen und dem Baltikum im Germanischen Nationalmuseum. Gedenkschrift für Wilfried Menghin, Nürnberg [Germanisches Nationalmuseum], 72–85.
• Czarnecka K. 2020: Zamki i klucze kultury przeworskiej. Działanie, zastosowanie, znaczenie symboliczne, Warszawa [PMA / WA UW].
• Delnef H. 2003: Les bracelets méandriformes en Europe (IVe–IIIe s. av. J.-C.), [in:] S. Fichtl (ed.), Les oppida du Nord-Est de la Gaule à La Tène finale, “Archaeologia Mosellana” 5, 271–300.
• Deppert-Lippitz B. 1985: Griechischer Goldschmuck, Mainz [Philipp von Zabern].
• Droberjar E., Waldhauser J. 2012: Birituální hroby ze starší doby římské v Semčicích, okr. Mladá Boleslav, “Archeologie ve středních Čechách” 16, 893–905.
• Eggers H.J. 1951: Der römische Import im freien Germanien, Atlas der Urgeschichte 1, Hamburg [Hamburgisches Museum für Völkerkunde und Vorgeschichte].
• Eggers H.J. 1966: Das kaiserzeitliche Gräberfeld von Pollwitten, Kreis Mohrungen, JRGZM 11 (1964), 154–175.
• Eggers H.J., Stary P.F. 2001: Funde der Vorrömischen Eisenzeit, der Römischen Kaiserzeit und der Völkerwanderungszeit in Pommern, Beiträge zur Ur- und Frühgeschichte Mecklenburg-Vorpommerns, 38, Lübstorf [Archäologisches Landesmuseum für Mecklenburg-Vorpommern].
• Erdrich M. 2002: (ed.) Hansestadt Bremen und Bundesland Niedersachsen, CRFB Deutschland 4, Bonn [Dr. Rudolf Habelt].
• Erdrich M., von Carnap-Bornheim C. 2004: (eds.) Freie und Hansestadt Hamburg und Land Schleswig-Holstein, CRFB Deutschland 5, Bonn [Dr. Rudolf Habelt].
• Feugère M. 1985: Le trésor de Chalain-d’Uzore (Loire), “Cahiers Archéologiques de la Loire” 4–5 (1984–1985), 35–70.
• Gałęzowska A. 2007: Obrządek pogrzebowy kultury wielbarskiej w Wielkopolsce, [in:] M. Mączyńska, A. Urbaniak (eds.), Okres rzymski w wędrówek ludów w północnej Polsce i materiały z konferencji „Cmentarzyska z okresu rzymskiego jako miejsca kultu”, Białe Błota, 17–19 maja 2000 r., “Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica” 25, 155–234.
• Gaerte W. 1929: Urgeschichte Ostpreußens, Königsberg i. Pr. [Gräfe und Unzer].
• Gavritukhin I. et alii 2021: I. Gavritukhin, L. Golofast, A. Mastykova, E. Sukhanov, A. Sviridov, S. Yazikov, The cemetery of Frontovoe 3. New data on the culture of the Crimea in the Roman and Early Great Migration periods, “Študijné zvesti Archeologického ústavu Slovenskej akadémie vied” 68, 87–118.
• Gładysz-Juścińska M., Kokowski A., Niezabitowska-Wiśniewska B. 2021: (eds.) Lubliner Land, CRFB Polen 4, Kraków [PAU / IA UMCS / IA UJ / WA UW].
• Godłowski K., Wichman T. 1997: Chmielów Piaskowy. Ein Gräberfeld der Przeworsk-Kultur im Świętokrzyskie-Gebirge Monumenta Archaeologica Barbarica VI, Kraków [Secesja].
• Golani A. 2014: Cowrie Shells and Their Imitations as Ornamental Amulets in Egypt and the Near East, [in:] A. Golani, Z. Wygnańka (eds.), Beyond Ornamentation. Jewelry as an Aspect of Material Culture in the Ancient Near East, Polish Archaeology in the Mediterranean XXII/2. Special Studies, Warszawa [Wyd. UW], 71–83.
• Grempler W. 1888: Der II. und III. Fund von Sackrau, Berlin [Hugo Spamer].
• Hollack E., Peiser F.E. 1904: Das Gräberfeld von Moythienen, Königsber. i. Pr. [Gräfe & Unzer].
