O pochodzeniu dóbr prawnych w liberalnym systemie prawa karnego – uwagi wstępne

• Authors: Ewa Grzęda , Maciej Juzaszek

Title variants

EN

On the Origin of Legal Interests in a Liberal Criminal Law System. Preliminary Remarks

Abstracts

EN

The article tries to answer the legal-philosophical problem underlying the continental theories of criminalization, i.e., what the reasons are for the legislator establishing a specific catalogue of interests protected by law. To answer this question, the authors first outline what characterizes continental criminalization theories (as opposed to common law ones), and then present two basic types of theories justifying the legislator’s choice of legal interests: systemic-inherent and system-transcendent theories. Within the systemic-transcendent type, the authors distinguish three potential theories: a systemic-transcendent social theory, a systemic-transcendent moralistic theory, and a systemic-transcendent disintegrative theory. Against each of them, however, the authors find serious disqualifying arguments, which eventually makes them argue that the answers to the research question posed above should be sought among system-inherent theories.

PL

Artykuł stara się odpowiedzieć na filozoficznoprawny problem leżący u podstaw kontynentalnych teorii kryminalizacji, tj. jakie racje stoją za ustanowieniem przez ustawodawcę określonego katalogu dóbr chronionych przez prawo. By odpowiedzieć na to pytanie, autorzy wpierw zarysowują to, co charakteryzuje kontynentalne teorie kryminalizacji (w opozycji do anglosaskich), a następnie prezentują dwa podstawowe typy teorii uzasadniających wybór przez prawodawcę dóbr prawnych: systemowo-inherentne i systemowo-transcendentne. W ramach typu systemowo-transcendentnego autorzy wyróżniają trzy potencjalne teorie: systemowo-transcendentną koncepcję społeczną, systemowo-transcendentną koncepcję moralistyczną i systemowo-transcendentną koncepcję dezintegracyjną. Przeciw każdej z nich znajdują jednak poważne argumenty dyskwalifikujące, co sprawia, że ostatecznie opowiadają się za tym, iż odpowiedzi na postawione wyżej pytanie badawcze należy szukać pośród koncepcji systemowo-immamentnych.

Keywords

PL

dobra prawne; kryminalizacja; filozofia prawa karnego

EN

legal interests; criminalization; philosophy of criminal law

• Publisher: Stowarzyszenie Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej – Sekcja Polska IVR
• Journal: Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej
• Year: 2023
• Volume: 37
• Issue: 4
• Pages: 27-39

