Intencjonalistyczny charakter interpretacji Pisma Świętego i interpretacji prawa

• Authors: Paweł T. Skoczykłoda

Title variants

EN

Intentional Character of the Interpretation of the Holy Scripture and the Interpretation of Law

Abstracts

EN

The article aims to compare the process of interpreting law with that of interpreting the Holy Scripture. The study focuses on the issue of the interpretative approach adopted for interpretation in both above-mentioned branches of study. An appropriate interpretative approach determines the meaning of the text, which presupposes its correct interpretation. As part of the study, an analysis is undertaken of the interpretative assumptions, expounded in legal scholarship, which assumptions underlie the process of legal interpretation. The concept of interpretation of the sacred text that is recognized in biblical hermeneutics is presented. It turns out that despite the fact that law and the Bible are obviously different from each other, both legal theory and biblical hermeneutics were developed and largely based on the same concept of interpretation – intentionalism – identifying the meaning of utterances with meaning intended by the author of the statement. The conducted analysis enables formulating a general conclusion that only intentionalism makes it possible to discover the full and proper sense of the analyzed utterance.

PL

Artykuł ma na celu komparycję procesu wykładni prawa z interpretacją Pisma Świętego. Opracowanie koncentruje się na zagadnieniu podejścia interpretacyjnego przyjętego na gruncie interpretacji w obu wymienionych gałęziach nauki. Odpowiednie podejście interpretacyjne przesądza o znaczeniu tekstu, co presuponuje właściwą jego interpretację. W ramach opracowania została podjęta analiza doktrynalnych założeń interpretacyjnych leżąca u podstaw procesu interpretacji prawa. Następnie zostaje ukazane, jaka koncepcja wykładni świętego tekstu znajduje uznanie w hermeneutyce biblijnej. Okazuje się, że pomimo tego, iż prawo, jak i Biblia w sposób oczywisty różnią się od siebie, to jednak zarówno teoria prawa jak i hermeneutyka biblijna wypracowały i w zdecydowanej mierze oparły się na tej samej koncepcji wykładni – na intencjonalizmie, utożsamiającym znaczenie wypowiedzi z jej znaczeniem zamierzonym przez autora enuncjacji. Przeprowadzone analizy pozwoliły na sformułowanie wniosku ogólnego, że jedynie intencjonalizm pozwala odkryć pełny i właściwy sens analizowanej wypowiedzi.

Keywords

PL

interpretacja; wykładnia prawa; egzegeza; Pismo Święte; intencjonalizm; tekstualizm

EN

interpretation; statutory interpretation; exegesis; Holy Scripture; intentionalism; textualism

• Publisher: Stowarzyszenie Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej – Sekcja Polska IVR
• Journal: Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej
• Year: 2023
• Volume: 37
• Issue: 4
• Pages: 98-110