• Ilkjær J. 1993a: Illerup Ådal 3. Die Gürtel. Bestandteile und Zubehör. Text, Jutland Archaeological Society Publications XXV/3, Højbjerg [Jysk Arkæologisk Selskab].
• Ilkjær J. 1993b: Illerup Ådal 4. Die Gürtel. Bestandteile und Zubehör. Tafelband, Jutland Archaeological Society Publications XXV/4, Højbjerg [Jysk Arkæologisk Selskab].
• Istvánovits E., Kulcsár V. 2006: Az első szarmaták az Alföldön (Gondolatok a Kárpát-medencei jazig foglalásról), “A Nyíregyházi Jósa András Múzeum Évkönyve” XLVIII, 203–237.
• Jażdżewska M. 1988: Najciekawsze obiekty na stanowisku kultury przeworskiej w Siemiechowie nad górną Wartą, PMMAE 12 (1985), 109–142.
• Juga-Szymańska A. 2014: Kontakty Pojezierza Mazurskiego ze wschodnią strefą Bałtyku w okresie wpływów rzymskich na przykładzie szpil, Seminarium Bałtyjskie III, Warszawa [FMAB / PMA].
• Kaphahn [K.] 1914: Skelettgrab in Selnowo, Kreis Graudenz, Westpr., “Mannus” VI, 212–213.
• Karasová Z. 1998: Die römischen Bronzegefäße in Böhmen, Fontes Archaeologici Pragenses 22, Pragae [Národní muzeum v Praze].
• Kasprzak A. 2016: Eine Bronzekanne E 125 vom Gräberfeld Czarnówko, Kreis Lębork, in Pommern, [in:] H.-U. Voß, N. Müller-Scheeßel (eds.), Archäologie zwischen Römern und Barbaren. Zur Datierung und Verbreitung römischer Metallarbeiten des 2. und 3. Jahrhunderts n. Chr. im Reich und im Barbaricum – ausgewählte Beispiele (Gefäße, Fibeln, Bestandteile militärischer Ausrüstung, Kleingerät, Münzen). Internationales Kolloquium Frankfurt am Main, 19.–22. März 2009, Kolloquien zur Vor- und Frühgeschichte 22/1, Bonn, 321–331 [Dr. Rudolf Habelt].
• Khomiakova O. 2012: Sambian-Natangian Culture Ring Decoration Style as an Example of Connections between Local Elites in Baltic Region in Late Roman Period, [in:] A. Bliujienė (ed.), People at the Crossroads of Space and Time (Footmarks of Societies in Ancient Europe) II, “Archaeologia Baltica” 18, 147–166.
• Kiekebusch A. 1912: Die Vorgeschichte der Mark Brandenburg, [in:] E. Friedel, R. Mielke (eds.), Landeskunde der Provinz Brandenburg. III Band: Volkskunde, Berlin [Dietrich Reimer (Ernst Vohsen)], 345–459.
• Kietlińska A., Dąbrowska T. 1963: Cmentarzysko z okresu wpływów rzymskich we wsi Spicymierz, powiat Turek, MS IX, 143–254.
• Kleemann J. 2017: Die Ausgrabungen des Städtischen Museums Marienburg im Gräberfeld Malbork-Wielbark, Fundstelle 1 in den Jahren 1927–1932, 1934 und 1936, Lublin [Wydawnictwo UMCS].
• Kmieciński J. 1968: (ed.) Odry, cmentarzysko kurhanowe z okresu rzymskiego w powiecie chojnickim, Acta Archaeologica Lodziensia 15, Łódź [Ossolineum].
• Kokowski A. 1997: Schlossbeschläge und Schlüssel im Barbaricum in der römischen Kaiserzeit und der frühen Völkerwanderungszeit. Klassifizierung – Verbreitung – Chronologie, Klasyfikacja Zabytków Archeologicznych II, Lublin [Wydawnictwo UMCS].
• Kokowski A. 2001: Zur Herkunft einiger Amulette im Kreise der Gotenkultur, [in:] E. Istvánovits, V. Kulcsár (eds.), International Connections of Barbarians of the Carpathian Basin in the 1st–5th Centuries A. D. Proceedings of the international conference held in 1999 in Aszód and Nyíregyháza, Aszód-Nyíregyháza [Osváth Gedeon Museum Foundation / Jósa András Múzeum], 201–219.
