In Search of Lost Archaeological Artefacts

• Authors: Andrzej Kokowski , Wieńczysław Niemirowski

Title variants

PL

W poszukiwaniu zaginionych zabytków archeologicznych

Abstracts

PL

Dzięki systematycznemu przeglądowi prasy z okresu międzywojennego, w tym przypadku prasy niemieckiej wydawanej w Brandenburgii, możliwe jest odzyskanie informacji o zbiorach muzealnych utraconych w czasie II wojny światowej oraz szczegółów niepublikowanych wyników przypadkowych znalezisk i wykopalisk, dokonywanych często daleko poza granicami kraju. Niejako przy okazji można zgromadzić teksty mówiące o muzealnictwie i ochronie zabytków; życiu naukowym (konferencje, projekty, wydarzenia promujące archeologię) i obserwować, jak archeologia stała się narzędziem politycznym III Rzeszy. Po przeanalizowaniu 1429 artykułów prasowych z 17 gazet, autorzy nie tylko poszerzyli wiedzę naukową m.in. o 13 skarbów z epoki brązu i 36 czółen, ale także uzupełnili katalogi, wprowadzając informacje o kilkudziesięciu grobach i cmentarzyskach z okresu między paleolitem, mezolitem, neolitem i czasami wikingów. Ogromna część z tych informacji nigdy nie trafiła do literatury naukowej; a znaczna część w istotny sposób uzupełnia wiedzę ujawnioną w publikacjach archeologów. Dla zobrazowania wartości zebranego materiału prasowego, posłużono się przykładem jednej notatki, opisującej nieznane odkrycie grobu kultury pomorskiej w miejscowości Cyk.

EN

Owing to a systematic review of the interwar press, in the case of the German Press published in Brandenburg, Pomerania and Grenzmark Posen-Westpreußen, it is possible to retrieve information about museum collections lost during the Second World War and details of unpublished results of accidental finds and excavations. Having analysed 2069 press articles, the authors have not only expanded the scientific knowledge by, among others, 17 treasures from the Bronze Age and 47 dugout canoes, but also supplemented catalogues by introducing information on dozens of graves and cemeteries from the period between the Paleolithic and Viking times.

Keywords

PL

Wielkopolska; pradzieje; archiwalia; prasa; rekonstrukcja kolekcji muzealnych; Neumark; (Ziemia Lubuska)

EN

Wielkopolska; prehistory; archive sources; the press; reconstruction of museum collections; Neumark (Ziemia Lubuska)

• Publisher: Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
• Journal: Wiadomości Archeologiczne
• Year: 2023
• Volume: LXXIV
• Issue: 74
• Pages: 183-190

Dates

published

2023

Contributors

author

Andrzej Kokowski

• Instytut Archeologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska

• https://orcid.org/0000000172754395

author

Wieńczysław Niemirowski

• Katedra Germanistyki, Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej, Polska

