Argument from Precedent in Legal Interpretation of Texts of Legal Acts from the Perspective of a Derivative Concept of Legal Interpretation

• Authors: Agnieszka Choduń

Title variants

PL

Precedens jako argument w interpretacji prawniczej z perspektywy derywacyjnej koncepcji wykładni prawa

Abstracts

PL

Celem artykułu jest ustalenie, czy w polskiej kulturze prawnej, w której precedens nie jest faktem prawotwórczym, może być on argumentem w procesie interpretacji prawniczej. W artykule przyjęto, że ustalenia na temat precedensu jako argumentu w interpretacji prawniczej należy zrelatywizować do konkretnej koncepcji wykładni prawa. Dlatego jako punkt odniesienia dla pojmowania „wykładni prawa” przyjęto derywacyjną koncepcję wykładni prawa. Wybór ten podyktowany był tym, że jest to: 1) koncepcja prezentująca kompleksowe podejście do wykładni prawa (zakładającej, że wykładnia kończy się po zastosowaniu trzech typów dyrektyw interpretacyjnych: językowych, systemowych i funkcjonalnych); 2) uwzgledniająca elementy realistyczne wykładni w postaci dyrektyw związanych wprost z ustaleniami interpretacyjnymi sądowej praktyki prawniczej; 3) przyjmująca, że wykładnia odgrywa określone role, ze względu na które można ustalić czy wynik przeprowadzonego rozumowania prawniczego mieści się w zakresie wykładni, czy też stanowi „nowość normatywną”. W wyniku przeprowadzonych rozważań ustalono, że w zależności od treści dyrektyw interpretacyjnych przyjętych w danej kulturze prawnej zależy, czy postępowanie organu stosującego prawo będzie miało charakter interpretacji czy prawotwórstwa, a w konsekwencji przesądzi o tym, jak kwalifikowane będzie powołanie się w procesie wykładni na wcześniejsze orzeczenia sądowe.

EN

The aim of this article is to ascertain whether in the Polish legal culture in which precedent is not a legislative fact, it can become an argument in the process of judicial interpretation. The article posits that an analysis of precedent as an argument in judicial interpretation must be carried out in relation to a particular concept (or theory) of legal interpretation. Hence, it adopts the Maciej Zieliński’s (derivative) concept of legal interpretation as a point of reference for understanding “legal interpretation”. The choice is based on the following reasons: 1) this concept offers a complex approach to legal interpretation (which assumes that interpretation can be concluded if three directives have been applied by an interpreter: linguistic, systemic and functional); 2) this concept considers the realistic elements of legal interpretation in the form of directives linked to the interpretative findings achieved in judicial practice; 3) this concept stipulates that legal interpretation has certain roles, which allow establishing whether the outcome of legal reasoning is within the scope of the interpretation or whether it constitutes a “normative novelty”. As a result of this analysis, it can be concluded that depending on the content of the directives of interpretation adopted in a given legal culture, the proceedings of the entity applying a law will have either an interpretative or a legislative character and will consequently determine how invoking earlier court judgments in legal interpretation will be classified.

Keywords

PL

precedens; wykładnia prawa; role wykładni prawa

EN

precedent; legal interpretation; roles of interpretation

• Publisher: Stowarzyszenie Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej – Sekcja Polska IVR
• Journal: Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej
• Year: 2022
• Issue: 3(32)
• Pages: 19-33

