Wprowadzenie do zagadnienia posłuszeństwa konstytucyjnego

• Authors: Szymon Gasz , Marek Kaczmarczyk

Title variants

EN

Introduction to the Fidelity to the Constitution

Abstracts

EN

The time of changes taking place in the constitutional order, both constitutional and fait accompli changes, is undoubtedly an interesting opportunity for in-depth analyses. These analyses can be made from various perspectives. The authors focus on three basic perspectives – that of law, philosophy and political science – in order to investigate what they refer to as constitutional fidelity. The limited framework of the paper only permits providing an introduction to the subject. In this text, the authors indicate the basic categories of constitutional fidelity, reflect on the dimensions of this fidelity, and try to propose a solution to the puzzle of the future of Polish constitutionalism. The entire analysis repeatedly refers to sociological and, to some extent, psychological categories, because constitutional fidelity is, first of all, a proper civic attitude and a relationship, the awareness of which is often only discovered at a moment of crisis.

PL

Czas zmian zachodzących w porządku konstytucyjnym, zarówno tych konstytucyjnych jak i tych prowadzonych metodą faktów dokonanych, stanowi niewątpliwie ciekawą okazję do pogłębionych analiz. Analizy te czynione mogą być z różnych perspektyw. Autorzy skupiają się na trzech podstawowych perspektywach – prawnej, filozoficznej i politologicznej po to, aby zbadać zjawisko, które określają mianem posłuszeństwa konstytucyjnego. Ograniczone ramy tekstu pozwalają jedynie na wprowadzenie do rzeczonego zagadnienia. W niniejszym tekście Autorzy wskażą na podstawowe kategorie dotyczące posłuszeństwa konstytucyjnego, zastanowią się nad wymiarami tego posłuszeństwa i spróbują zaproponować rozwiązanie zagadki przyszłości polskiego konstytucjonalizmu. Cała analiza nawiązuje wielokrotnie do kategorii socjologicznych i poniekąd psychologicznych, gdyż posłuszeństwo konstytucyjne jest przede wszystkim właściwą postawą obywatelską i relacją, której świadomość częstokroć odkrywa się dopiero w kryzysowym momencie.

Keywords

PL

Konstytucja; konstytucjonalizm; posłuszeństwo konstytucyjne; kryzys konstytucyjny; interpretacja prawa; społeczeństwo obywatelskie

EN

constitution; constitutionalism; fidelity to the constitution; constitutional crisis; legal interpretation; civic society

• Publisher: Stowarzyszenie Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej – Sekcja Polska IVR
• Journal: Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej
• Year: 2022
• Issue: 1(30)
• Pages: 17-32