Dates

published

2023

Contributors

author

Ewa Grzęda

• Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

• https://orcid.org/0000000339171272

author

Maciej Juzaszek

• Uniwersytet Wrocławski

• https://orcid.org/0000000281871945

References

• Appel, I. (1999). Rechtsgüterschutz durch Strafrecht? Anmerkungen aus verfassungsrechtlicher Sicht, Kritische Vierteljahresschrift für Gesetzgebung und Rechtswissenschaft 82, 278-311.
• Ciszewski, W. (2019). Zasada neutralności światopoglądowej państwa. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Dubber, M. D. (2005). Theories of crime and punishment in German criminal law. The American journal of comparative law, 53(3), 679-707.
• Duff, R.A. (2014). Towards a Modest Legal Moralism, Criminal Law and Philosophy 8, 217–235.
• Gruszecka, D. (2012). Ochrona dobra prawnego na przedpolu jego naruszenia. Analiza karnistyczna, Warszawa: Wolters Kluwer.
• Günther, H.-L. (1983). Strafrechtswidrigkeit und Strafunrechtsausschluß, Köln–Berlin–Bonn–München: Heymanns.
• Hassemer, W. (1989). Grundlinien einer personaler Rechtsgutslehre, In L. Philipps, H. Scholler (eds.), Jenseits des Funktionalismus, Arthur Kaufmann zum 65 Geburstag, Heidelberg: Decker & Mulller.
• Hassemer, W. (1989): Symbolisches Strafrecht und Rechtsgüterschutz. Neue Zeitschrift für Strafrecht 12, 553–559.
• Hassemer, W. (1992). Kennzeichen und Krisen des modernen Strafrechts. Zeitschrift für Rechtspolitik, 378-383.
• Hassemer, W. (2014). The harm principle and the protection of ‘legal goods’ (Rechtsgüter-schutz): A German perspective. In: A.P. Simester, A. Du Bois-Pedain, U. Neumann (eds.), Liberal criminal theory: Essays for Andreas Von Hirsch. Oxford: Oxford University Press, 187-204.
• Hirsch, H.J. (2002). W kwestii aktualnego stanu dyskusji o pojęciu dobra prawnego. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 64(1), 1-11.
• Kaczmarek, T. (2008). Racjonalny ustawodawca wobec opinii społecznej a populizm penalny. Archiwum Kryminologii XXIX-XXX, 519–531.
• Kaczmarek, T. (2017). Dobro prawne i społeczna szkodliwość czynu. In: R. Dębski (ed.), System Prawa Karnego. Tom 3. Nauka o przestępstwie. Zasady odpowiedzialności karnej. Warszawa: C.H. Beck, 246-312.
• Krüger, M. (2000). Die Entmaterialisierungstendenz beim Rechtsgutsbegriff. Berlin: Dunker & Humblot.
• Kulesza, J. (2014). Zarys teorii kryminalizacji. Prokuratura i Prawo 11-12: 87-112.
• Kulesza, J. (2017). Problemy teorii kryminalizacji. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Maurach, R., Zipf, H. (1992). Strafrecht. Allgemeiner Teil. Teilband 1. Grundlehren des Strafrechts und Aufbau der Straftat. Heidelberg: C.F. Muller.
• Moore, M. (2010). Placing blame. Oxford: Oxford University Press.
• Persak, N. (2007). Criminalising Harmful Conduct: The harm principle, its limits and continental counterparts, New York: Springer.
• Plebanek, E. (2009). Materialne określenie przestępstwa. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Roxin, C. (2006). Strafrecht: Allgemeiner Teil. Grundlagen: der Aufbau der Verbrechenslehre. München: C.H. Beck.
• Rybak-Starczak, A. (2005). Pojęcie i funkcja dobra chronionego prawem w systemie polskiego prawa karnego. Niepubl. praca doktorska. Poznań.
• Sadurski, W. (1990). Neutralność moralna prawa (przyczynek do teorii prawa liberalnego). Państwo i Prawo 7: 28-41.
• Seelmann, K. (2012). Strafrecht. Allgemeiner Teil. Basel: Springer.
• Tarapata, S. (2016). Dobro prawne w strukturze przestępstwa. Analiza teoretyczna i dogmatyczna. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Triffterer, O. (1994). Österreichisches Strafrecht. Allgemeiner Teil. Wien–New York: Springer.
• Uzasadnienie rządowego projektu nowego Kodeksu karnego. (1997). In: Nowe kodeksy karne z 1997 r. z uzasadnieniami. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze.
• Zawłocki, R. (2006). Kryminalizacja obrotu gospodarczego w Polsce, [w:] T. Dukiet-Nagórska, (ed.), Zagadnienia współczesnej polityki kryminalnej. Bielsko-Biała: STO, 214-231.
• Zawłocki, R. (2007). Pojęcie i funkcje społecznej szkodliwości czynu w prawie karnym. Warszawa: C.H. Beck.
• Zoll, A. (1991). O normie prawnej z punktu widzenia prawa karnego. Krakowskie Studia Prawnicze 2, 69-95.
• Zoll, A. (2006). Godność człowieka jako źródło wolności i praw, [w:] A. Dębiński, M. Gałązka, R.G. Hałgas, K. Wiak (eds.), Hominum causa omne ius constitutum est. Księga jubileuszowa ku czci Profesor Alicji Grześkowiak. Lublin: Wydawnictwo KUL, 279-286.
• Zoll, A., Wróbel, W. (2010). Polskie prawo karne. Część ogólna. Kraków: Znak.

Identifiers

DOI

10.36280/AFPiFS.2023.4.27

Biblioteka Nauki

26133329