Dates

published

2023

Contributors

author

Paweł T. Skoczykłoda

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

• https://orcid.org/0000000156112042

References

• Aleksandrow, N.G. (1950). Szuszcznost’ prawa. Moskwa: Gosudarstwennoje Izdatel'stwo Juridiczeskoj Literatury.
• Bargerhu, E.J. (2021). Wersety biblijne które wyrwane z kontekstu są często błędnie interpretowane. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Vocatio.
• Benedykt XV. (1981). Spiritus Paraclitus. In C. Carlen (ed.), The Papal Encyclicals 1903-1939. Wilmington: McGrath Publishing Company.
• Benedykt XVI. (2010). Posynodalna adhortacja apostolska Verbum Domini – O Słowie Bożym w życiu i misji Kościoła. Poznań: Pallotinum.
• Benedykt XVI. (2008). „Przemówienie do przedstawicieli świata kultury w Kolegium bernardynów w Paryżu z 12 września 2008”. L’Osservatore Romano. Wyd. polskie 10-11/2008.
• Benedykt XVI. (2006). „Rozważanie na rozpoczęcie I kongregacji generalnej Synodu Biskupów z 3 października 2005”. L’Osservatore Romano. Wyd. polskie 1/2006.
• Bielska-Brodziak, A. (2015). Argumenty interpretacyjne w kontekście wartości państwa prawa. In M. Andruszkiewicz, A. Breczko, S. Oliwniak (eds.), Filozoficzne i teoretyczne zagadnienia demokratycznego państwa prawa. Białystok: Temida 2.
• Bielska-Brodziak, A. (2015). Podmioty w dyskursie interpretacyjnym - motywacja, interes a wybór rezultatu. In A. Bielska-Brodziak (ed.), O czym mówią prawnicy, mówiąc o podmiotowości. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Bielska-Brodziak, A. (2016). Historia legislacyjna w interpretacji. Kilka impresji na gruncie polskiej praktyki stosowania prawa. In M. Kłódawski, A. Witorska, M. Lachowicz (eds.), Legislacja czasu przemian, przemiany w legislacji: księga jubileuszowa na XX-lecie Polskiego Towarzystwa Legislacji. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Bielska-Brodziak, A. (2017). Po co prawnikom materiały legislacyjne?. radca.pl. Kwartalnik okręgowej Izby radców prawnych w Katowicach 3, 21–34.
• Bielska-Brodziak, A. (2017). Śladami prawodawcy faktycznego. Materiały legislacyjne jako narzędzie wykładni prawa. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Brożek B., Heller M., Stelmach J. (2019). Spór o rozumienie. Kraków: Copernicus Center Press.
• D’Ors, A. (1986). La letra mata, el espíritu vivifica. In J.M. Casciaro (ed.), Biblia y Hermeneutica, VII Simposio Internacional de Teologia de la Universidad de Navarra. Pamplona: Ediciones Universidad de Navarra.
• Dębski, B. (2016). Różne teksty – podobna wykładnia. Interpretacja prawa a interpretacja Biblii. Archiwum filozofii prawa i filozofii społecznej 1, 5–11.
• Duvall, J.S., Hays J.D. (2012). Grasping God’s Word: A Hands-On Approach to Reading, Interpreting and Applying the Bible, Third Ed. Grand Rapids: Zondervan.
• Dworkin, R. (1986). Law's Empire. Cambridge: Harvard University Press.
• Fallon R.H. Jr. (2015). The Meaning of Legal "Meaning" and Its Implications for Theories of Legal Interpretation. The University of Chicago Law Review 82, 1235–1308.
• Fish, S. (2002). Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane. Kraków: Universitas.
• Fish, S. (2005). There is No Textualist Position. San Diego Law Review 42, 629–650.
• Fish, S. (2008). Intention Is all There Is: A Critical Analysis of Aharon Barak's Purposive Interpretation in Law. Cardozo Law Review 29, 1109.
• Garner, B.A. (ed.). (2004). Black's law dictionary. 8th ed. S. Paul: Thomson/West.
• Gebert, K. (2003) 54 komentarze do Tory. Kraków: Austeria.
• Gizbert-Studnicki, T. (2013). Pozytywistyczny park jurajski. Forum Prawnicze 1, 50–59.
• Gizbert-Studnicki, T. (2017). Interpretacja wzorców konstytucyjnych z perspektywy filozofii prawa. Przegląd Konstytucyjny 3, 33–49.
• Grant Thornton. (2017). „Produkcja prawa w Polsce największa w historii. Barometr stabilności otoczenia prawnego w polskiej gospodarce. Edycja 2017”.
• Grudem, W. (2007). Right and Wrong Interpretation of the Bible: Some Suggestions for Pastors and Bible Teachers. In L. Ryken, T.A. Wilson (eds.), Preach the Word: Essays on Expository Preaching: In Honor of R. Kent Hughes. Wheaton: Crossway.