Dates

published

2022

Contributors

author

Szymon Gasz

author

Marek Kaczmarczyk

References

• Andruszkiewicz, M. (2019). Prawo i literatura. O literackości w prawie. In J. Kamień, J. Zajadło, K. Zeidler (eds.). Prawo i literatura. Parerga. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Atienza, M. (2019). Ani pozytywizm prawniczy, ani neokonstytucjonalizm: w obronie postpozytywistycznego konstytucjonalizmu. In A. Grabowski, J. Holocher (eds.). Studia z teorii konstytucyjnego państwa prawa. Konstytucjonalizm, neokonstytucjonalizm, postpozytywizm. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Bator, A. (1999). Prawo w konstytucji czy konstytucja prawa – w związku z art. 8 Konstytucji RP. In A. Bator. (ed.). Z zagadnień́ teorii i filozofii prawa. Konstytucja. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Bermeo, N. (2016). On Democratic Backsliding. Journal of Demoracy 1, 5-19.
• Blokker, P. (2019). Populist Counter-Constitutionalism, Conservatism, and Legal Fundamentalism. European Constitutional Law Review 15, 519-543.
• Bunikowski, D. (2016). Idea neutralności moralnej prawa we współczesnych systemach prawnych. In S. Janeczek, A. Starościc (eds.). Etyka cz. 2. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Dworkin, R. (1998). Biorąc prawa poważnie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Dworkin, R. (2006). Imperium prawa. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Działocha, K. (1997). Hierarchia norm konstytucyjnych i jej rola w rozstrzyganiu kolizji norm. In J. Trzciński (ed.). Charakter i struktura norm konstytucyjnych. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Działocha, K. (2016). Uwaga do art. 8. In L. Garlicki, M. Zubik (eds.). Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Tom I. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Fish, S. (2008). Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, Kraków: Universitas.
• Fleming, J.E. (2014). Fidelity, Change, and the Good Constitution. The American Journal of Comparative Law 62, 515-545.
• Fuller, L.L. (1958). Positivism and Fidelity to Law: A Replay to Professor Hart. Harvard Law Review 71, 630-672.
• Garlicki, L. (2019). Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Gizbert-Studnicki, T. (2000). Język prawny a obraz świata. In G. Skąpska (ed.). Prawo w zmieniającym się społeczeństwie. Toruń: Adam Marszałek.
• Greenberg, M. (2004). How Facts Make Law. Legal Theory 10, 157-198.
• Jabłoński, P. (2020). O ideologicznym poziomie interpretacji tekstu prawnego. Przegląd Prawa i Administracji 122, 39-54.
• Kaczmarczyk, M. (2021). Niepodzielność zasady niezawisłości sędziowskiej. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 23 września 2020 r., II DO 52/20. Przegląd Konstytucyjny 1, 83-100.
• Kordela, M. (2001). Zarys typologii uzasadnień aksjologicznych w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Bydgoszcz-Poznań: Branta.
• Kuniński, T. (2008). Stosunek Sokratesa do prawa w świetle Obrony i Kritona. Diametros 17, 30-44.
• Lassalle, F. (1907). O istocie Konstytucyi. Warszawa: Biblioteka Ludowa.
• Levine, S.J. (2019). The Constitution as Poetry. Seton Hall Law Review 49, 737-754.
• Lührmann, A., Lindberg S.I. (2019). A third wave of autocratization is here: what is new about it? Democratization 26, 1095-1113.
• Ławniczak, A. (2015). Geneza Konstytucji. Wrocław: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa.
• Łętowska, E. (2017). Konstytucja i poezja. Zeszyty Literackie 3, 2-12.
• Łętowska, E., Zajadło, J. (2020). O wygaszaniu państwa prawa. Sopot: Arche.
• Matczak, M. (2018). Imperium tekstu. Prawo jako postulowanie i urzeczywistnianie świata możliwego. Warszawa: Scholar.
• Millikan, R.G. (2017). Beyond Concepts. Oxford: Oxford University Press.
• Pach, M. (2017). Specyfika wykładni konstytucji w konstytucyjnym państwie prawa na przykładzie Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. In P. Jabłoński i in. (eds.). Prawo i polityka w sferze publicznej. Perspektywa wewnętrzna, Wrocław: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa.
• Perry, S. (2006). Hart on Social Rules and the Foundations of Law: Liberating the Internal Point of View. Fordham Law Review 75, 1171-1209.
