Społeczne odczytanie Konstytucji RP a aksjologia konstytucyjna i konstytucyjna ontologia społeczna

• Authors: Paweł Skuczyński

Title variants

EN

Social Reading of the Constitution of the Republic of Poland versus Constitutional Axiology and Constitutional Social Ontology

Abstracts

EN

The paper aims to propose a social reading of the Constitution of the Republic of Poland as an alternative to liberal and republican interpretations. It was developed with the use of an interdisciplinary methodology, including the use of societal constitutionalism as its theoretical basis, as well as its formal-dogmatic justification and its characterisation in the perspective of the theory of law as relating to the social ontology expressed in the Constitution of the Republic of Poland. A thesis is put forward that the social reading of the Constitution consists in recognizing some social entities as constitutional entities, next to individuals and the State. Consequently, the norms concerning them should be interpreted as obliging the state authorities to ensure their influence on public policies and the law-making, and to take into account the bottom-up creation of norms and broadly understood self-regulation. Four arguments for the social reading of the Constitution of the Republic of Poland are presented, which are based on: 1) the scope of the constitutional regulation (extensive regulation in Chapter 1 of social and public entities such as local and professional self-government bodies, trade unions, and employers’ organizations, civil society organisations, churches, and religious unions); 2) the way they are regulated (despite the identity of the designatum, regulating these entities alongside the concept of a sovereign nation and imposing certain obligations on the State authorities towards them); 3) the historical context of the making of the Polish Constitution (building the autonomy of society in relation to the state as a strategy of resistance from the 1970s); 4) the work on drafting the Polish Constitution (the gradual addition of provisions on social entities, often due to pressure exerted by, which was an expression of far-reaching self-constitutionalisation).

PL

Celem artykułu jest zaproponowanie społecznego odczytania Konstytucji RP jako alternatywy dla liberalnych i republikańskich interpretacji. Zostało ono wypracowane przy pomocy metodologii o interdyscyplinarnym charakterze obejmującej wykorzystanie konstytucjonalizmu społecznego jako jego podstawy teoretycznej, a także jego formalno-dogmatyczne uzasadnienie oraz teoretycznoprawne scharakteryzowanie jako odnoszącego się ontologii społecznej zawartej w Konstytucji RP. Postawiono tezę, że społeczne jej odczytanie polega na uznaniu szeregu podmiotów społecznych za podmioty konstytucyjne, obok jednostek i państwa. W konsekwencji normy ich dotyczące powinny być interpretowane jako nakazujące organom państwa zapewnienie ich wpływu na polityki publiczne i tworzone prawo oraz uwzględnianie oddolnego tworzenia norm i szeroko rozumianej samoregulacji. Przedstawione zostały cztery argumenty za społecznym odczytaniem Konstytucji RP, tj. 1) z zakresu przedmiotowego (szerokie uregulowanie w Rozdziale 1 podmiotów społecznych takich jak samorządy terytorialne i zawodowe, związki zawodowe i organizacje pracodawców, organizacje społeczeństwa obywatelskiego, kościoły i związki wyznaniowe), 2) ze sposobu ich uregulowania (mimo tożsamości desygnatu uregulowanie tych podmiotów obok pojęcia suwerennego narodu i nałożenia na organy państwa pewnych obowiązków wobec nich), 3) z historycznego kontekstu jej powstania (budowanie autonomii społeczeństwa w stosunku do państwa jako strategia oporu od lat 70.), 4) z przebiegu prac na projektem Konstytucji RP (stopniowe dodawanie przepisów dot. podmiotów społecznych często pod ich wpływem, co było wyrazem daleko idącej samokonstytucjonalizacji).

Keywords

PL

konstytucjonalizm społeczny; ontologia społeczna; wartości konstytucyjne

EN

societal constitutionalism; social ontology; constitutional values

• Publisher: Stowarzyszenie Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej – Sekcja Polska IVR
• Journal: Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej
• Year: 2022
• Issue: 1(30)
• Pages: 100-112

