Legalność jako zgodność z intencją prawodawcy. Rozumienie legalności w pracach Józefa Nowackiego

• Authors: Zygmunt Tobor

Title variants

EN

Legality as Compliance with the Intention of the Legislator. The Understanding of Legality in Józef Nowacki’s Works

Abstracts

EN

The issue of legality is one of the most important threads in the scientific achievements of Professor Józef Nowacki. He distinguished two ways of understanding legality: a stronger one, which boils down to determining the compliance of behaviour with the contents of a duly enacted provision, and a weaker one, when the only legal basis is an obligation to employ a specific kind of evaluation. In the author’s opinion, Nowacki’s idea does not adequately take into account the fundamental problems with determining the meaning of a legal provision, i.e., problems of interpretation. The proposition that legality means compliance with the contents of a provision transfers the burden of making findings in this respect onto the subject interpreting it. The author discusses two approaches to statutory interpretation, i.e., the eclectic approach, in which there is no universal criterion for the correctness of interpretation, and the categorical approach, in which it is assumed that such a criterion exists. He points out that only a categorical approach can be reconciled with the idea of the rule of law and the role of judges as faithful agents of the legislator. Therefore, he proposes that compliance with the intention of the legislator should be taken as a criterion for the correctness of the interpretation. When legality is approached this way, the need to distinguish its stronger and weaker versions disappears. The qualification of a behaviour as legal or illegal will be based on the criterion of compliance with the intention of the legislator.

PL

Problematyka legalności stanowi jeden z najistotniejszych wątków w dorobku naukowym Profesora Józefa Nowackiego. Wyróżniał on dwa rozumienia legalności: mocniejsze, sprowadzające się do ustalenia zgodności zachowania z postanowieniami należycie ustanowionego przepisu i słabsze, gdy jedyną podstawą prawną jest nakaz kierowania się określoną oceną. W opinii autora koncepcja J. Nowackiego nie uwzględnia w należyty sposób rzeczywistych problemów z ustalaniem znaczenia tekstu prawnego, tj. problemów interpretacyjnych. Stwierdzenie, że legalność to zgodność z treścią przepisu przenosi bowiem ciężar ustaleń w tej materii na podmiot dokonujący jego interpretacji. Autor omawia dwa podejścia do wykładni prawa, tj. podejście eklektyczne, w którym zakłada się brak uniwersalnego kryterium poprawności wykładni i podejście kategoryczne, w którym zakłada się, że takie kryterium istnieje. Wskazuje, że jedynie podejście kategoryczne daje się pogodzić z ideą rządów prawa i rolą sędziów jako wiernych powierników (faithful agents) prawodawcy. Proponuje zatem, by jako kryterium poprawności wykładni przyjąć zgodność z intencją prawodawcy. W takim ujęciu znika potrzeba rozróżniania legalności w wersji mocniejszej i słabszej. Kwalifikacja zachowania jako legalnego lub nielegalnego następować będzie w oparciu o kryterium zgodności z intencją prawodawcy.

Keywords

PL

legalność; rządy prawa; interpretacja prawa; intencja prawodawcy

EN

legality; rule of law; statutory interpretation; intention of the legislator

• Publisher: Stowarzyszenie Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej – Sekcja Polska IVR
• Journal: Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej
• Year: 2023
• Volume: 36
• Issue: 3
• Pages: 34-43

