Prawo a wartości inne niż moralne. O poszukiwaniu tropów w pracach Józefa Nowackiego

• Authors: Kamil Zeidler

Title variants

EN

Law and Values Other Than Moral Ones: On Searching for Tropes in Józef Nowacki’s Works

Abstracts

EN

In his article, the author asks the question to what extent considerations in the field of axiology regarding the relationship between law and morality can be useful for the development of the legal-philosophical trend known as legal aesthetics, where the subject of interest is, most generally, the relationship between law and beauty. The starting point for reflections is the issue of axiology in the context of the works left by Józef Nowacki, including, first of all, his article “Valuing in the science of law”. Thus, the subject of the article is axiology, but in a sense that covers both ethics and aesthetics. The author distinguishes four types of description used by legal science: normative description, empirical description, theoretical description and – distinguished by the author – axiological description, which can be justified within the framework of axiological subjectivism. It involves evaluating values and either adding or subtracting them, as well as valuing, that is, comparing and weighing values. The author considers what inspiration in this regard can be drawn from axiological inquiries in general, and Nowacki’s works in particular.

PL

Autor stawia pytanie, w jakim stopniu rozważania z zakresu aksjologii dotyczące relacji prawa i moralności mogą być przydatne dla rozwijania nurtu filozoficznoprawnego określanego mianem estetyki prawa, gdzie przedmiotem zainteresowania są – najogólniej rzecz biorąc – relacje prawa i piękna. Punktem wyjścia do rozważań jest zagadnienie aksjologii w kontekście prac pozostawionych przez Józefa Nowackiego, w tym przede wszystkim artykułu pt. „Wartościowanie w nauce prawa”. Przedmiotem artykułu jest więc aksjologia, ale w znaczeniu, które obejmuje zarówno etykę, jak i estetykę. Autor rozróżnia cztery rodzaje opisu, jakimi posługują się nauki prawne: opis normatywny, empiryczny, teoretyczny i – wyróżniony przez autora – opis aksjologiczny, który może być uzasadniany w ramach subiektywizmu aksjologicznego. Polega on na ocenie wartości i ich przydawaniu albo odejmowaniu, a także wartościowaniu, czyli porównywaniu i ważeniu wartości. Autor rozważa, co w tym zakresie inspirującego mogą podpowiadać dociekania aksjologiczne w ogólności, a prace J. Nowackiego w szczególności.

Keywords

PL

aksjologia; wartości; wartościowanie; prawo i moralność; zasady prawa; estetyka; estetyka prawa

EN

axiology; values; valuing; law and morality; principles of law; aesthetics; aesthetics of law

• Publisher: Stowarzyszenie Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej – Sekcja Polska IVR
• Journal: Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej
• Year: 2023
• Volume: 36
• Issue: 3
• Pages: 44-50

Dates

published

2023

Contributors

author

Kamil Zeidler

• Uniwersytet Gdański

• https://orcid.org/0000000283963608

References

• Kowalski, J., Lamentowicz, W., Winczorek, P. (1981). Teoria państwa i prawa. PWN
• Leszczyński, L. (2022). Kryteria pozaprawne w sądowej wykładni prawa. Wolters Kluwer
• Nowacki, J. (1986). O rozumieniu skuteczności przepisów prawa. Studia Prawnicze, 1-2.
• Nowacki, J. (1962). Rodzaje moralnej oceny prawa. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego, Seria I. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Prawo, 6.
• Nowacki, J. (1958). O zakresach stosunków społecznych normowanych przez prawo i przez moralność. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego, Seria I. Nauki Humanistyczno-Społeczne, 9.
• Nowacki, J. (1957). Świadomość moralna a norma prawna. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego, Seria I. Nauki Humanistyczno-Społeczne, 6.
• Nowacki, J. (1974). Wartościowanie w nauce prawa. W: S. Ehrlich, J. Kowalski et al. (red.), Teoria państwa i prawa. Wybór tekstów. PWN.
• Tatarkiewicz, W. (1988). Dzieje sześciu pojęć. Sztuka – piękno – forma – twórczość – odtwórczość – przeżycia estetyczne (wyd. 4). PWN
• Tatarkiewicz, W. (1978). Parerga. PWN
• The Oxford Companion to Philosophy (1955), ed. T. Honderich, Oxford University Press.
• Tkacz, S. (2014). O zintegrowanej koncepcji zasad prawa w polskim prawoznawstwie (od dogmatyki do teorii). Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Tkacz, S. (2017), Prawo a wartości w teorii prawa Józefa Nowackiego. Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna, 6.
• Zajadło, J. (2016). Graficzny obraz systemu prawa: prawo, estetyka, estetyka prawa?, Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji 3718.
• Zajadło, J. (2008). Po co prawnikom filozofia prawa. Wolters Kluwer.
• Zajadło, J., Zeidler, K. (2022). Trudne przypadki w prawie w ujęciu szerokim. W: S. Wojtczak, J. Wyporska-Frankiewicz (red.), Wyzwania współczesnej polityki prawa. Wydawnictwo C.H. Beck.
• Zeidler, K. (2018). Estetyka prawa. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego – Wolters Kluwer.
• Ziembiński, Z. (1993). Wartości konstytucyjne. Zarys problematyki. Wydawnictwo Sejmowe.
• Ziembiński, Z. (1990). Wstęp do aksjologii dla prawników. Wydawnictwo Prawnicze.

Identifiers

DOI

10.36280/AFPiFS.2023.3.44

Biblioteka Nauki

26140422