• Kowalski Ł. et alii 2017: Ł. Kowalski, J. Strobin, A. Garbacz-Klempka, M. Perek-Nowak, Towards manufacturing technology: Balteus belt-fittings from the Wielbark culture cemetery in Linowo (Poland), “Journal of Archaeological Science: Reports” 15, 370–380.
• Kőhegyi M. 1984: Kora szarmata aranyleletes női sírok az Alföldön, “A Debreceni Déri Múzeum Évkönyve” LXIII (1982), 267–355.
• Kulakov V.I. 2016: В.И. Kyлaкoв, Гребитен. Новые данные о старых раскопках, „Университетский научный журнал” 20, 15–27.
• Kurpiewski A. et alii 2019: A. Kurpiewski, J. Lewandowska, J. Mosiejczyk, M. Pronobis, Analiza źródeł, [in:] J. Lewandowska (ed.), Sadłowo. Birytualne cmentarzysko kultury wielbarskiej na ziemi dobrzyńskiej wraz z materiałami pozostałych kultur archeologicznych, Toruń [Wydawnictwo Naukowe Grado], 118–158.
• Kurzyńska M. 2015: Linowo, stanowisko 6. Birytualne cmentarzysko kultury wielbarskiej z północno-wschodniej części ziemi chełmińskiej, Grudziądz-Toruń [Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu / Muzeum Okręgowe w Toruniu].
• Kurzyńska M. 2020: Grudziądz-Rządz (Rondsen, Kr. Graudenz), stan. 1. Archiwalne cmentarzysko kultury oksywskiej i wielbarskiej, Grudziądz [Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu].
• Levada M.E. 2006: М.Е. Лeвaдa, «Другие германцы» в северном Причерноморье позднего римского времени, [in:] Материалы шестых боспорских чтений в мае 2004 г. в Керчи, Боспорские исследования XI, Симферополь-Керчь [НАН Украины / Центр археологических исследований БФ «Деметра»], 194–251.
• Lissauer A., Conwentz H. 1886: Das Weichsel-Nogat-Delta, “Schriften der naturforschenden Gesellschaft in Danzig” NF VI/3, 204–242.
• Luik M. 2005: Alte und neue Bronzefunde von Köngen-Grinario, “Fundberichte aus Baden-Würrtemberg” 28, 261–291.
• Lund Hansen U. 1995: (et alii) Himlingøje – Seeland – Europa. Ein Gräberfeld der jüngeren römischen Kaiserzeit auf Seeland, seine Bedeutung und internationalen Beziehungen. Nordiske Fortidsminder B/13, København [Det Kongelige Nordiske Oldskriftselskab].
• Machajewski H. 1998: Die Fibeln der Gruppe V, Serie 8, im östlichen Teil Mitteleuropas, [in:] J. Kunow (ed.), 100 Jahre Fibelformen nach Oscar Almgren. Internationale Arbeitstagung 25.–28. Mai 1997 Kleinmachnow, Land Brandenburg, Forschungen zur Archäologie im Land Brandenburg 5, Wünsdorf [Brandenburgisches Landesamt für Ur- und Frühgeschichte; 2002], 187–196.
• Machajewski H. 2013: Gronowo. Ein Gräberfeld der Wielbark-Kultur in Westpommern. Monumenta Archaeologica Barbarica XVIII, Warszawa-Szczecin-Gdańsk [FMAB / Muzeum Narodowe w Szczecinie / Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego / PMA].
• Madyda-Legutko R. 1987a: Die Gürtelschnallen der Römischen Kaiserzeit und der frühen Völkerwanderungszeit im mitteleuropäischen Barbaricum. B.A.R. Int. Series 360, Oxford [BAR Publishing; 1986].
• Madyda-Legutko R. 1987b: Metalowe części pasów na obszarze kultury zachodniobałtyjskiej w okresie wpływów rzymskich, WA XLVIII/1 (1983), 21–36.
• Madyda-Legutko R. 2011: Studia nad zróżnicowaniem metalowych części pasów w kulturze przeworskiej. Okucia końca pasa, Kraków [Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”].
