Kariera uczonego i tworzenie idei w warunkach fundamentalnych zmian strukturalnych. O Leonie Petrażyckim raz jeszcze

• Authors: Hanna Dębska

Title variants

EN

A Scholar’s Career and Idea Generation Under Conditions of Fundamental Structural Changes. About Leon Petrażycki Once Again

Abstracts

EN

This paper proposes an approach to scientific biography from the perspective of Pierre Bourdieu’s theoretical project. The choice of Leon Petrażycki (1867–1931), a philosopher and sociologist of law, who might be called an icon of the philosophy of law in Poland, results from the fact that his trajectory gives an insight into the interesting processes taking place in the scientific field, as well as in other social fields at the turn of the century up to the 1930s. Thus, L. Petrażycki is a ‘special case of what is possible’, a ‘product’ of the era. An era marked, on the one hand, by strong geopolitical divisions, corresponding to unequal flows of ideas between national scientific fields, on the other hand, characterized by high fluidity of the boundaries of social fields (science, journalism, politics), between which (up to a certain point) L. Petrażycki adroitly ‘moves’. Petrażycki’s trajectory is also interesting research-wise, as it reveals the influence of social structures on scientific positions occupied and positions takings in discourse. Furthermore, it shows how scientific failure is sublimated. Therefore, the article complements previous perspectives and is programmatic in that it can inspire similar endeavours in the future.

PL

W artykule proponuje się podejście do naukowej biografii z perspektywy projektu naukowego Pierre’a Bourdieu. Wybór Leona Petrażyckiego (1867-1931), filozofa i socjologa prawa, nie bez przesady rzec: w Polsce ikony ogólnych nauk o prawie, podyktowany jest faktem, iż jego trajektoria daje wgląd w ciekawe procesy zachodzące w polu naukowym, a nawet szerzej, społecznym, na przełomie wieków aż do lat 30. wieku XX. Jest więc Petrażycki „szczególnym przypadkiem tego co możliwe”, czyli niejako „produktem” epoki, naznaczonej wprawdzie silnymi podziałami geopolitycznymi, które korespondowały z nierównym przepływami idei między narodowymi polami naukowymi, ale jednocześnie charakteryzującej się wysoką płynnością granic pól społecznych, pomiędzy którymi (do pewnego momentu) sprawnie się porusza (nauka, publicystyka, polityka). Jest również ciekawa badawczo, gdyż ujawnia wpływ struktur społecznych na zajmowanie pozycji naukowej i stanowiska dyskursu, a także ukazuje sposoby sublimacji porażki. Artykuł stanowi więc uzupełnienie dotychczasowych perspektyw, jak również ma charakter programowy, w tym sensie, że posłużyć może jako inspiracja dla podobnych przedsięwzięć w przyszłości.

Keywords

PL

filozofia prawa; socjologia prawa; Leon Petrażycki; Pierre Bourdieu; kapitał naukowy; trajektoria biograficzna; teoria pola naukowego

EN

philosophy of law; sociology of law; Leon Petrażycki; Pierre Bourdieu; scientific capital; biographical trajectory; scientific field theory

• Publisher: Stowarzyszenie Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej – Sekcja Polska IVR
• Journal: Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej
• Year: 2024
• Volume: 38
• Issue: 1
• Pages: 19-33