Dates

published

2023

Contributors

author

Zygmunt Tobor

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

• https://orcid.org/0000000165418502

References

• Barnett, R. E. (2011). Interpretation and Construction. Harvard Journal of Law & Public Policy 34.
• Brożek, B. (2011). Pewność prawa jako stabilność strukturalna. Forum Prawnicze 6.
• Brudney, J. (2013). Faithful Agency Versus Ordinary Meaning Advocacy. Saint Louis University Law Journal 57.
• Ekins, R. (2012). The Nature of legislative Intent. Oxford University Press.
• Fallon, R. H. (2015). The Meaning of legal „Meaning” and Its Implications for Theories of Legal Interpretation. The University of Chicago Law Review 82.
• Gizbert-Studnicki, T. (2019). Konflikt dóbr i kolizja norm. In T. Gizbert-Studnicki (Ed.), Pisma wybrane. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Goldsworthy, J. (2022). The meaning and Interpretation of Satutes in Anglo-American Systems. In T. Gizbert Studnicki, F. Poggi, I. Skoczeń (Eds.), Interpretivism and the Limits of Law. Cheltenham: Edward Elgar Publishing.
• Gonzáles, C. E. (1996). Reinterpreting Statutory Interpretation. North Karolina Law Review 74.
• Grabowski, A. (2009). Prawnicze pojęcie obowiązywania prawa stanowionego. Krytyka niepozytywistycznej koncepcji prawa. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Gregorczyk, D. (2015). Francuska koncepcja zasady legalności - geneza i źródła. Przegląd Prawa Publicznego 4.
• Gregorczyk, D. (2016). Legalność jako kryterium sądowej kontroli decyzji administracyjnych. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Kalinowski, M. (2001). Granice legalności unikania opodatkowania w polskim systemie podatkowym. Toruń: Dom Organizatora.
• Król, M. (1998). Koncepcja trudnych przypadków a prawomocność. In Teoria prawa. Filozofia prawa. Współczesne prawo i prawoznawstwo. Profesorowi Wiesławowi Langowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Leszczyński, L. (2022). Kryteria pozaprawne w sądowej wykładni prawa. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Lyons, D. (2000). Etyka i rządy prawa. Warszawa: Dom Wydawniczy ABC.
• Manning, J. F. (2005). Textualism and Legislative Intent. Virginia Law Review 91.
• Noures, V. (2014). Elementary Statutory Interpretation: Rethinking Legislative Intent and History, Boston College Law Review 55.
• Nowacki, J. (1977). Praworządność. Wybrane problemy teoretyczne. Warszawa: PWN.
• Nowacki, J. (1980). Dwa studia o rozumieniach praworządności. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Nowacki, J. (2000). Analogia legis a sprawiedliwość legalna. in M. Pazdan (Ed.), Valeat aequitas. Księga pamiątkowa ofiarowane Księdzu Profesorowi Remigiuszowi Sobańskiemu, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Nowacki, J. (2003). O przepisach zawierających klauzule generalne. In J. Nowacki (Ed.). Studia z teorii prawa. Kraków: Zakamycze.
• Nowacki, J. (2003). O rozumieniach legalności. In J. Nowacki (Ed.), Studia z teorii prawa. Kraków: Zakamycze.
• Raz, J. (2009). Intention in Interpretation. In J. Raz (Ed.), Between Authority and Interpretation. Oxford University Press.
• Sales, P. (2019). Legislative Intention, Interpretation, and the Principle of Legality, Statute Law Review 40.
• Sanetra, W. (2016,). Ciemne prawo nie uzasadnia braku rozstrzygnięcia. Gazeta Prawna 14.01.16.
• Smolak, M. (2003). Uzasadnienie sądowe jako argumentacja z moralności politycznej. O legitymizacji władzy sądowej. Kraków: Zakamycze.
• Spyra, T. (2006). Granice wykładni prawa. Znaczenie językowe tekstu prawnego jako granica wykładni, Kraków: Zakamycze.
• Stelmach, J. (2010). Przypadek trudny w prawie. In A. Choduń, S. Czepita (Eds.), W poszukiwaniu dobra wspólnego. Księga jubileuszowa Profesora Macieja Zielińskiego. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
• Tobor, Z. (1998). Teoretyczne problemy legalności. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Tobor, Z. (2010). Kłopoty z legalnością? In W. Staśkiewicz, T. Stawecki (Eds.) Dyskrecjonalność w prawie, Warszawa: Lexis Nexis.
• Wiktorowska, A. (2002). Prawne determinanty samodzielności gminy, zagadnienia administracyjno-prawne. Warszawa: Liber.
• Zajadło, J. (2008). Wprowadzenie. Co to są hard cases? In J. Zajadło, Fascynując ścieżki filozofii prawa. Warszawa: Lexis Nexis.
• Zajadło, J. (2019) Dlaczego podział władzy jest taki ważny? konstytucyjny.pl
• Zieliński, M. (2010). Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki. Warszawa: Lexis Nexis.
• Zieliński, M. J. (2015). Kilka uwag na marginesie sporu o legalność obsady stanowisk sędziowskich w Trybunale Konstytucyjnym w 2015 r. Przegląd Sądowy 11

Identifiers

DOI

10.36280/AFPiFS.2023.3.34

Biblioteka Nauki

26125212