• Madyda-Legutko R., Rodzińska-Nowak J., Kotowicz P.N. 2021: W cieniu góry Wroczeń. Znalezisko fragmentu pomorskiej bransolety wężowatej z miejscowości Jurowce, pow. sanocki, [in:] A. Michałowski et alii (eds.), Ze świata dawnych Barbarzyńców. Studia pradziejowe i wczesnodziejowe, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Seria Archeologiczna, 60, Poznań [Wydawnictwo Naukowe UAM], 89–100.
• Madyda-Legutko R., Rodzińska-Nowak, J., Zagórska-Telega J. 2011a: Opatów, Fpl. 1. Ein Gräberfeld der Przeworsk-Kultur im nordwestlichen Kleinpolen. Katalog, Monumenta Archaeologica Barbarica XV/1, Warszawa-Kraków [FMAB / IA UJ / PMA].
• Madyda-Legutko R., Rodzińska-Nowak J., Zagórska-Telega J. 2011b: Opatów, Fpl. 1. Ein Gräberfeld der Przeworsk-Kultur im nordwestlichen Kleinpolen. Tafeln, Monumenta Archaeologica Barbarica XV/2, Warszawa-Kraków [FMAB / IA UJ / PMA].
• Madyda-Legutko R., Rodzińska-Nowak J., Zagórska-Telega J. 2014: Ekscentryczna dama znad Liswarty. O pewnych aspektach zróżnicowania stroju kobiecego w środowisku kultury przeworskiej, [in:] J. Andrzejowski (ed.), In Medio Poloniae Barbaricae. Agnieszka Urbaniak in memoriam. Monumenta Archaeologica Barbarica. Series Gemina III, Warszawa [IA UW/ FMAB], 125–134.
• Massart C. 2015: Les tumulus gallo-romains de Hesbaye. (cité de Tongres). La représentation funéraire des élites,. ATTVATVCA 6, Tongeren [Gallo-Romeins Museum Tongeren].
• Matešić S. 2015: Das Thorsberger Moor 3. Die militärischen Ausrüstungen. Vergleichende Untersuchungen zur römischen und germanischen Bewaffnung, Teil 3/2: Fundlisten, Hauptkomponentenanalysen, Katalog, Konkordanzen, Verzeichnisse, Tafeln, Schleswig [Verein zur Förderung des Archäologischen Landesmuseums e. V.].
• Mathes, Schmidt 1898: Vorgeschichtliches Gräberfeld bei Grubno, Kr. Culm i. Wpr., “Nachrichten über deutsche Alterthumsfunde” IX/3, 33–37.
• Mączyńska M. 2011: Der frühvölkerwanderungszeitliche Hortfund aus Łubiana, Kreis Kościerzyna (Pommern). Ber RGK 90 (2009), 7–481.
• Mączyńska M., Rudnicka D. 2004: Ein Grab mit römischen Importen aus Czarnówko, Kr. Lębork (Pommern), “Germania” 82/2, 397–429.
• Melchart W. 1986: Das Bronzegeschirrdepot von Flavia Solva, “Römisches Österreich” 13–14 (1985–1986), 223–237.
• Michałowski A., Teska M., Telążka A. 2021: Władczyni piecowiska. Odkrycie cmentarzyska kurhanowego kultury wielbarskiej i śladów produkcji żelaza w Mirosławiu stan 37, pow. pilski, woj. wielkopolskie, Polska, [in:] E. Droberjar, B. Komoróczy (eds.), Příspĕvky k poznání barbarských komunit (Archeologie barbarů 2016 a 2018, Spisy Archeologického ústavu AV ČR Brno 70, Brno [Archeologický ústav AV ČR], 121–129.
• Mosiejczyk J. 2019: Kontakty ponadregionalne i międzyplemienne – kwestia importów, [in:] J. Lewandowska (ed.), Sadłowo. Birytualne cmentarzysko kultury wielbarskiej na ziemi dobrzyńskiej wraz z materiałami pozostałych kultur archeologicznych, Toruń [Wydawnictwo Naukowe Grado], 159–184.
• Myzgin K. 2019: Late Roman Period gold foil pendants stamped with anthropomorphic and zoomorphic ornaments found in the Barbaricum, [in:] A. Pesch, M. Helmbrecht (eds.), Gold foil figures in focus. A Scandinavian find group and related objects and images from ancient and medieval Europe, Schriften des Museums für Archäologie Schloss Gottorf, Erg.-Reihe 14 = Advanced studies in ancient iconography I, München [Dr. Friedrich Pfeil], 255–278.