Dates

published

2024

Contributors

author

Hanna Dębska

• Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

References

• Avenarius M., (2020). Rozczarowanie teoretyka prawa. Uwagi na temat postrzegania przez Petrażyckiego reformy prawa cywilnego w Rosji, In T. Giaro (red.) Leon Petrażycki i współczesna nauka prawa, Warszawa: Wolters Kluwer, 35-48.
• Baldus Ch., Raff T., (2020). „Wielki postulat ekonomiczny”: Petrażycki a problemy metodyczne cywilistyki. Szkic na przykładzie zwrotu nakładów, In T. Giaro (red.) Leon Petrażycki i współczesna nauka prawa, Warszawa: Wolters Kluwer, 49-84.
• Bosiacki A., (2011). Polscy prawnicy w Rosji przed 1917 rokiem: wybrane koncepcje teorii i praktyki prawa,” Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, LVIII, 157-173.
• Bourdieu P. (2005). Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, Warszawa: Scholar.
• Bourdieu P., (1988). Homo academicus, Stanford: Stanford University Press.
• Bourdieu P., (2006). Medytacje pascaliańskie, Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Bourdieu P., (2001). Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Bourdieu P., (2004). Science of Science and Reflexivity, Chicago: The University of Chicago and Polity Press.
• Bourdieu P., (1986). The Forms of Capital, In J. Richardson (red.), Handbook of Theory for the Sociology of Education, Westport, CT: Greeenwood, 241-258.
• Bourdieu P., (1991). The Political Ontology of Martin Heidegger, Stanford: Stanford University Press.
• Bourdieu P., (2002). The Social Conditions of the International Circulation of Ideas, „Actes de la recherche en sciences sociales”, 5, 3-8.
• Bourdieu P., (2008). Zmysł praktyczny, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Callon M., (1986). Elements of a sociology of translation: Domestication of the Scallops and the Fishermen of St Brieuc Bay, In J. Law (red.), Power, Action, and Belief: A New Sociology of Knowledge? Londyn: Routledge, 196-233.
• Dębska H., (2022). Herezja w prawoznawstwie. Trajektoria polskiej socjologii prawa w XX wieku, In T. Zarycki (ed.), Polskie nauki społeczne w kontekście władzy i zależności międzynarodowych, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 105-137.
• Dębska H., (2019) Idea i struktura. Społeczne warunki kształtowania się filozofii i teorii prawa w Polsce, „Państwo i Prawo”, 6, 73-90.
• Dębska H., (2019) Między autonomią a heteronomią. Trajektoria polskiej filozofii prawa w latach 1945-56, „Państwo i Prawo”, z. 11-12, 94-113.
• Dębska H., (2021) Trajektorie i strategie. Społeczne struktury filozofii prawa, „Państwo i Prawo”, 7, 36-60.
• Giaro T. (2020). In. T. Giaro (ed.), Leon Petrażycki i współczesna nauka prawa, Warszawa: Wolters Kluwer.
• Giaro T., (2020). Civilpolitik Petrażyckiego, czyli ideał miłości w gospodarce zdecentralizowanej, In T. Giaro (ed.) Leon Petrażycki i współczesna nauka prawa, Warszawa: Wolters Kluwer, s. 103-210.
• Gwiżdż A., Bałtruszajtys G. (1991). In A. Gwiżdż, G. Bałtruszajtys (eds.), Nauka prawa na odrodzonym Uniwersytecie Warszawskim. Materiały z sesji, maj 1988, Warszawa, 85–99.
• Kassow S.D., (1989). Students, Professors, and the State in Tsarist Russia, Berkeley-Los Angeles-Oxford: University of California Press.
• Kojder A., Cywiński Z., (2017). Socjologia prawa. Problemy i postacie, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Kojder A., (2006). Idee społeczno-prawne Leona Petrażyckiego i ich współczesne kontynuacje, In J. Mucha, W. Wincławski (eds.), Klasyczna socjologia polska i jej współczesna recepcja, Toruń, 57.
• Kojder A., (2016). Leon Petrażycki 1867-1931, In Portrety uczonych. Profesorowie Uniwersytetu Warszawskiego 1915-1945, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 108-119.
• Kowalski J., (1963). Psychologiczna teoria państwa i prawa Leona Petrażyckiego, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.
• Laserson M.M., (1951). The Work of Leon Petrazhitskii: Inquiry into the Psychological Aspects of the Nature of Law, Columbia Law Review, 1, 59-82.
• Lebaron F., (2001). Economists, and the Economic Order. The field of economists and the field of power in France, “European Societies”, 3, 91-110.
• Leszczyna H., (1974). Petrażycki, Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Majewski P. M., (2016). Społeczność akademicka (1915-1939), In Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1915–1939, P.M. Majewski (ed.), Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 51-324.
• Majewski P.M. Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1915–1939. In P.M. Majewski (ed.), Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Mereżko А., (2014). Петражицкий в Киевском императорском университете Св.Владимира, „Правоведение”, 1, 172-182, https://cyberleninka.ru/article/n/l-i-petrazhitskiy-v-kievskom-imperatorskom-universitete-sv-vladimira, dostęp: 14 września 2023
