O normatywnych (abstrakcyjno-generalnych) i sytuacjonistycznych rozumieniach zasad współżycia społecznego

• Authors: Józef Nowacki

Title variants

EN

Normative and Situationist Conception of General Clause of the Principles of Community Coexistence

Abstracts

EN

Polish law uses the general clause of the principles of community coexistence. In the legal literature, the concept of principles of social coexistence is understood in various ways. Some people understand the principles of social coexistence in a normative way, associating with them a set of norms to which these clauses refer. Others perceive them situationistically, which means the right to make an assessment in a particular case under consideration. The author argues that the source of controversy in this regard is the unconscious adoption of different understandings of morality. Due to this, the use of each of these understandings (normative and situationist) is legitimate in equall way. For this reason, disputes about the normative and situationist understanding of the principles of social coexistence are empirically unsolvable.

PL

Polskie prawo posługuje się klauzulą generalną zasad współżycia społecznego. W literaturze prawniczej pojęcie zasad współżycia społecznego jest rozumiane rozmaicie. Jedni zasady współżycia społecznego rozumieją normatywnie, wiążąc z nimi zespół norm, do których te klauzule kierują. Inni postrzegają je sytuacjonistycznie, co oznacza uprawnienie do dokonania oceny w konkretnym rozstrzyganym przypadku. Autor dowodzi, że źródłem kontrowersji w tym zakresie jest nieuświadomione przyjmowanie odmiennych rozumień moralności. Z uwagi na to, posługiwanie się każdym z tych rozumień (normatywnym i sytuacjonistycznym) jest w równym stopniu uprawnione. Z tego względu spory o normatywne i sytuacjonistyczne rozumienie zasad współżycia społecznego są empirycznie nierozstrzygalne.

Keywords

PL

Józef Nowacki; klauzula generalna; sytuacjonistyczna i normatywna koncepcja; zasady współżycia społecznego

EN

Józef Nowacki; general clause; situationalist and normativist conception; the principles of community co-existence

• Publisher: Stowarzyszenie Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej – Sekcja Polska IVR
• Journal: Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej
• Year: 2023
• Volume: 36
• Issue: 3
• Pages: 9-21

Dates

published

2023

Contributors

author

Józef Nowacki

• Uniwersytet Śląski

References

• Dyskusja w Komitecie Nauk Prawnych PAN nad referatem prof. S. Grzybowskiego: „Zasady współżycia społecznego”, (1963), Państwo i Prawo 8-9.
• Emge C.A., (1966), Über die Unentbehrlichkeit des Situationsbegriffs für die normativen Disziplinen, Akademie der Wissenschaften und der Literatur in Mainz. Abhandlungen der Geistes- und Sozialwissenschaftlichen Klasse” 3.
• Frankena W. K., (1964), Ethics, Englewood Cliffs.
• Fritzhand M., (1974), O niektórych właściwościach etyki marksistowskiej, Warszawa.
• Garner R. T., Rosen B., (1967), Moral Philosophy, New York-London.
• Gurvitch G., (1960), Problèmes de la sociologie de la vie morale, [w:] G. Gurvitch (ed.): Traité de sociologie, t. II, Paris.
• Henkel H., (1964), Einführung in die Rechtsphilosophie. Grundlagen des Rechts, München-Berlin.
• Jankowski H., (1968), Prawo i moralność, Warszawa.
• Kant I. (1953), Uzasadnienie metafizyki moralności, Warszawa.
• Kant I. (1922), Werke. Metaphysik der Sitten, Berlin.
• Kariewa M.P., (1955), Prawo i moralność w społeczeństwie socjalistycznym, Warszawa.
• Krąkowski L., (1970), Zasady współżycia społecznego w stosunkach pracy w PRL, Warszawa.
• Küchenhoff G., (1973), Rechtsbesinnung. Eine Rechtsphilosophie, Göttingen.
• Lazari-Pawłowska I., (1978), Pryncypializm i sytuacjonizm w etyce, Studia Filozoficzne 7.
• Litwin J., (1953), Zasady współżycia społecznego w orzeczników Sądu Najwyższego, Nowe Prawo 12.
• Łopatka A., Ziembiński Z., (1957), Próba systematyzacji zasad współżycia społecznego według orzecznictwa SN, Państwo i Prawo 4-5.
• Messner J., (1958), Das Naturrecht, Insbruck-Wien-München.
• Nowacki J., (1959), O rodzajach ocen ze względu na normę, w: ZNUŁ. Nauki humanistyczno-społeczne, seria I, 14.
• Nowacki J., (1954), Z problematyki zasad współżycia społecznego, Nowe Prawo, 7-8.
• Nowell-Smith P.H., (1959), Ethics, Harmondsworth.
• Oertmann P., (1909), Gesetzeszwang und Richterfreheit, Leipzig.
• Ossowska M., (1963), Podstawy nauki o moralności, Warszawa.
• Ossowska M., (1963), Socjologia moralności. Zarys zagadnień, Warszawa.
• Paulsen A.F., (1921), System der Ethik mit einem Umriss der Staats- und Gesellschaftslehre, Bd. 1, Stuttgart-Berlin.
• Piętka H., (1929), Słuszność w teorii i w praktyce, Warszawa.
• Sanetra W., (1971), Ryzyko osobowe zakładu pracy, Warszawa.
• Sche¬ler M. (1854), Der Formalismus in der Ethik und die materiale Wertethik, Bern.
• Schlick M. (1960), Zagadnienia etyki, Warszawa.
• Singer M.G., (1958), Moral Rules and Principles, w: A.I. Melden (ed.): Essays in Moral Philosophy, Seattle.
• Sołtysiński S., Ziembiński Z., (1978), Glosa do uchwały SN z 17 stycznia 1974, III PZP 34/73, Państwo i Prawo 7.
• Stelmachowski A., (1965), Klauzule generalnie w kodeksie cywilnym, Państwo i Prawo 1.
• Stelmachowski A., (1969), Wstęp do teorii prawa cywilnego, Warszawa.
• Stevenson Ch. L., (1963), The Nature of Ethical Disagreement, w: Ch. L. Stevenson: Facts and Values. Studies in Ethical Analysis, New Haven-London.
• Szer S., (1967), Prawo cywilne. Część ogólna, Warszawa.
• Toulmin S., (1960), The Place of Reason in Ethics, Cambridge.
• Wolter A., (1967), Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa.
• Wróblewski J., (1970), Słuszność w systemie prawa polskiego, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1.
• Wróblewski J., (1959), Zagadnienia teorii wykładni prawa ludowego, Warszawa.
• Zasady współżycia społecznego, Sesja Komitetu Nauk Prawnych PAN, (1971), Państwo i Prawo 5.
• Ziembiński Z., (1972), Etyczne problemy prawoznawstwa, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk.
• Ziembiński Z., (1968), Glosa do wyroku SN z 28 listopada 1967, I PR 415/67, Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych 10.
• Żółtowski A., (1923), Filozofia Kanta, jej dogmaty, złudzenia i zdobycze, Poznań.

Identifiers

DOI

10.36280/AFPiFS.2023.3.9

Biblioteka Nauki

26123627