• Natuniewicz-Sekuła M.  Okulicz-Kozaryn J. 2011: Weklice. A Cemetery of the Wielbark Culture on the Eastern Margin of Vistula Delta (Excavations 1984–2004), Monumenta Archaeologica Barbarica XVII, Warszawa [FMAB / IAE PAN / PMA].
• Natuniewicz-Sekuła M., Strobin J. 2020: Produkcja późnych typów bransolet wężowatych na przykładzie znalezisk z cmentarzyska w Weklicach, stan. 7, pow. elbląski, WA LXXI, 161‒187.
• Niezabitowska-Wiśniewska B. 2021: Zapinki 8 serii V grupy Oscara Almgrena z Lubelszczyzny, [in:] A. Michałowski et alii (eds.), Ze świata dawnych Barbarzyńców. Studia pradziejowe i wczesnodziejowe, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Seria Archeologiczna 60, Poznań [Wydawnictwo Naukowe UAM], 277–300.
• Nowakowski W. 1994: Kultura wielbarska na wschód od dolnej Wisły. Materiały z dawnych badań i przypadkowych odkryć w zbiorach berlińskich i norymberskich, Barbaricum 3, Warszawa [IA UW], 163–181.
• Nowakowski W. 1996: Das Samland in der römischen Kaiserzeit und seine Verbindungen mit dem römischen Reich und der barbarischen Welt, Veröffentlichungen des Vorgeschichtlichen Seminars Marburg, Sonderbd. 10, Marburg-Warszawa [Vorgeschichtliches Seminar der Philipps-Universität Marburg].
• Nowakowski W. 1998: Die Funde der römischen Kaiserzeit und der Völkerwanderungszeit in Masuren, Museum für Vor- und Frühgeschichte – Staatliche Museen zu Berlin. Bestandskataloge 6, Berlin [Staatliche Museen zu Berlin – Preußischer Kulturbesitz].
• Petrovszky R., Bernhard H. 2016: Versunken im Rhein – Typenspektren der „Beutehorte“ im Vergleich, [in:]. H.-U. Voß, N. Müller-Scheeßel (eds.), Archäologie zwischen Römern und Barbaren. Zur Datierung und Verbreitung römischer Metallarbeiten des 2. und 3. Jahrhunderts n. Chr. im Reich und im Barbaricum – ausgewählte Beispiele (Gefäße, Fibeln, Bestandteile militärischer Ausrüstung, Kleingerät, Münzen). Internationales Kolloquium Frankfurt am Main, 19.–22. März 2009. Teil I, Kolloquien zur Vor- und Frühgeschichte 22/1, Bonn [Dr. Rudolf Habelt], 245–260.
• Pietrzak M., Cymek L., Rożnowski F. 2015: Pruszcz Gdański, stanowisko 5. Cmentarzysko z późnego okresu wpływów rzymskich i wędrówek ludów, Gdańsk [MAG].
• Otchet 1898: Отчетъ Императорской Археологической Коммиссіи за 1896 годъ, Санктпетербургъ [Императорская Археологическая Коммиссия].
• Onyshchuk Ya.I. 2022: Я.І. Онищук, Дослідження могильника римського часу Карів І у Західному Побужжі в 2019–2020 роках, “Археологія і давня історія України” 2022/1, 141–154.
• Petersen E. 1944: Bekannte und unbekannte germanische Funde der frühen Völkerwanderungszeit aus dem Osten, “Posener Jahrbuch für Vorgeschichte” 1, 75–86.
• Pietrzak M. 2015: Zapinki rozetowe z Mierzeszyna w powiecie gdańskim, [in:] B. Kontny (ed.), Ubi tribus faucibus fluenta Vistulae fluminis ebibuntur. Jerzy Okulicz-Kozaryn in memoriam, Światowit, Suppl. Series B: Barbaricum 11, Warszawa[IA UW], 535–538.
• Pietrzak M., Tuszyńska M. 1988: Période Romaine tardive (Pruszcz Gdański 7), InvArch. LX, Warszawa-Łódź [PWN].
• Przybyła M.J. 2010: Bemerkungen zu einigen lokalen Formen der Schwertgürtelschließen vom sog. Balteustyp aus dem Barbaricum, RArch. NS 2, 93–184.
