Konteksty biografii pogranicza: Polacy na Kaukazie w XIX i XX wieku

• Authors: Andrzej Chodubski

Title variants

EN

The Contexts of Borderland Biographies: Poles in the Caucasus in the Nineteenth and Twentieth Centuries

Abstracts

EN

This article indicates that Poles originating from the Polish borderland clearly marked their cultural and civilizational presence in the nineteenth and twentieth centuries. They were characterized by courage, entrepreneurship and adaptability, i.e. features that were perceived as typical of borderland residents. They enjoyed respect and understanding from the peoples of the Caucasus. Their attitudes and behaviours were full of contradictions. On the one hand, they emphasized their so-called cultural superiority; on the other hand, they criticized the foreign cultural, and especially political, reality and pointed out that their rights were limited, as a result of which they felt like strangers living among strangers. In their biographies, they revealed different contexts of national origin. They pointed to their attachment to the place from which they descended, Polish culture and the Russian reality in which they lived, acquired education and worked professionally.

PL

W opracowaniu wskazuję, że Polacy wywodzący się z polskiej przestrzeni kresowej zaznaczali w XIX i XX w. wyraźnie swoją obecność kulturowo-cywilizacyjną. Wyróżnili się odwagą działania, przedsiębiorczością, przystosowawczością, tj. cechami określanymi mianem typowo kresowymi. Cieszyli się szacunkiem i zrozumieniem ze strony narodów Kaukazu. W ich postawach i zachowaniach uzewnętrzniały się liczne sprzeczności. Z jednej strony, podkreślali tzw. wyższość kulturową, a z drugiej – zwracali uwagę na swoją niemoc funkcjonowania wobec obcej rzeczywistości kulturowej, a zwłaszcza politycznej, wskazywali na ograniczenie swych praw, czego następstwem jest funkcjonowanie obcych wśród obcych. W swoich biografiach ujawniali różne konteksty pochodzenia narodowego. Wskazywali na przywiązanie do przestrzeni, z których się wywodzili, do związków z kulturą polską oraz z rzeczywistością rosyjską, w której przyszło im żyć, zdobywać wykształcenie i pracować zawodowo.

Keywords

PL

biografia; Polacy na Kaukazie; pogranicza; aktywność kulturowa; tożsamość narodowa

EN

biography; Poles in the Caucasus; borderlands; cultural activity; national identity

• Publisher: Fundacja Biografie Codzienności
• Journal: Biografistyka Pedagogiczna
• Year: 2016
• Volume: 1
• Issue: 1
• Pages: 55-69

Dates

published

2016

Contributors

author

Andrzej Chodubski

• Uniwersytet Gdański

References

• Andrzejkowicz Michał Butowt, „Przegląd Literacki”, 3 (1998) nr 2.
• Baranowski B., Gruzińskie zainteresowania Kazimierza Łapczyńskiego, „Acta Uniwersitates Lodziensis. Folia Historia”, 1981.
• Chodubski A., Azerbejdżan – Polska. Odsłony kontaktów kulturowych, Toruń 2015.
• Chodubski A., Hieronim Stebnicki i jego działalność geodezyjna i kartograficzna na Kaukazie, w: Swoistości cywilizacyjne, kwestie narodowościowe i polonijne, red. A. Chodubski, Toruń 1997.
• Chodubski A., Józef Jaśman (1868–1955), „Nauka Polska”, 1989, nr 6.
• Chodubski A., Kresy jako specyficzna wartość cywilizacyjna, w: Kultura pogranicza – pogranicze kultur, red. A. Bobryk, Siedlce–Pułtusk 2005.
• Chodubski A., O świątyni czcicieli ognia Ateszgiach. Z relacji polskich zesłańców i podróżników, Elbląg 1991.
• Chodubski A., O zasługach Aleksandra Makowielskiego dla rozwoju nauki i oświaty w Azerbejdżanie, „Kultura i Edukacja”, 1994, nr 2–3.
• Chodubski A., Polacy litewscy na kaukaskim zesłaniu w XIX i na początku XX wieku, w: Litwa. Dzieje, naród, kultura, red. G. Lemanaité, P. Bukowiec, Kraków 1998.
• Chodubski A., Polacy na Kaukazie po powstaniu styczniowym, „Przegląd Polsko-Polonijny”, 2012, nr 4, z. 2.
• Chodubski A., Polacy w Azerbejdżanie, Toruń 2004.
• Chodubski A., Wartości kulturowe pogranicza polsko-wschodniosłowiańskiego w warunkach ujawniających się znaków globalizacji świata, w: Wielojęzyczność i wielokulturowość na pograniczu polsko-wschodniosłowiańskim, red. Z. Abramowicz, Białystok 2002.
• Chodubski A., Zainteresowania kaukazologiczne Michała Butowta Andrzejkowicza, http://www/b492894500.nazwa.pl/biblioteka.
• Hayto L., Łapczyński Kazimierz, w: Polski słownik biograficzny, t. 18, Wrocław 1973, s. 208–209.
• Kijas A., Polacy w Rosji od XVII wieku do 1917 rok. Słownik biografIczny, Warszawa–Poznań 2000.
• Kośmiński S., Słownik lekarzów polskich, Warszawa 1888.
• Łada-Zabłocki T., Poezje, Petersburg 1895.
• Reychman J., Podróżnicy polscy na Bliskim Wschodzie w XIX wieku, Warszawa 1972.
• Słownik biologów polskich, red. S. Feliksiak, Warszawa 1987.
• Truszkowski J., Twórca socjologii roślin, „Wszechświat”, 1969, nr 4.
• Zwolski B., Chodźko Józef, w: Polski słownik biograficzny, t. 3, Kraków 1937, s. 385–386.

Identifiers

DOI

10.36578/BP.2016.01.03

Biblioteka Nauki

11855222