Instrumentalizacja prawa a kryzys konstytucyjny – refleksja na gruncie kilku aktualnych ustaleń Profesora Piotra Winczorka

• Authors: Marcin Romanowicz

Title variants

EN

Instrumentalization of Law and the Constitutional Crisis: Reflection on the Basis of Several Topical Findings of Professor Piotr Winczorek

Abstracts

EN

The instrumentalization of law is one of the most important research issues that belong to the achievements of Professor Piotr Winczorek. Combining the problem of the limits of permissible instrumentalization of law with the issue of the axiology of law, he adopted a non-reductionist position and indicated the autotelic values of law, as well as non-legal values implemented by the legal system as the criteria for assessing acts of instrumentalization of law. Based on careful observation of the legal practice, primarily the actions of the legislature, he proposed a typology of various cases of pathological instrumentalization of law. A list of individual acts of enacting and applying the law that can be distinguished in the ongoing constitutional crisis in Poland, broken down by the types indicated by Prof. Winczorek, leads to the conclusion that not only is his typology still valid, but it also can be used as an adequate tool for an in-depth description of the ongoing crisis. Moreover, it enables the indication of yet another threat to the legal order, i.e. attempts to instrumentalize constitutional values. In the face of this danger, it is justified to formulate the postulate of giving the constitution an axiological interpretation, the aim of which would be to read a given legal principle in the hermeneutic context of the axiological system from which said legal principle derives genealogically.

PL

Instrumentalizacja prawa jest jednym z ważniejszych zagadnień badawczych, które przynależą do dorobku myśli Profesora Piotra Winczorka. Łącząc problem granic dopuszczalnej instrumentalizacji prawa z zagadnieniem aksjologii prawa, Autor ten przyjął stanowisko nieredukcjonistyczne i wskazał autoteliczne wartości prawa oraz realizowane przez system prawny wartości pozaprawne jako kryteria oceny aktów instrumentalizacji prawa. W oparciu o wnikliwą obserwację praktyki prawa, przede wszystkim działań prawodawcy, zaproponował typologię różnych przypadków patologicznej instrumentalizacji prawa. Zestawienie poszczególnych aktów tworzenia i stosowania prawa, które można odnaleźć w trwającym w Polsce kryzysie konstytucyjnym, z typami wskazanymi przez Prof. P. Winczorka prowadzi do wniosku, że jego typologia jest nie tylko aktualna, ale stanowi trafne narzędzie pogłębionej deskrypcji trwającego kryzysu. Ponadto, pozwala na wskazanie innego zagrożenia dla porządku prawnego, tj. próby instrumentalizacji wartości konstytucyjnych. W obliczu tego niebezpieczeństwa zasadnym wydaje się sformułowanie postulatu przeprowadzania wykładni aksjologicznej konstytucji, której celem byłoby odczytanie danej zasady prawnej w hermeneutycznym kontekście systemu aksjologicznego, z którego genealogicznie wywodzi się dana zasada prawna.

Keywords

PL

instrumentalizacja prawa; typologia aktów instrumentalizacji; aksjologia prawa; wartości prawne; wartości konstytucyjne; zasady prawne; wykładnia aksjologiczna

EN

instrumentalization of law; typology of instrumentalization acts; legal axiology; legal values; constitutional values; legal principles; axiological interpretation of law

• Publisher: Stowarzyszenie Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej – Sekcja Polska IVR
• Journal: Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej
• Year: 2022
• Issue: 1(30)
• Pages: 74-90

