Elementy hermeneutyczne w derywacyjnym modelu wykładni prawa

• Authors: Jędrzej Janicki

Title variants

EN

Hermeneutical Elements in the Derivational Model of Legal Interpretation

Abstracts

EN

The aim of this article is to demonstrate the possibility of presenting the derivational theory of legal interpretation as a theory of a hermeneutical nature. In order to achieve this goal, I distinguish five elements that can be found both in the derivational model of legal interpretation and in the hermeneutical way of thinking. These elements are: (1) a specific way of treating dis-cretion in interpreting cultural products; (2) the linguistic nature of understanding; (3) the histo-ricity of understanding; (4) the circularity of understanding, and (5) the problem of pre-understanding. In the article, I try to show that the five hermeneutic elements can be found with-in the derivational model of legal interpretation. The aim of the article is not to unambiguously determine whether the derivational model of legal interpretation is a hermeneutical one (this would require the construction of a precise definition of hermeneutics, which I do not undertake in this article), but only to mark certain elements of this theory of interpretation which can also be found in hermeneutic thinking.

PL

Celem artykułu jest wskazanie możliwości ujmowania derywacyjnej teorii wykładni prawa jako teorii o charakterze hermeneutycznym. Dla potrzeb zrealizowania tego celu wyodrębniam pięć elementów, które odnaleźć można zarówno w derywacyjnym modelu wykładni prawa, jak i w hermeneutycznym sposobie myślenia. Te elementy to: 1) określony sposób ujmowania dowolności interpretowania wytworów kultury, 2) językowość rozumienia, 3) historyczność rozumienia, 4) kolistość (cyrkularność) rozumienia, 5) problem przedrozumienia. W treści artykułu staram się wykazać, że w ramach derywacyjnego modelu wykładni prawa odnaleźć można owe pięć elementów hermeneutycznych. Celem artykułu nie jest jednoznaczne przesądzenie o tym, czy derywacyjny model wykładni prawa to model o charakterze hermeneutycznym (wymagałoby to skonstruowania precyzyjnej definicji hermeneutyki, czego w tym artykule się nie podejmuję), a jedynie wskazanie na pewne elementy tej teorii interpretacji, które odnaleźć można również w myśleniu hermeneutycznym.

Keywords

PL

derywacyjny model wykładni prawa; hermeneutyka; cyrkularność rozumienia; historyczność rozumienia; problem przedrozumienia

EN

derivational model of legal interpretation; hermeneutics; circularity of understanding; historicity of understanding; problem of pre-understanding

• Publisher: Stowarzyszenie Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej – Sekcja Polska IVR
• Journal: Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej
• Year: 2024
• Volume: 38
• Issue: 1
• Pages: 48-59

Dates

published

2024

Contributors

author

Jędrzej Janicki

• Uniwersytet Łódzki

References

• Choduń, A. (2016). Koncepcja wykładni prawa Macieja Zielińskiego. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, (4), 57–67.
• Choduń, A. (2018). Aspekty językowe derywacyjnej koncepcji wykładni prawa. Rozprawy i Studia – Uniwersytet Szczeciński t. 1012. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
• Choduń, A., Zieliński, M. (2009). Aspekty granic wykładni prawa. In W. Miemiec (ed.), Księga jubileuszowa profesora Ryszarda Mastalskiego: stanowienie i stosowanie prawa podatkowego (pp. 84–95). Wrocław: Unimex.
• Czepita, S., Wronkowska, S., Zieliński, M. (2013). Założenia szkoły poznańsko-szczecińskiej w teorii prawa. Państwo i Prawo, (2), 3–16.
• Eco, U. (1994). Lector in fabula (P. Salwa, trans.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Gadamer, H G. (1979). Filozoficzne podstawy XX wieku (M. Łukasiewicz, trans.). In H. G. Gadamer, Rozum, słowo, dzieje. Szkice wybrane (pp. 70–97). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Gadamer, H.G. (1986). Rekonstrukcja i integracja jako zadania hermeneutyczne (M. Łukasiewicz, trans.). In H. Orłowski (ed.), Współczesna myśl literaturoznawcza w Republice Federalnej Niemiec. Antologia. Warszawa: Czytelnik.
• Gizbert-Studnicki, T., Płeszka, K. (2019). Dwa ujęcia wykładni prawa. Próba konfrontacji. In T. Gizbert-Studnicki, K. Płeszka, Pisma wybrane. Prawo. Język, normy, rozumowania (pp. 219–227). Warszawa: Wolters Kluwer.
• Hegel, G.W.F. (1965). Fenomenologia ducha (vol. 2, A. Landmann, trans.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Heidegger, M. (2010). Bycie i czas (B. Baran, trans.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Jabłoński, P., Kaczmarek, P. (2017). Granice władzy prawniczej w perspektywie polskiej tradycji socjologicznej. Kraków: NOMOS.
• Kotowski, A. (2018). Wykładnia orientacyjna. Warszawa: Difin.
• Lang, W., Wróblewski, J. (1986). Współczesna filozofia i teoria prawa w USA. Warszawa: PWN.
• Leszczyński, J. (2015). O pewnych aporiach normatywnej teorii wykładni prawa. Principia, 61–62, 41–54.
• Ricœur, P. (1985). Egzystencja i hermeneutyka – rozprawy o metodzie (E. Bieńkowska, trans.). Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”.
• Stelmach, J. (1999). Współczesna filozofia interpretacji prawniczej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Szondi, P. (1986). Wprowadzenie do hermeneutyki literackiej (M. Łukasiewicz, trans.). In H. Orłowski (ed.), Współczesna myśl literaturoznawcza w Republice Federalnej Niemiec. Antologia. Warszawa: Czytelnik.
• Waśkowski, E. (1936). Teoria wykładni prawa cywilnego. Warszawa: Izba Adwokacka.
• Woleński, J. (1972). Logiczne problemy wykładni prawa. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
• Zieliński, M. (1972). Interpretacja jako proces dekodowania tekstu prawnego. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
• Zieliński, M. (2006). Derywacyjna koncepcja wykładni jako koncepcja zintegrowana. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny, Socjologiczny, (3), 93–102.
• Zieliński, M. (2010). Wykładnia prawa. Zasady. Reguły. Wskazówki. Warszawa: LexisNexis.
• Zieliński, M., Zirk-Sadowski, M. (2011). Klaryfikacyjność i derywacyjność w integrowaniu polskich teorii wykładni prawa. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, (2), 99–111.
• Ziembiński, Z. (1960). Przepis prawny a norma prawna. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 22(1), 105–122.
• Zirk-Sadowski, M. (1998). Prawo a uczestniczenie w kulturze. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Identifiers

DOI

10.36280/AFPiFS.2024.1.48

Biblioteka Nauki

55576756