Dates

published

2022

Contributors

author

Paweł Skuczyński

• Uniwersytet Warszawski

References

• Ciszewski, W. (2017). Republikańskie odczytanie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Przegląd Konstytucyjny 4, 5-32.
• Florczak-Wątor, M. (2021). Aksjologia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. In M. Florczak-Wątor, A. Grabowski (eds.), Argumenty i rozumowania prawnicze w konstytucyjnym państwie prawa: Komentarz. Kraków: Wydawnictwo Księgarnia Akademicka.
• Gebethner, S. (2000). Rzeczpospolita w świetle postanowień rozdziału pierwszego Konstytucji z 1997 roku. In E. Zwierzchowski (ed.), Podstawowe pojęcia pierwszego rozdziału Konstytucji RP. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Gizbert-Studnicki, T. (1992). Język prawny a obraz świata. In G. Skąpska, J. Czapska, K. Daniel, J. Górski, K. Pałecki (eds.), Prawo w zmieniającym się społeczeństwie. Księga jubileuszowa prof. Marii Boruckiej-Arctowej. Kraków: Uniwersytet Jagielloński-Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Grzybowski, M. (1997). Zakres przedmiotowy regulacji konstytucyjnej w klasycznych i historycznych konstytucjach pisanych. In P. Sarnecki (ed.), Konstytucjonalizacja zasad i instytucji ustrojowych. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Izdebski, H. (2000). Z dziejów terminu „społeczeństwo obywatelskie”. In Prawo i ład społeczny. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesor Annie Turskiej. Warszawa: Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.
• Kordela, M. (2021). Kodowanie wartości prawnych w przepisach Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku. Perspektywa aksjologicznej wykładni prawa. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza 1, 57-70.
• Kuroń, J. (1986). Notatki o samorządzie, w: Polityka i odpowiedzialność. Lublin: Wydawnictwo Niezależne CiS.
• Luszniewcz, J. (2008). Solidarność. Samorząd pracowniczy. Transformacja systemu. O programie gospodarczym Sieci Organizacji Zakładowych NSZZ „Solidarność” wiodących zakładów pracy (rok 1981). Warszawa: Szkoła Główna Handlowa.
• Małajny, M. (1997). Konstytucjonalizm a przedmiotowy zakres konstytucji. In P. Sarnecki (ed.), Konstytucjonalizacja zasad i instytucji ustrojowych. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Muszyński, K., Skuczyński, P. (2020). Rozwój i kryzys konstytucji społecznej. Przypadek samorządów zawodowych. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Pichlak, M. (2014). Między aksjologią a ontologią dyskursu konstytucyjnego. Obiektywizacja wartości w prawie. Przegląd Prawa i Administracji/XCVI, 39-56.
• Renault, E. (2016). Critical Theory and Processual Social Ontology. Journal of Social Ontology 2, 17-32.
• Sarnecki, P. (2006). Organizacja społeczeństwa obywatelskiego. In M. Zubik (ed.), Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Warszawa: Biuro Trybunału Konstytucyjnego.
• Sciulli, D. (1992). Theory of societal constitutionalism. Foundations of a non-Marxist critical theory. Cambridge: Cambridge University Press.
• Searle, J. (1995). The Construction of Social Reality. New York: Free Press.
• Skrzydło, W. (2014). Ustrój polityczny RP w świetle Konstytucji z 1997 r. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Stawecki, T. (2007). Oblicza realizmów – Piotra Winczorka teoria prawa. In J. Majchrowski (ed.), Państwo – prawo – polityka w przestrzeni konstytucyjnej. Materiały konferencji naukowej zorganizowanej dla uczczenia jubileuszu czterdziestolecia pracy naukowej prof. zw. dr hab. Piotra Winczorka na Uniwersytecie Warszawskim, 9 października 2006 r. Warszawa: Liber.
• Teubner, G. (2012). Constitutional Fragments: Societal Constitutionalism and Globalization. Oxford–New York: Oxford University Press.
• Thornhill, Ch. (2018). The Citizen of Many Worlds: Societal Constitutionalism and the Antinomies of Democracy. Journal of Law and Society 45, 73-93.
• van Kędzierski, D. (2018). Metodologia i paradygmat polskich szczegółowych nauk prawnych. Transformacje Prawa Prywatnego 3, 5-59.
• Winczorek, P. (1995). Dyskusja nad podstawowymi zasadami ustroju RR w Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego (Dziesięć pierwszych artykułów projektu Konstytucji RR). Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2, 11-28.
• Winczorek, P. (1996). Dyskusje konstytucyjne. Warszawa: Liber.
• Winczorek, P. (1997). Konstytucja i wartości. In J. Trzciński (ed.), Charakter i struktura norm konstytucji. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Winczorek, P. (1996). Nowa konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Problem aksjologii. Przegląd Sejmowy 4, s. 9-19.
• Wykrętowicz, S. (2008). Samorząd jako wyraz demokracji obywatelskiej. In S. Wykrętowicz (ed.), Samorząd w Polsce. Istota, formy, zadania. Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej.
• Wyrzykowski, M. (2000). Konstytucja negocjacji i kompromisu. In L. Garlicki (ed.), Konstytucja Wybory Parlament studia ofiarowane Zdzisławowi Jaroszowi. Warszawa: Liber.

Identifiers

DOI

10.36280/AFPiFS.2022.1.100

Biblioteka Nauki

2050253