References

• Aponasenko A.N. 2014: А.Н. Апонасенко (ed.), Государственный Эрмитаж. «Перемещенное искусство». 1945–1958: Архивные документы. Часть I, Санкт-Петербург [Издательство «Государственный Эрмитаж»].
• Blume E. 1912: Die germanischen Stämme und die Kulturen zwischen Oder und Passarge zur römischen Kaiserzeit, I Teil: Text, Mannus-Bibliothek 8, Würzburg [Kurt Kabitzsch].
• Dorka G. 1939: Urgeschichte des Weizacker-Kreises Pyritz, Schriften des Pommmerschen Landesmuseums Stettin, Stettin [Leon Saunier].
• Grunwald S. 2019: (rec.) Andrzej Kokowski / Wieńcysław Niemirowski, Na tropie zaginionych odkryć. Archeologia w świetle doniesień prasowych z dawnej prowincji Grenzmark – Posen-Westpreußen. Auf den Spuren von verlorenen Entdeckungen. Die Archäologie im Spiegel der Presse der ehemaligen Provinz Grenzmark – Posen-Westpreußen. Lublin 2016, „Germania” 96 (2018), 473–477.
• Kokowski A. 2011: Przygoda z archeologią, czyli najstarsze dzieje Krajny Złotowskiej (do czasów lokacji miasta Złotowa), Warszawa [TRIO].
• Kokowski A. 2012a: Kreismuseum Flatow (Złotów) – Provinzmuseum Schneidemühl (Piła). Nieznane dzieje archeologicznych zbiorów muzealnych w dawnej prowincji Grenzmark Posen-Westpreussen, FAP 47, 345–364.
• Kokowski A. 2012b: W sprawie cmentarzyska z kręgami kamiennymi w Krępsku, w pow. człuchowskim, [w:] J. Jaszewska (ed.), Z najdawniejszych dziejów. Grzegorzowi Domańskiemu na pięćdziesięciolecie pracy naukowej, Zielona Góra [Fundacja Archeologiczna], 77–84.
• Kokowski A. 2014: Jeszcze raz o cedzaku typu Eggers 160 z okolic Miłogoszczy w powiecie wałeckim, woj. zachodniopomorskie, [in:] R. Madyda-Legutko, J. Ro¬dziń¬ska-Nowak (eds.), Honoratissimum assensus genus est armis laudare. Studia dedykowane Profesorowi Piotrowi Kaczanowskiemu z okazji siedemdziesiątej rocznicy urodzin”, Kraków [Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica], 365–372.
• Kokowski A. 2016: Robert Liebig – archeolog amator z Wielkopolski – Ein Amateurarchäologe aus Großpolen, Lublin [Wyd. UMCS].
• Kokowski A. 2017: Friedrich Holter – ein fast vergessener Prähistoriker, [in:] B.V. Eriksen et alii (eds.), Interaktion ohne Grenzen. Beispiele archäologischer Forschungen am Beginn des 21. Jahrhunderts / Interaction without borders Exemplary archaeological research at the beginning of the 21st century, vol. 2, Schleswig [Stiftung Schleswig-Holsteinische Landes¬museen / Wach¬holtz], 863–876.
• Kokowski A. 2018a: Entdeckt – vergessen – wiederentdeckt: auf den Spuren verlorener Museumsbestände. Ein Griffzungenschwert von Kraśnik (Kratznick) bei Choszczno (Arnswalde; Woj. Zachodniopomorskie / PL) in Pommern, „Archäologisches Korrespondenzblatt” 48/1, 39–56.
• Kokowski A. 2018b: Z badań nad historią wielkopolskiej archeologii. Dr Friedrich Holter, FAP 53, 303–330.
• Kokowski A. 2019a: Berichte in der Tagespresse als wissenschaftliche Informationsquelle zu archäologischen Entdeckungen, „Acta Praehistorica et Archaeologica” 50, 385–406.
• Kokowski A. 2019b: Rekonstruktion von Quellen zur Erforschung der Vor- und Frühgeschichte auf der Grundlage von Presseberichten und Flugschriften am Beispiel der Provinz Grenzmark Posen-Westpreußen und ihrer Randgebiete, „ZBSA-Jahresbericht” 2017, 68.
• Kokowski A. 2021: Grób „księżniczki” z okresu rzymskiego z miejscowości Różańsko (Rosenthal), w pow. myśliborskim, [in:] A. Michałowski et alii (eds.), Ze świata dawnych barbarzyńców. Studia pradziejowe i wczesnodziejowe, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Seria Archeologiczna 60, Poznań [Wyd. Naukowe UAM], 333–348.
• Kokowski A., Niemirowski W. 2016: Na tropie zaginionych odkryć. Archeologia w świetle doniesień prasowych z dawnej prowincji Grenzmark Posen-Westpreußen / Auf den Spuren von verlorenen Entdeckungen. Die Archäologie im Spiegel der Presse der ehemaligen Provinz Grenzmark – Posen-Westpreußen, Lublin [Wyd. UMCS].
• Kokowski A., Niemirowski W. 2020: Soldin / Myślibórz. Nieznane fakty z dziejów muzeum i archeologii dawnego powiatu myśliborskiego w okresie międzywojennym, [in:] A. Kasprzak, A. Kuczkowski, M. Krzepkowski (eds.), Archaeologia–Pomoranica–Musealia. Studia z okazji 80. urodzin Ignacego Skrzypka, Koszalin [Muzeum w Koszalinie], 545–570.
• Kokowski, A., Niemirowski, W. 2021: O Gotach w gazecie – czyli znane i nieznane informacje o grobach kultury wielbarskiej z miejscowości Sławianowo w pow. złotowskim, WA LXXII, 143–156.
• Kokowski A., Niemirowski W. 2021: ‘Eine Silbermünze…’ (‘A Silver Coin…’) – or on Coins in a Newspaper, [in:] R. Chowaniec, R. Ciołek (eds.), Aleksanderia. Studies on Items, Ideas and History Dedicated to Professor Aleksander Bursche on the Occasion of His 65th birthday, Wiesbaden [Harrassowitz], 217–224.
• Kokowski A., Niemirowski W. 2022: O dziejach muzeum i archeologii myśliborskiej w okresie międzywojennym, „Civitas et Museum. Rocznik Muzeum Pojezierza Myśliborskiego w Myśliborzu” I, 95–130.
• Kraszczuk R. 2013: Niezauważona rocznica, czyli Stulecie Muzealnictwa na Ziemi Wałeckiej, Wałcz [self-published].
• Malinowski T. 1979: Katalog cmentarzysk ludności kultury pomorskiej, tom 1, Słupsk [Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku].
• Ossowski W. 1999: Studia nad łodziami jednopiennymi z obszaru Polski, Prace Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku XI, Gdańsk [Marpress].
• Pfützenreiter F. 1933: Die vor- u. frühgeschichtliche Besiedlung des Kreises Fraustadt, Grenzmärkische Heimatblätter, 2. Sonderheft, Fraustadt [Grenzmärkische Gesellschaft].
• Schäfer K. 1987: Die Schmirtenauer Kultur. Zur Ordnung der frühen Bronzezeit im Netze-Warthe-Raum, Bonner Hefte zur Vorgeschichte 23, Bonn [Universität Bonn].
• Schramm A. 1929: (ed.) Jahrbuch der deutschen Museen, vol. 2, Wolfenbüttel [Heckners].
• Schramm A. 1931: (ed.) Jahrbuch der deutschen Museen, vol. 4, Wolfenbüttel [Heckners].
• Schramm A. 1932: (ed.) Jahrbuch der deutschen Museen, vol. 5, Wolfenbüttel [Heckners].
• Schramm A. 1936: (ed.) Jahrbuch der deutschen Museen, vol. 7, Wolfenbüttel [Heckners].
• Skrzypek I. 1997: Z historii muzealnictwa środkowopomorskiego, „Koszalińskie Zeszyty Muzealne” 21, 5–113.
• Tietz B. 2020: Franz Pfützenreiter i początki archeologii na ziemi wschowskiej, Wschowa [Muzeum Ziemi Wschowskiej].
• Vollgraff C.W., van Hoorn G. 1934: De opgravingen in juni en juli 1933, [in:] A.E. van Giffen, C.W. Vollgraff, G. van Hoorn, Opgravingen op het domplein te Utrecht II, Haarlem [Tjeenk Willink].

Identifiers

DOI

10.36154/wa.74.2023.08

Biblioteka Nauki

59658409