Dates

published

2022

Contributors

author

Marcin Romanowicz

• Uniwersytet Warszawski

References

• Barczak-Oplustil, A., Górowski, W., Iwański, M., Małecki, M., Mamak, K., Zontek, W., Tarapata, Sz. (2020). Niekonstytucyjna nowelizacja Kodeksu karnego w związku z epidemią COVID-19. Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2, 5-35.
• Bator, A. (1999). Instrumentalizacja jako aspekt prawa. In L. Leszczyński (ed.), Zmiany społeczne a zmiany w prawie. Aksjologia, konstytucja, integracja europejska. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Ehrlich, S. (1976). Wstęp do nauki o państwie i prawie. Warszawa: PWN.
• Goody, J. (2006). Logika pisma a organizacja społeczeństwa. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Gromski, W. (2018). Akty instrumentalizacji prawa i ich granice. Przegląd Prawa i Administracji 94, 95-106.
• Kordela, M. (2006). Zasady prawa jako normatywna postać wartości. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1, 39-54.
• Kordela, M. (2012). Zasady prawa. Studium teoretycznoprawne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Kordela, M. (2016). Aksjologia źródeł prawa. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2, 15-26.
• Kordela, M. (2016). Systemowość aksjologiczna prawa. Przegląd Prawa i Administracji 104, 91-104.
• Kotowski, A. (2016). Instrumentalizacja prawa i instrumentalne użycie prawa a jego wykładnia. Studia Prawnicze 4, 39-67.
• Kozak, A. (2000). Instrumentalność i instrumentalizacja prawa. In A. Kozak (ed.), Z zagadnień teorii i filozofii prawa. Wrocław: Kolonia.
• Lang, W. (1991). Instrumentalne pojmowanie prawa a państwo prawa. Państwo i Prawo 12, 3-13.
• Lang, W., Wróblewski, J., Zawadzki, S. (1986). Teoria państwa i prawa. Warszawa: PWN.
• Morawski, L. (1993). Instrumentalizacja prawa (Zarys problemu). Państwo i Prawo 6, 16-28.
• Petrażycki, L. (1968). Wstęp do nauki prawa i moralności. Warszawa: PWN.
• Podgórecki, A. (1957). Założenia polityki prawa. Metodologia pracy legislacyjnej i kodyfikacyjnej. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze.
• Radbruch, G. (2012). Pięć minut filozofii prawa. In G. Radbruch, Filozofia prawa. Warszawa: PWN.
• Redelbach, A., Wronkowska, S., Ziembiński, Z. (1994). Zarys teorii państwa i prawa, Warszawa: PWN.
• Stawecki, T. (2007). Oblicza realizmów – Piotra Winczorka teoria prawa. In J. Majchrowski, Państwo, prawo, polityka w przestrzeni konstytucyjnej. Materiały konferencji naukowej zorganizowanej dla uczczenia jubileuszu czterdziestolecia pracy naukowej Prof. zw. dr hab. Piotra Winczorka na Uniwersytecie Warszawskim. Warszawa: Liber.
• Winczorek, P. (1988). Aksjologiczne podstawy nowej konstytucji. Państwo i Prawo 12, 4-17.
• Winczorek, P. (1994). Uwagi o aksjologicznych aspektach działalności legislacyjnej w dziedzinie prawa publicznego (konstytucyjnego) w Polsce. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 4, 53-59.
• Winczorek, P. (1997). Axiological Foundations of the Constitution of Poland. Saint Louis-Warsaw Transatlantic Law Journal, 59-67.
• Winczorek, P. (1997). Konstytucja i wartości. In J. Trzciński (ed.), Charakter i struktura norm konstytucyjnych. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Winczorek, P. (2000). Instrumentalne wykorzystywanie prawa w procesie prawotwórczym. In G. Polkowska (ed.), Prawo i ład społeczny. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesor Annie Turskiej. Warszawa: Wydział Prawa i Administracji UW.
• Winczorek, P. (2000). Instrumentalne wykorzystywanie prawa w procesie prawotwórczym. Studia Iuridica 38, 33-39.
• Winczorek, P. (2005). Norma prawna jako spełniona wypowiedź normatywna – problem wykładni. In P. Winczorek (ed.), Teoria i praktyka wykładni prawa. Materiały konferencji naukowej Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego z dnia 27 lutego 2004 r. Warszawa: Liber.
• Wronkowska, S. (2017). Kilka tez o instrumentalizacji prawa i ochronie przed nią. Przegląd Prawa i Administracji 110, 107-122.
• Wronkowska, S. (1982). Problemy racjonalnego tworzenia prawa. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Wronkowska, S. (2019). O woluntaryzmie, instrumentalizacji i odpowiedzialności za prawo. Przegląd Konstytucyjny 1, 5-23.
• Wróblewski, J. (1980). Podstawowe problemy tworzenia prawa (artykuł recenzyjny). Państwo i Prawo 7.
• Wróblewski, J. (1989). Zasady tworzenia prawa. Warszawa: PWN.

Identifiers

DOI

10.36280/AFPiFS.2022.1.74

Biblioteka Nauki

2050251