Ryt z zamku krzyżackiego w Toruniu. Przyczynek do badań nad średniowiecznymi projektami elementów architektury na obszarze państwa zakonu krzyżackiego w Prusach

• Authors: Dominika Szczupak

Title variants

EN

The Architectural Graffiti from the Teutonic Knights’ Castle in Toruń. A Contribution to the Study of Medieval Designs of Architectural Elements in the Teutonic Order’s Territory in Prussia

Abstracts

EN

In the light of analyses of the grooves that are now legible and photographs taken a few years ago, the architectural graffiti from the Teutonic Knights’ castle in Toruń can be read as a representation of a tracery. On the basis of earlier findings regarding the construction phases of the Toruń castle, its topography and spatial layout, an attempt was made to establish the chronology of the architectural graffiti and the function of the building in which it was located. The discovery of relics of architectural details within the upper castle and the finding of some parallels with the church of St James in the New Town of Toruń were undoubtedly crucial in explaining the reasons why the tracery had been sketched on the wall. 

PL

Ryt z zamku krzyżackiego w Toruniu w świetle analiz czytelnych obecnie żłobków oraz fotografii sprzed kilku lat daje się odczytać jako przedstawienie maswerku. Na podstawie dotychczasowych ustaleń badaczy na temat faz budowy toruńskiego zamku oraz jego topografii i układu przestrzennego podjęto próbę ustalenia chronologii wykonania rytu i funkcji obiektu, w którym się znajdował. Istotne znaczenie dla wyjaśnienia przyczyn wyrycia przedstawienia maswerku miało niewątpliwie odkrycie reliktów detali architektonicznych w obrębie zamku wysokiego oraz odnalezienie pewnych analogii z kościołem św. Jakuba w Nowym Mieście Toruniu. 

Keywords

EN

Toruń; architectural designs; Middle Ages; tracery; architectural detail; Teutonic Order; castle

PL

Toruń; projekty architektoniczne; średniowiecze; maswerk; detal architektoniczny; zakon krzyżacki; zamek

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Biuletyn Historii Sztuki
• Year: 2022
• Volume: 84
• Issue: 3
• Pages: 473-485