Dates

published

2022

Contributors

author

Agnieszka Choduń

• Uniwersytet Szczeciński

• https://orcid.org/0000000303725704

References

• Choduń, A. (2013). Klauzule generalne i zwroty niedookreślone – wybrane zagadnienia teoretycznoprawne. In A. Choduń, A. Gomułowicz, A. Skoczylas, Klauzule generalne i zwroty niedookreślone w prawie podatkowym i administracyjnym. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Choduń, A. (2015). Maciej Zieliński’s (derivative) concept of legal interpretation. Studia Prawa Publicznego, 2(10), pp. 112–114.
• Choduń, A. (2018). Aspekty językowe derywacyjnej koncepcji wykładni prawa. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
• Gmerek, K. (2019). Udzielanie przez sąd pouczeń w postępowaniu cywilnym. Uwagi na tle wykładni art. 5 Kodeksu postępowania cywilnego. In M. Herman, M. Krotoszyński, P.F. Zwierzykowski (eds.), Wymiary prawa. Teoria. Filozofia. Aksjologia. Warszawa: C.H. Beck.
• Koszowski, M. (2009). Anglosaska doktryna precedensu. Porównanie z polską doktryną orzeczniczą. Warszawa: Warszawska Firma Wydawnicza.
• Leszczyński, L. (2017). Praktyka precedensowa w porządku prawa stanowionego. Podstawowe czynniki warunkujące. Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji, CX, pp. 159–175.
• Leszczyński, L. (2018). Precedent in the Decision-Making Process. Point of Legal Theory and Judicial Practice. Studia Iuridica Lublinesia, 1 (XXVII), pp. 13–26.
• Leszczyński, L. (2018). Precedens w porządku prawa stanowionego. Ujęcia polskiej nauki prawa. In L. Leszczyński, B. Liżewski, A. Szot (eds.), Precedens sądowy w polskim porządku prawnym. Warszawa: C.H. Beck.
• Leszczyński, L., McClellan Marshall, J. (2019). Precedent in the Judicial Process. Judge’s Perspective in a Comparative Approach. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Leszczyński, L. (2020). Implementing Prior Judicial Decisions as Precedents: The Context of Application and Justification. International Journal for the Semiotics of Law, 33, pp. 231–244.
• MacCormick, D.N., Summers, R.S. (eds.) (1997). Interpreting Precedents. A Comparative Study. Darthmuth: Ashgate.
• MacCormick, D.N., Summers, R.S. (1997). Introduction. In D.N. MacCormick, R.S. Summers (eds.), Interpreting Precedents. A Comparative Study (p. 1). Dartmouth: Ashgate.
• Marmor, A. (2014). The Language of Law. Oxford: Oxford University Press.
• Morawski, L. (1996). Precedens a wykładnia prawa. Państwo i Prawo, 10, pp. 3–12.
• Morawski, L. (2005). Kilka uwag na temat wykładni. In S. Wronkowska (ed.), Polska kultura prawna a proces integracji europejskiej. Kraków: Zakamycze.
• Morawski, L., Zirk-Sadowski, M. (1997). Precedent in Poland. In D.N. MacCormick, R.S. Summers (eds.). Interpreting Precedents. A Comparative Study. Dartmouth: Ashgate.
• Orłowska, A. (2000). Precedens w systemach prawnych różnych krajów europejskiej kultury prawnej. Radca Prawny, 5, pp. 13–23.
• Peno, M., Zieliński, M. (2011). Koncepcja derywacyjna wykładni a wykładnia w orzecznictwie Izby Karnej i Izby Wojskowej Sądu Najwyższego. In J. Godyń, M. Hudzik, L.K. Paprzycki (eds.), Zagadnienia prawa dowodowego. Warszawa: Sąd Najwyższy.
• Stawecki, T. (2010). Precedens w polskim porządku prawnym. Pojęcie i wnioski de lege ferenda. In A. Śledzińska-Simon, M. Wyrzykowski (eds.), Precedens w polskim systemie prawa. Warszawa: Zakład Praw Człowieka WPiA UW.
• Stawecki, T. (2010). Precedens jako zadanie dla nauk prawnych. In A. Śledzińska-Simon, M. Wyrzykowski (eds.), Precedens w polskim systemie prawa. Warszawa: Zakład Praw Człowieka WPiA UW.
• Śledzińska-Simon, A., Wyrzykowski, M. (eds.), (2010). Precedens w polskim systemie prawa. Warszawa: Zakład Praw Człowieka UW.
• Tobor, Z., Zeifert, M. (2018). How Polish Courts Use Previous Judicial Decisions?, Studia Iuridica Lublinesia, 1 (XXVII), pp. 193ff.
• Van Hoecke, M. (2002). Law as Communication. Oxford: Hart Publishing.
• Wojciechowski, B. (2004). Dyskrecjonalność sędziowska. Studium teoretycznoprawne. Toruń: Wydawnictwo Waldemar Marszałek.
• Wojciechowski, B. (2019). Stosowanie prawa podatkowego przez sądy administracyjne w sytuacji interpretacyjnego pluralizmu instytucjonalnego i otwartej tekstowości prawa. Państwo i Prawo, 12, pp. 58–72.
• Wróblewski, J. (1971). Precedens i jednolitość sądowego stosowania prawa. Państwo i Prawo, 10, pp. 530ff.
• Zieliński, M. (1997). Dwa nurty pojmowania „kompetencji”. In H. Olszewski, B. Popowska (eds.) Gospodarka, administracja, samorząd. Prace Wydziału Prawa i Administracji im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, vol. II. Poznań.
• Zieliński, M. (2002). Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki. Warszawa: LexisNexis.
• Zieliński, M. (2005). Podstawowe zasady współczesnej wykładni prawa. In P. Winczorek (ed.), Teoria i praktyka wykładni prawa. Warszawa: Liber.
• Zieliński, M. (2011). Mitów w myśleniu o wykładni prawa ciąg dalszy. In A. Mróz, A. Niewiadomski, M. Pawelec (eds.), Prawo, język, media. Warszawa.
• Zieliński, M. (2013) Iura novit curia a wykładnia prawa. In S. Lewandowski, A. Machińska, J. Petzel (eds.), Prawo, język, logika. Księga jubileuszowa profesora Andrzeja Malinowskiego. Warszawa: LexisNexis.
• Zieliński M. (2017). Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki. 7th edition. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Ziembiński Z. (1975). Logika praktyczna. Warszawa: PWN.
• Zirk-Sadowski M. (1979). Problem nowości normatywnej. Studia Prawno-Ekonomiczne XXII, pp. 47–62.
• Zirk-Sadowski M. (1980). Tak zwana prawotwórcza decyzja sądowego stosowania prawa. Studia Prawnicze, 1–2, p. 255.
• Zirk-Sadowski M. (1980). Precedens a tzw. decyzja prawotwórcza. Państwo i Prawo, 6, pp. 69–78.

Identifiers

DOI

10.36280/AFPiFS.2022.3.19

Biblioteka Nauki

2140858