• Przybyła M.J. 2018: Pressblechverzierte spätkaiserzeitliche Trachtbestandteile in Südskandinavien. Nordiske Fortidsminder B/28, Copenhagen [The Royal Society of Northern Antiquities / University Press of Southern Denmark].
• Quast D. 2009: Wanderer zwischen den Welten. Die germanischen Prunkgräber von Stráže und Zakrzów, Mosaiksteine. Forschungen am Römisch-Germanischen Zentralmuseum 6, Mainz [Verlag des RGZM].
• Raddatz K. 1957: Der Thorsberger Moorfund. Gürtelteile und Körperschmuck, Offa-Bücher 13, Neumünster [Karl Wachholtz].
• Raddatz K. 1996: Der »Alte See« bei Butzke, ein Opferplatz urgeschichtlicher Zeit im östlichen Pommern, JRGZM 41/1 (1994), 231–292.
• Rákoš J. 2019: Przeworsk culture cemetery at Rankovce (Eastern Slovakia). Preliminary report, AAC LIV, 215–226.
• Rau A. 2021: Zur Struktur und dem Zustandekommen reicher Geschirrinventare römischer Herkunft der Stufen B2/C1, C1 und C2 im südskandinavischen Barbaricum – ein Diskussionsbeitrag, [in:] J. Schuster, H.-U. Voß (eds.), Das „Fürstengrab“ von Kariv, obl. Ľviv, und die römischen Bronzekessel mit Suebenkopfattaschen, BerRGK 98 (2017), 203–244.
• Rodzińska-Nowak J. et alii 2021: J. Rodzińska-Nowak, J. Bulas, M. Kasiński, M. Okońska, A Pelta-shaped Golden Pendant from the Przeworsk Culture Settlement in Rzemienowice, Site 1, Kazimierza Wielka County, [in:] R. Ciołek, R. Chowaniec (eds.), Aleksanderia. Studies on Items, Ideas and History Dedicated to Professor Aleksander Bursche on the Occasion of his 65th Birthday, Wiesbaden [Harrassowitz], 347–351.
• Rudnicka D., Mączyńska M. 2002: Czarnówko, pow. Lębork. Grób 430 z importami rzymskimi, [in:] J. Andrzejowski, R. Prochowicz, A. Żórawska (eds.), Varia Barbarica Zenoni Woźniak ab amicis dicata, Monumenta Archaeologica Barbarica. Series Gemina I. Warszawa-Lublin [FMAB / IA UMCS / PMA], 11–28.
• Sakař V. 1970: Roman Imports in Bohemia. Fontes Archaeologici Pragenses 14, Pragae [Národní muzeum, Praha].
• Schmidt B., Bemmann J. 2008: Körperbestattungen der jüngeren Römischen Kaiserzeit und der Völkerwanderungszeit Mitteldeutschlands. Katalog, Veröffentlichungen des Landesamtes für Denkmalpflege und Archäologie Sachsen-Anhalt – Landesmuseum für Vorgeschichte 61, Halle (Saale) [Landesamt für Denkmalpflege und Archäologie Sachsen-Anhalt – Landesmuseum für Vorgeschichte].
• Schuster J. 2005: Die Beziehungen der Gebiete Ostbrandenburgs im späten zweiten und frühen dritten Jahrhundert zur Wielbark- und Przeworsk-Kultur. Mit einer formenkundlichen Untersuchung der Fibeln A II, 41. „Veröffentlichungen zur Brandenburgischen Landesarchäologie“ 36/37 (2002/2003), 89–161.
• Schuster J. 2010: Lübsow. Älterkaiserzeitliche Fürstengräber im nördlichen Mitteleuropa. Bonner Beiträge zur Vor- und Frühgeschichtlichen Archäologie 12, Bonn [Vor- und Frühgeschichtliche Archäologie, Rheinische Friedrich-Wilhelms-Universität].
• Schuster J. 2014: Złoty wiek – Czarnówko w okresie wpływów rzymskich i w okresie wędrówek ludów / Golden Age –Czarnówko during the Roman Period and the Migration Period, [in:] J. Andrzejowski, J. Schuster (eds.), Okruch złota w popiele ogniska... Starożytne nekropole w Czarnówku i ich tajemnice / A Fleck of Gold in the Ashes... Mysteries of the Prehistoric Cemeteries at Czarnówko, Monumenta Archaeologica Barbarica. Series Popularis I, Lębork-Warszawa [Muzeum w Lęborku / FMAB], 53–89.