• Motyka K., (2007). Leon Petrażycki Challenge to Legal Orthodoxy, Lublin.
• Opałek K., Wróblewski J., (1954) Niemiecka szkoła historyczna w teorii prawa, „Przegląd Nauk Historycznych i Społecznych”, V, 237-317.
• Petrażycki L., 1893 (t. I) i 1895 (t. II). Die Lehre vom Einkommen. Vom Standpunkt des gemeinen Civilrechts unter Berücksichtigung des Entwurfs eines bürgerlichen Gesetzbuches für das Deutsche Reich, Berlin.
• Petrażycki L., (2017) Polityka prawa cywilnego i ekonomia polityczna, A. Bosiacki (red.), Warszawa: Wolters Kluwer.
• Petrażycki, А. С. (2017), Очерк истории семьи Льва Исифовича Петражицкого, „Правоведение”, 2 198-212, https://cyberleninka.ru/article/n/ocherk-istorii-semi-lvaiosifovicha-petrazhitskogo, dostęp: 14 września 2023.
• Pieniążek A., Stefaniuk M., (2014) Socjologia prawa. Zarys wykładu, Warszawa: Wolters Kluwer.
• Podgórecki A., (1980-1981), The Unrecognized Father of Sociology of Law: Leon Petrażycki, „Law and Society Review” ,183-202.
• Pol K., (2011). Leon Petrażycki, In Poczet prawników polskich XIX i XX wieku, A. Redzik (ed.), Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck, 718-720.
• Polyakov A., (2020). Leon Petrażycki i jego szkoła w kontekście problemów współczesnej teorii prawa, In T. Giaro (red.) Leon Petrażycki i współczesna nauka prawa, Warszawa: Wolters Kluwer, 285-304.
• Rüfner T., (2020) Leon Petrażycki i pojęcie pożytku według niemieckiego kodeksu cywilnego, In T. Giaro (red.) Leon Petrażycki i współczesna nauka prawa, Warszawa: Wolters Kluwer, 313-326.
• Sapiro G., (2014) Capitales culturelles, capitales symboliques. Paris et les experiences européennes (xviiie-xxe siècles), Paryż, 289–296.
• Sapiro G., (2015). Field Theory from the Transnational Perspective [w:] The Oxford Handbook of Pierre Bourdieu, T. Medvetz, J. J. Sallaz (red.), Oxford University Press, Oxford 2015, s.1-25.
• Sapiro G., Perspective, In The Oxford Handbook of Pierre Bourdieu, T. Medvetz, J.J. Sallaz (eds.), Oxford.
• Sapiro G., (2020). Sous-champ In G. Sapiro, F. Denord (eds.), Dictionnaire international Pierre Bourdieu, CRNS, Paryż, 1405-1406.
• Sapiro G., (2015). Translation and Symbolic Capital in the Era of Globalization: French Literature in the United States, “Cultural Sociology”, 3, 1-27.
• Stanek J., (2017) Rosyjski realizm prawny. Psychologiczno-socjologiczna szkoła prawa, Warszawa: Wolters Kluwer.
• Steinmetz G., (2009). Neo-Bourdieusian Theory and the Question of Scientific Autonomy: German Sociologists and Empire 1890s-1940s, “Political Power and Social Theory”, 20.
• Stelmach J., Sarkowicz R., (1998). Filozofia prawa XIX i XX w., Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Szyszkowska M., (1989). Filozofia prawa i filozofia człowieka, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1989.
• Szyszkowska M., (2004) Zarys europejskiej filozofii prawa, , Białystok: Temida 2.
• Tyrowicz M., (1980). Petrażycka Tomicka Jadwiga, Polski Słownik Biograficzny, 25, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk, 681.
• Walicki A, (2005) Zarys myśli rosyjskiej. Od Oświecenia do renesansu religijno-filozoficznego, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Wallenstein I., (2007) Analiza systemów-światów. Wprowadzenie, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.
• Warczok T., (2016) Globalne pole nauk społecznych a socjologia polska In T. Zarycki (ed.), Polska jako peryferie, Warszawa: Scholar, 170-186.
• Warczok T., Polityka, system akademicki i antysemityzm. Dwa kryzysy w polskim polu władzy. In T. Zarycki (red.), Polskie nauki społeczne w kontekście władzy i zależności międzynarodowych, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 77-104.
• Woleński J., (2016/2017). Leon Petrażycki o prawie i moralności, Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności, 171-182.
• Wróblewski J., (1979). Teaching Jurisprudence in Poland: from Petrażycki to Marxist Theory, In L’Educazione iuridica, II-Profili storici, Universita degli studi di Perugia, Perugia, 258-276.
• Zarycki T., (2008). Kapitał kulturowy. Inteligencja w Polsce i Rosji, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Zieliński M., (2012). Rosyjskie seminarium prawa rzymskiego przy Berlińskim Uniwersytecie i jego Polscy uczestnicy, „Zeszyty Prawnicze”, 1, 113-128.
• Zirk-Sadowski M., (2011). Wprowadzenie do filozofii prawa, Warszawa: Wolters Kluwer.
• Zoll F., (2020). O polskiej cywilistyce na stulecie polskiej niepodległości, czyli kilka uwag na temat geniuszu mrowiska, „Państwo i Prawo”, 1, 3-23.

Identifiers

DOI

10.36280/AFPiFS.2024.1.19

Biblioteka Nauki

42558145