• Harringtorn, W.J. (1995). Klucz do Biblii. Warszawa: PAX.
• Homerski J. (ed.). (1973). Wstęp ogólny do Pisma Świętego. Poznań–Warszawa: Pallotinum.
• Jan Paweł II. (1994). Przemówienie w setną rocznicę ogłoszenia Encykliki Providentissimus Deus i w pięćdziesiątą rocznicę encykliki Divino Afflante Spiritu. In Papieska Komisja Biblijna, Interpretacja Pisma Świętego w Kościele. Poznań: Pallotinum.
• Jarra, E. (1922). Ogólna teoria prawa. Warszawa: Nakład Gebethnera i Wolfa.
• Jelonek, T. (2007). Wprowadzenie do lektury Biblii. Kraków: WAM.
• Joffe, O.S., Szargorodski, M.D. (1963). Zagadnienia teorii prawa. Warszawa: PWN.
• Katechizm Kościoła Katolickiego. (1994). Poznań: Pallotinum.
• Klemens Aleksandryjski. (1994). Kobierce zapisków filozoficznych dotyczących prawdziwej wiedzy t. 2. Warszawa: PAX, Akademia Teologii Katolickiej.
• Knapp, S., Michaels, W.B. (1982). Against theory. Critical Inquiry 8, 723–742.
• Knapp, S., Michaels, W.B. (2005). Not a Matter of Interpretation. San Diego Law Review 42, 651–668.
• Kobyliński, K., Tobor, Z. (2017). Po co prawnikom wiedza o implikaturach?. radca.pl. Kwartalnik okręgowej Izby radców prawnych w Katowicach 1, 16–25.
• Konca, P. (2022). Prawo interpretacyjne. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Kowalski, J. (1970). Wstęp do nauk o państwie i prawie, Wydanie IV. Warszawa: PWN.
• Krupski, J. (2001). Intencja i interpretacja. Kraków: Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki.
• Lang, W., Wróblewski, J., Zawadzki, S. (1980). Teoria państwa i prawa. Warszawa: PWN.
• Levie, J. (1972). Ludzkie dzieje Słowa Bożego. Warszawa: PAX.
• Litewski, W. (1989). Historia źródeł prawa rzymskiego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Liżewski, B. (2019). Cecha jednolitości systemu prawa w warunkach multicentryzmu. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius) 66, 221–236.
• Łopatka, A. (1975). Wstęp do prawoznawstwa – 3. wyd. poprawione. Warszawa: PWN.
• Manning, F.V. (1973). Biblia – Dogmat, mit, czy tajemnica?. Warszawa: PAX.
• Manning, J.F. (2006). What Divides Textualists from Purposivists?. Columbia Law Review 106, 70–111.
• Manning, J.F. (2010). Textualism and Legislative Intent. California Low Review 91, 419–450.
• Marmor, A. (2014). The Language of Law. Oksford: Oxford University Press.
• Matczak, M. (2019). Imperium tekstu: Prawo jako postulowanie i urzeczywistnianie świata możliwego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Mickiewicz, F. (2020). Teologiczny sens Pawłowej antytezy: „litera zabija, Duch zaś ożywia” w świetle perykopy 2 Kor 3,1-18. Studia Bobolanum 31/2, 69–86.
• Morawski, L. (2009). Wstęp do prawoznawstwa. Toruń: TNOiK.
• Naumowicz, J. (2002). Orzech i laska Aarona czyli zgłębianie i głoszenie Słowa Bożego w ujęciu Ojców Kościoła. Verbum Vitae 2, 253–266.
• Nowacki, J., Tobor, Z. (2016). Wstęp do prawoznawstwa – 5. wyd. [popr. i uzup.]. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Orygenes. (1979). Filokalia. Warszawa: PAX.
• Orygenes. (1986). Homilie o Księdze Liczb. Warszawa: WAM.
• Orygenes. (1986). Przeciw Celusowi, wyd. 2, Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
• Orygenes. (1996). O zasadach. Kraków: WAM.
• Papieska Komisja Biblijna. (1994). Interpretacja Pisma Świętego w Kościele. Poznań: Pallotinum.
• Patterson, D. (1993). The Poverty of Interpretative Universalism. Towards the Reconstruction of Legal Theory. Texas Law Review 72, 1–56.
• Peretiatkowicz, A. (1947). Wstęp do nauk prawnych, wydanie szóste przejrzane i uzupełnione, Poznań: Księgarnia Wł. Wilak w Poznaniu.
• Pierce, J.R. (1961). Symbols, Signals, and Noise: The Nature and Process of Communication. Nowy Jork: HarperCollins.
• Pietrzykowski, T. (2022). Bezstronność sędziowska. Lekcje z kryzysu. Przegląd Sądowy 1, 5–19.
• Pietrzykowski, T., Tobor, Z. (2008). Wprowadzenie. In C. Martysz, Z. Tobor (eds.), Studia z wykładni Prawa. Bydgoszcz–Katowice: Wydawnictwo BRANTA.
• Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, 5. wyd. (2002). Poznań: Pallotinum.
• Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Najnowszy przekład z języków oryginalnych z komentarzem. (2009). Częstochowa: Święty Paweł.
• Pius XII. (2019). Encyklika Divino afflante Spiritu – o odpowiednim prowadzeniu badań Świętej Biblii. Warszawa: Akademicka Oficyna Wydawnicza EXIT.
• Radbruch, G. (2012). Filozofia Prawa, Warszawa: PWN.
• Raz, J. (2009). Between Authority and Interpretation: On the Theory of Law and Practical Reason. Oksford: Oxford University Press.
• Rosenfeld, M. (2005). Dworkin and the One Law Principle: A Pluralist Critique. Revue internationale de philosophie 3, 363–392.
• Rozwadowski, W. (1992). Prawo Rzymskie. Poznań: Ars Boni et Aequi.
• Sarkowicz, R. (1995). Poziomowa interpretacja tekstu prawnego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Sarkowicz, R., Stelmach, J. (1996). Teoria prawa. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Scalia, A, Garner, B.A. (2012). Reading Law: The Interpretation of Legal Texts. St. Paul: Thomson/West.
• Scalia, A. (2018). A Matter of Interpretation: Federal Courts and the Law - New Edition. Princeton: Princeston University Press.
• Searle, J.R. (1999). Umysł, język, społeczeństwo. Filozofia i rzeczywistość: najbardziej zdumiewające jest to, co wydaje się oczywiste. Warszawa: WAB.
• Sobór Watykański II. (1967). Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei Verbum. In Sobór Watykański II, Sobór Watykański II. Konstytucje. Dekrety. Deklaracje. Poznań: Pallotinum.
• Stawecki, T. (2005). O praktycznym zastosowaniu hermeneutyki w wykładni prawa. In P. Winczorek (ed.), Teoria i praktyka wykładni prawa. Warszawa: Liber.
• Stelmach, J., Brożek, B. (2006). Metody prawnicze. Logika - analiza - argumentacja – hermeneutyka. Kraków: Wolters Kluwer.
• Stoljar, N. (2003). Survey Article. Interpretation, Indeterminacy and Authority: Some Recent Controversies in the Philosophy of Law. The Journal of Political Philosophy 11, 470–498.
• Św. Atanazy Wielki. (1995). Apologia Contra Arianos II. In P. Schaff, H. Wace (eds.), Nicene and Post-Nicene Fathers, vol. 4. Athanasius: Select Works and Letters. Second Series. Peabody: Hendrickson Publishers.
• Św. Augustyn. (1989). De doctrina Christiana – O nauce chrześcijańskiej. Warszawa: PAX.
• Św. Augustyn. (1994). Wyznania. Tłumaczył i wstępem i kalendarium opatrzył Zygmunt Kubiak. Kraków: Znak.
• Św. Hieronim. (2021). Epistula ad Pammachius. In L. Venuti (ed.), The Translation Studies Reader Edition 4th. Londyn: Routledge.
• Tiersma, P. (2001). A Message in the Bottle: Text, Autonomy, And Statutory Interpretation. Tulane Law Review 76, 431–482.
• Tobor, Z. (2011). Krótka opowieść o szczęśliwym, zakłopotanym i nieszczęśliwym interpretatorze. In A. Mróz, A. Niewiadomski, M. Pawelec (eds.), Prawo, język, media, Warszawa: Międzywydziałowe Koło Naukowe Kultury Języka Prawnego i Prawniczego Lingua Iuris. Uniwersytet Warszawski.
• Tobor, Z. (2013). W poszukiwaniu intencji prawodawcy. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Tobor, Z. (2016). Rola materiałów legislacyjnych w porządku prawnym. Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji 104, 171–181.
• Tobor, Z., Kobyliński, K. (2020). Dialogiczna koncepcja interpretacji prawa. Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej 2, 35–48.
• Williams, G. (1981). The Meaning of Literal Interpretation. New Law Journal 131, 1128–1151.
• Wronkowska, S. (2016). O niektórych osobliwościach konstytucji i jej interpretacji. In M. Smolak (ed.), Wykładnia konstytucji. Aktualne problemy i tendencje. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Wróblewski, J. (1959). Zagadnienia Teorii Wykładni Prawa Ludowego. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze.
• Zając, R. (2020). Na drogach i bezdrożach czytania Biblii. Poznań: MONUMEN.
• Zieliński, M. (1998). Wyznaczniki reguł wykładni prawa. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 3–4, 1–20.
• Zieliński, M. (2017). Wykładnia prawa. Zasady – reguły – wskazówki. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Ziembiński, Z. (1973). Teoria prawa, Warszawa – Poznań: PWN.

Identifiers

DOI

10.36280/AFPiFS.2023.4.98

Biblioteka Nauki

26158350