• Schuster J. 2018a: Czarnówko, Fpl. 5. Acht Prunkgräber – Zeugnisse neuer Eliten im 2. Jh. n. Chr. im Ostseeraum. Monumenta Archaeologica Barbarica XIX/2 = Czarnówko, Fpl. 5. Vor- und frühgeschichtliche Gräberfelder in Pommern. Teil 2, Lębork-Warszawa [Muzeum w Lęborku / FMAB / PMA].
• Schuster J. 2018b: Ab Oceano. Ein Beitrag zur Besiedlungsgeschichte der Küste Vorpommerns während der römischen Kaiserzeit, Beiträge zur Ur- und Frühgeschichte Mecklenburg-Vorpommerns 53, Schwerin [Landesamt für Kultur und Denkmalpflege Mecklenburg-Vorpommern].
• Schuster J. 2021: Vorläufiges Fazit. Mušov – Czarnówko – Kariv: barbarische Eliten und die Markomannenkriege, [in:] J. Schuster, H.-U. Voß (ed.), Das „Fürstengrab“ von Kariv, obl. Ľviv, und die römischen Bronzekessel mit Suebenkopfattaschen, BerRGK 98 (2017), 309–316.
• Schuster J., Andrzejowski J. 2023: Two Extraordinary Glass Vessels from a Well-Dated Germanic Grave at Czarnówko in Eastern Pomerania (Poland), “Journal of Glass Studies” 65, 99–115.
• Sedlmayer H. 1999: Die römischen Bronzegefäße in Noricum, Monographies instrumentum 10, Montagnac [Éditions Monique Mergoil].
• Sharov O.V. 2010: О.В. Шаров, Данные письменных и археологических источников о появлении германцев на Боспоре (проблема выделения „германских древностей” на Боспоре). STRATUM plus 2010/4, 251–285.
• Sharov O.V. 2013: О.B. Шаров, В поисках страны «Ойум»: эпос или реальность?, Древности западного Кавказа 1, Краснодар [Краснодарский государственный историкоархеологический музей заповедник], 118–155.
• Sharov O.V. 2017: The details of Roman/Germanic harness decorations from the Kuban area, [in:] Na hranicích impéria. Extra fines imperii. Jasroslavu Tejralovi k 80. narozeninám, Brno [Masarykova Univerzita / Archeologický ústav Akademie věd ČR], 357–370.
• Simniškytė A. 2002: Roman Period Metal Half-moon Shaped Pendants with Knobs in Eastern Baltic Region, Archaeologia Baltica 5, Klaipėda [Klaipėda University Press], 95–122.
• Skorupka T. 2001: Kowalewko 12. Cmentarzysko birytualne ludności kultury wielbarskiej (od połowy I w. n.e. do początku III w. n.e.), Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazociągu tranzytowego, vol. II/3: Wielkopolska, Poznań [Wydawnictwo Poznańskie].
• Skorupka T. 2004: Biżuteria Gotów / Ozdoby i części stroju. Katalog wystawy / Jewellery of the Goths. Adornments and articles of attire. Exhibition Catalogue, Poznań [MAP / Fundacja Patrimonium].
• Skóra K. 2020: Omnia mors aequat? Soziale Stratigraphien in der Römischen Kaiserzeit und Völkerwanderungszeit im Gebiet der Wielbark-Kultur, Łódź [IAE PAN].
• Skvorcov K.N. 2014: Zniszczony pochówek z zawieszką lunulowatą z Półwyspu Sambijskiego, WA LXV, 277–282.
• Stanek K. 1999: Wisiory opasane odmiany wschodniej w środkowoeuropejskim Barbaricum, [in:] J. Andrzejowski (ed.), Comhlan. Studia z archeologii okresu przedrzymskiego i rzymskiego w Europie Środkowej dedykowane Teresie Dąbrowskiej w 65. rocznicę urodzin, Warszawa [FPIAUW], 331–367.
• Stempniak-Kusy S., Lasota-Kuś A. 2021: Burial of a mounted warrior with Ringknaufschwert-type sword from the necropolis in Ostrów, Przemyśl District, SprArch. 73/2, 221–249.