Dates

published

2022

Contributors

author

Dominika Szczupak

• Toruń, Uniwersytet Mikołaja Kopernika

• https://orcid.org/000000020991463X

References

• Arszyński, Marian. Organizacja i technika średniowiecznego budownictwa ceglanego w Prusach w kontekście europejskim. Malbork: Muzeum Zamkowe w Malborku, 2016.
• Barnes Jr., Carl F. The Portfolio of Villard de Honnecourt. A New Critical Edition and Color Facsimile. London, New York: Routledge, 2009.
• Bechmann, Roland. Villard de Honnecourt: la pensée technique au XIIIe siècle et sa communication. Paris: Picard, 1993.
• Bolgia, Claudia. “An Engraved Architectural Drawing at Santa Maria in Aracoeli, Rome.” Journal of the Society of Architectural Historians 62, nr 4 (2003): 436–447.
• Bork, Robert. “Plan B and the Geometry of Façade Design at Strasburg Cathedral, 1250–1350.” Journal of the Society of Architectural Historians 64, nr 4 (2005): 442–473.
• Böker, Johann Josef. Michael von Savoyen und der Fassadenriss des Kölner Domes. Wien-Köln-Weimar: Böhlau Verlag, 2018.
• Büker, Dieter. In neuem Licht – Der Klosterplan von St. Gallen. Aspekte seiner Beschaffenheit und Erschaffung. Berlin, New York: Peter Lang, 2020.
• Erlande-Brandenburg, Alain. Carnet de Villard de Honnecourt. Paris: Stock, 1986.
• Gąsiorowski, Eugeniusz. Ratusz Staromiejski w Toruniu. Toruń: Muzeum Okręgowe w Toruniu, 2004.
• Hassmann, Elisabeth. Meister Michael. Baumeister der Herzöge von Österreich. Wien-Köln-Weimar: Böhlau Verlag, 2002.
• Heisel, Joachim P. [recenzja] Michael von Savoyen und der Fassadenriss des Kölner Domes, Johann Josef Böker. Mediaevistik 32, nr 1 (2019): 512–514. https://doi.org/10.3726/med.2019.01.146.
• Jakobsen, Werner. “Nouvelles recherches sur le Plan de Saint-Gall.” W Le Rayonnement spirituel et culturel de l'abbaye de Saint-Gall. Colloque tenu au Centre culturel Suisse, Paris 12 octobre 1993, redakcja Carol Heitz, Werner Vogler, François Heber-Suffrin, 11–35. Paris: Universite de Paris X-Nanterre, 2000.
• Jarzewicz, Jarosław. “Rysunek architektów średniowiecza (Villard de Honnecourt i inni).” W Disegno – rysunek u źródeł sztuki nowożytnej. Materiały z sesji naukowej w Toruniu 26–27 X 2000, redakcja Tadeusz Żuchowski, Sebastian Dudzik, 65–83. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2001.
• Jóźwiak, Sławomir, i Janusz Trupinda. Krzyżackie zamki komturskie w Prusach. Topografia i układ przestrzenny na podstawie średniowiecznych źródeł pisanych. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2012.
• Jóźwiak, Sławomir, i Janusz Trupinda. “Topografia i układ przestrzenny krzyżackiego zamku komturskiego w Toruniu w świetle średniowiecznych źródeł pisanych.” Zapiski Historyczne 81, z. 3 (2016): 7–35. http://dx.doi.org/10.15762/ZH.2016.31.
• Jóźwiak, Sławomir, i Bogusz Wasik. [recenzja] Zamek krzyżacki w Toruniu XIII–XXI w. Studium historyczno-architektoniczne z katalogiem detalu architektonicznego ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu, redakcja Marek Rubnikowicz. Zapiski Historyczne 82, z. 4 (2017): 139–150. https://dx.doi.org/10.15762/ZH.2017.52.
• Kąsinowski, Antoni. “Podstawowe zasady murarstwa gotyckiego na Pomorzu Zachodnim.” Studia z Dziejów Rzemiosła i Przemysłu 10 (1970): 47–131.
• Kulig, Anna, Szymon Filipowski, i Maciej Wójtowicz. “Nowe technologie w badaniach zabytków architektury. Analiza parametryczno-algorytmiczna gotyckiego sklepienia w Szydłowcu.” Wiadomości Konserwatorskie, nr 64 (2020): 59–74.
• Kurkowski, Michał. Ryte i malowane dekoracje maswerkowe w architekturze średniowiecznej na terytorium ziemi chełmińskiej: studium typologiczno-formalne, t. 1-2. Toruń: Muzeum Okręgowe, Towarzystwo Naukowe, 2017.
• Kwiatkowska-Kopka, Beata. “Z badań nad domami opatów w klasztorach benedyktyńskich.” Wiadomości Konserwatorskie, nr 35 (2013): 53–63.
• Nawrocki, Zbigniew. “Zamek krzyżacki w Toruniu. Budowa, upadek i ponowne zagospodarowanie.” W Zamek krzyżacki w Toruniu XIII–XXI w. Studium historyczno-architektoniczne z katalogiem detalu architektonicznego ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu, redakcja Marek Rubnikowicz, 10–83. Toruń: Muzeum Okręgowe w Toruniu, 2017.
• Ruiz Begoña, Alonso, i Alfonso Jiménez Martin. “A Fifteenth-Century Plan of the Cathedral of Seville.” Architectural History 55 (2012): 57–77.
• Scholz, Sebastian. “Ein Chronogramm im St. Galler Klosterplan? Anmerkungen zur Neudatierung des Klosterplans und zur Verwendung von Chronogramen im frühen Mittelalter.” Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalters 64, nr 1 (2008): 109–118.
• Stange, Matthias. Building Information Modelling im Planungs- und Bauprozess. Eine quantitative Analyse aus planungsökonomischer Perspektive. Wiesbaden: Springer Vieweg, 2020.
• Steinmann, Marc. Die Westfassade des Kölner Domes. Der mittelalterliche Fassadenplan F. Regensburg: Schnell&Steiner, 2003.
• Szweda, Adam. “Jeszcze o graffitach w krużgankach zamku biskupiego w Lidzbarku Warmińskim.” W Mikołaj Kopernik w zamku biskupów w Lidzbarku Warmińskim. Materiały po konferencji “Astronomiczne dokonania Mikołaja Kopernika podczas pobytu w zamku biskupów w Lidzbarku Warmińskim”, Zamek w Lidzbarku Warmińskim, Oddział Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, 22 października 2020 roku, 45–64. Białystok: Polskie Towarzystwo Historyczne, 2020.
• Torbus, Tomasz. Zamki konwentualne państwa krzyżackiego w Prusach. Gdańsk: Fundacja Terytoria Książki, 2014.
• Uziembło, Romualda. “Detal architektoniczny z toruńskiego zamku krzyżackiego w zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu.” W Zamek krzyżacki w Toruniu XIII–XXI w. Studium historyczno-architektoniczne z katalogiem detalu architektonicznego ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu, redakcja Marek Rubnikowicz, 84–229. Toruń: Muzeum Okręgowe w Toruniu, 2017.
• Wasik, Bogusz. Budownictwo zamkowe na ziemi chełmińskiej od XIII do XV wieku. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2016.
• Wasik, Bogusz. “Kształtka z rysunkiem sklepienia z zamku w Kowalewie Pomorskim.” Ochrona Zabytków 269, nr 2 (2016): 21–30.

Identifiers

DOI

10.36744/bhs.1087

Biblioteka Nauki

15582278