• Pichlak, M. (2014). Między aksjologią a ontologią dyskursu konstytucyjnego. Obiektywizacja wartości w prawie. Przegląd Prawa i Administracji 96, 39-56.
• Piechowiak, M. (2009). The Axiological Basis of Polish Law. In T. Guz, J. Głuchowski, M.R. Pałubska (eds.). A Synthesis of Polish Law. Part 1. Frankfurt am Main: Peter Lang.
• Piotrowski, R. (2020). Konstytucja i suwerenność. In J. Hołówka, B. Dziobkowski (eds.). Filozofia prawa. Normy i fakty. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Pozzolo, S. (2019). Neokonstytucjonalizm i specyficzność interpretacji konstytucyjnej. In A. Grabowski, J. Holocher (eds.). Studia z teorii konstytucyjnego państwa prawa. Konstytucjonalizm, neokonstytucjonalizm, postpozytywizm. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Próchniak, P. (2020). Promieniowanie tła. Szkice o wierszach i czytaniu. Warszawa: Czarne.
• Rawls, J. (1994). Teoria sprawiedliwości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Romanowicz, M. (2014). Pomiędzy uniwersalnym a partykularnym wymiarem wykładni prawa. Wpływ teorii prawa i nauki prawa konstytucyjnego na wzorce wykładni konstytucji. In T. Stawecki, J. Winczorek (eds.), Wykładnia konstytucji. Inspiracje, teorie, argumenty. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Sadurski, W. (2020). Polski kryzys konstytucyjny. Łódź: Fundacja Liberte.
• Shapiro, S.J. (2006). What is the Internal Point of View? Fordham Law Review 75,1157-1170.
• Suchocka H. (2018). Aktualność wartości chronionych przez Konstytucję z 1997 r. Gdańskie Studia Prawnicze 40, 49-62.
• Sulikowski, A. (2012). Konstytucjonalizm a nowoczesność. Dyskurs konstytucyjny wobec tryumfu i kryzysu moderny. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Stambulski, M. (2018). Nowa gra w mieście. Polityczny konstytucjonalizm jako krytyka dogmatyki konstytucyjnej. In M. Stambulski, K. Muszyński (eds.), Politicon I. Jaki konstytucjonalizm? Refleksje nad „New Democracies in Crisis?” Paula Blokkera. Wrocław: Centrum Edukacji Prawniczej i Teorii Społecznej.
• Surowiecka A. (2012). Konstytucja – aspekty historyczne, definicyjne i współczesne kierunki rozwoju. Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne 21, 158-172.
• Szostek, A. (2020). Obowiązek przestrzegania prawa. In J. Hołówka, B. Dziobkowski (eds.). Filozofia prawa. Normy i fakty. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Treanor, W.M. (1997). Learning From Lincoln. Fordham Law Review 65, 1781-1786.
• Winczorek, P. (1997). Konstytucja i wartości. In J. Trzciński (ed.). Charakter i struktura norm konstytucyjnych. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Winczorek, P. (1996). Nowa konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Problem aksjologii. Przegląd Sejmowy 16, 9-19.
• Winczorek, P. (2006). Państwu należy się szacunek. In Idem, Polska pod rządami Konstytucji z 1997 roku. Warszawa: Liber.
• Winczorek, P. (1994). Uwagi o aksjologicznych aspektach działalności legislacyjnej w dziedzinie prawa publicznego (konstytucyjnego) w Polsce. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 4, 53-59.
• Wróblewski, J. (1989). Zasady tworzenia prawa. Warszawa: PWN.
• Zajadło, J. (2016). Nieposłuszeństwo sędziowskie. Państwo i Prawo 1, 18-39.
• Zajadło, J. (2020). Nomos – dla prawników słowo magiczne. Państwo i Prawo 8, 3-20.
• Załuski, W. (2009). Ewolucyjna filozofia prawa. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Zieliński, M. (2010). Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Ziembiński, Z. (1993). Wartości konstytucyjne. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Zirk-Sadowski, M. (1994). Sposoby uczestniczenia prawników w kulturze. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 56, 47-52.
• Zubik, M. (2018). O „grzechach społecznych” przeciwko ustawie zasadniczej. Państwo i Prawo 1, 3-23.
• Zubik, M. (2017). O przewrotnych interpretacjach przepisów Konstytucji dotyczących władzy sądzenia. Państwo i Prawo 10, 5-19.
• Zubik, M., Sokolewicz, W. (2016). Uwaga do art. 1. In L. Garlicki, M. Zubik (eds.). Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Tom I. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.

Identifiers

DOI

10.36280/AFPiFS.2022.1.17

Biblioteka Nauki

2050242