• Stoyanova А.А. 2016: A.A. Стоянова, Подвески из могильника Нейзац, [in:] И.Н. Храпунов (ed.), Крым в сарматскую эпоху (II в. до н. э. – IV в. н. э.). II. 20 лет исследований могильника Нейзац. Сборник научных статей, Симферополь [Наследие тысячелетий], 122–165.
• Strobin A. 2021: Brzyno, stanowisko 7. Cmentarzyska kultury oksywskiej i wielbarskiej oraz z okresu wędrówek ludów ba Wysoczyźnie Żarnowieckiej (badania 2011–2016), Pelplin [Bernadinum].
• Strobin J. 2015: Okucie typu balteus jako przykład technik zdobniczych w złotnictwie barbarzyńskim młodszego okresu rzymskiego, [in:] M. Kurzyńska 2015, 177–190.
• Teul I. 2011: Results of osteology analysis of evidence from biritual cemetery of Wielbark Culture at Weklice, site 7, comm. Elbląg, voiv. Warmińsko-Mazurskie, [in:] M. Natuniewicz-Sekuła, J. Okulicz-Kozaryn 2011, 151–171.
• Tuszyńska M. 2007: Nowe znaleziska zapinek importowanych na Pomorzu Gdańskim, [in:] M. Fudziński, H. Paner (eds.), Nowe materiały i interpretacje. Stan dyskusji na temat kultury wielbarskiej, Gdańsk [MAG], 151–164.
• Tuszyńska M. 2020: Kamienica Szlachecka. Cmentarzysko kultury wielbarskiej na Pojezierzu Kaszubskim, Gdańsk [MAG].
• Tuszyńska M., Strobin A., Strobin J. 2016: Rzemieślnicy czy artyści? Ozdoby kobiece z Pomorza u schyłku starożytności. Katalog skrócony wystawy, Gdańsk [MAG].
• Undset I. 1882: Das erste Auftreten des Eisens in Nord-Europa. Eine Studie in der vergleichenden vorhistorischen Archäologie, Hamburg [Otto Meissner].
• Voloshinov A.A., Masyakin V.V., Nenevolya I.I. 2007: A.A. Волошинов, B.B. Масякин, И.И. Неневоля, Два комплекса с римскими импортами из Краснозоринского некрополя, [in:] Древняя Таврика. Посвящается 80- летию Татяны Николаевны Высотской, Археологические исследования, Симферополь [Универсум], 303–318.
• Wegewitz W. 1941: Die Scheibenfibel von Tangendorf, “Die Kunde” 9, 36–41.
• Werner J. 1936: Zwei römische Bronzeeimer von Neuburg a. D., “Germania” 20, 258–261.
• Werner J. 1988: Dančeny und Brangstrup. Untersuchungen zur Černjachov-Kultur zwischen Sereth und Dnestr und zu den „Reichtumszentren“ auf Fünen, BJahr. 188, 241–286.
• Willers H. 1901: Die römischen Bronzeeimer von Hemmoor, Hannover-Leipzig [Hahnsche Buchhandlung].
• Wołągiewicz R. 1976: Gronowo 1973 – badania na cmentarzysku kurhanowym z okresu wpływów rzymskich, MZP XIX (1973), 129–167.
• Wołągiewicz R. 1995: Lubowidz. Ein birituelles Gräberfeld der Wielbark-Kultur aus der Zeit vom Ende des 1. Jhs. v.Chr. bis zum Anfang des 3. Jhs. n.Chr. Monumenta Archaeologica Barbarica I, Kraków [Secesja].
• Wójcik T. 1982: Pomorskie formy bransolet wężowatych z okresu rzymskiego, MZP XXIV (1978), 35–113.
• Ziętek J. 2004: Cmentarzysko kultury przeworskiej w Mierzynie-Grobli, stan. 2, gm. Rozprza, woj. łódzkie, [in:] M. Olędzki, J. Skowron (eds.), Kultura przeworska. Odkrycia – interpretacje – hipotezy, Łódź [UŁ], 25–85.
• Zielonka B. 1968: Cmentarzysko z okresu rzymskiego w miejscowości Gostkowo-Folsąg pow. Toruń, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Nauki Humanistyczno-Społeczne 26 = Archeologia I, Toruń [PWN], 53–74.

Identifiers

DOI

10.36154/wa.74.2023.05

Biblioteka Nauki

59657750