Jak Feniks z popiołów. Architektura kościoła franciszkanów w Zamościu

• Authors: Aleksander Stankiewicz

Title variants

EN

Like Phoenix from the Ashes. The Architecture of the Franciscan Church in Zamość

Abstracts

EN

Despite its considerable size and high artistic quality, the Franciscan church in Zamość failed to draw any discernible attention from the experts in Polish architecture. Until now, the main focus of research was to establish the fundamental facts from its history, and some attributions were made regarding the authorship of its design. In the light of the ongoing research on early modern art, however, it seems possible to add some details to the conclusions already reached. An impulse to take up the topic was provided by the recently conducted reconstruction of the church, which had been partially demolished in the 19th century and remodelled in the 20th century. An analysis of the extant iconographic sources dating from the 19th and early 20th century makes it possible to situate the architecture of the church in a broad context of the European and Polish architectural traditions, as well as to validate its reconstruction. The Zamość church of the Franciscan Order was constructed in the period from 1637 to ca. 1685. Its design referred to the architecture of the late 16th – early 17th century Rome, but since the construction works were carried out by the masonry workshop of Jan Wolff, decorative elements made in mortar derive from the forms achieved in his circle. This, however, did not efface the early-Baroque look of the church – a look that had its origin in, among others, the Basilica of Saint Peter in the Vatican and the designs by Lombard architects active ca. 1600 in Rome. An analysis of the correspondence of Tomasz Zamoyski, the owner of the fee tail estate of Zamość and the founder of the church, and the architectural solutions applied in its construction permits us to assume that the church was designed by Constante Tencalla.

PL

Kociół franciszkanów w Zamościu, mimo pokaźnych rozmiarów i wysokiej klasy artystycznej, nie budził większego zainteresowania badaczy polskiej architektury nowożytnej. Do tej pory skupiano się na ustaleniu podstawowych faktów z dziejów zabytku, a także podjęto szereg prób atrybucji autorstwa projektu, które w świetle prowadzonych wciąż badań nad sztuką nowożytną można uszczegółowić. Impulsem do podjęcia tematu była niedawna odbudowa świątyni, rozebranej częściowo w XIX i przekształconej w XX w. Analiza zachowanej ikonografii z XIX i początku XX w. pozwala usytuować architekturę świątyni w szerokim kontekście europejskiej i polskiej tradycji architektonicznej, a także zweryfikować rekonstrukcję zabytku. Projekt kościoła zamojskich franciszkanów, wznoszonego w latach od 1637 do ok. 1685, nawiązywał do architektury rzymskiej przełomu XVI i XVII w. Jednak ze względu na to, że prace budowlane były realizowane przez warsztat muratorski Jana Wolffa, z kręgu form wypracowanych w tym środowisku właśnie pochodzą dekoracje świątyni wykonane w zaprawie. Nie zatarło to jednak wczesnobarokowego wyglądu kościoła, który ma swoję genezę m.in. w bazylice św. Piotra na Watykanie oraz w realizacjach lombardzkich architektów czynnych ok. 1600 r. w Rzymie. Analiza korespondencji fundatora, ordynata Tomasza Zamoyskiego, oraz zastosowanych rozwiązań architektonicznych pozwala przypuszczać, że projektantem budowli był Constante Tencalla.

Keywords

PL

wczesny barok; franciszkanie konwentualni; Tomasz Zamoyski; Jan Wolff; Andrea dell'Aqua; Constante Tencalla; Matteo Castello; Zamość

EN

early baroque; Conventual Franciscans; Tomasz Zamoyski; Jan Wolff; Andrea dell'Aqua; Constante Tencalla; Matteo Castello; Zamość

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Biuletyn Historii Sztuki
• Year: 2022
• Volume: 84
• Issue: 4
• Pages: 817-878

Dates

published

2022

Contributors

author

Aleksander Stankiewicz

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

• https://orcid.org/0000000167077166

References

• Bachtík, Jakub, Macek Petr i Michaela Ličeniková. “Architektura v Čechách za třicetileté války mimo valdštejnskў okruh.” W Barokní architektura v Čechách, redakcja Jakub Bachtík, Richard Biegel, Petr Macek, 101–106. Praha: Karolinum, 2015.
• Bania, Zbigniew. “Kraków – Rzymem Rzeczypospolitej w pierwszej połowie wieku XVII.” W Praxis atque theoria. Studia ofiarowane Profesorowi Adamowi Małkiewiczowi, redakcja Andrzej Betlej, Piotr Krasny, Jan K. Ostrowski, 25–33. Kraków: Oficyna Wydawnicza “Text,” 2006.
• Bartolozzi, Anna. Santi Ambrogio e Carlo al Corso. Identità, magnificenza e culto delle reliquie nella Roma del primo Seicento. Roma: Compisano Editore, 2014.
• Bellini, Federico. “L’organismo cupolato della capella Sistina in Santa Maria Maggiore.” W Studi su Domenico Fontana 1543–1607, redakcja Giovanna Curcio, Nicola Navone, Sergio Villari, 105–125. Mendrisio: Silvana Editoriale, 2011.
• Bernatowicz, Tadeusz. “Książęcy splendor w stolicy. Rezydencje i dobra Radziwiłłów w Wilnie XVI–XVIII wieku.” W Historia – konserwacja – rewitalizacja. Funkcjonowanie rezydencji regionu łódzkiego w kontekście doświadczeń europejskich. Prace dedykowane pamięci Profesora Leszka Kajzera, redakcja Tadeusz Bernatowicz, Piotr Gryglewski, Krzysztof Stefański, 17–40. Łódź: Uniwersytet Łódzki, 2016.
• Betlej, Andrzej. “Kilka uwag na temat projektów rozbudowy kościoła św. Jana w Jarosławiu autorstwa Giacomo Briano.” Modus. Prace z historii sztuki 5 (2004): 23–32.
• Betlej, Andrzej. “‘Niech przyjdzie tutaj Witruwiusz ze wszystkimi swoimi następcami.’ Kilka uwag na temat kościoła i kolegium jezuitów w Ostrogu.” Roczniki Humanistyczne 54, nr 4 (2004): 23–32.
• Blaschke, Kinga, i Michał Kurzej. “Architectural Designs Attributed to Simon Pitz in the Collection of the Jesuit Archive in Glatz.” Ikonotheka 31 (2021): 139–165.
• Błachut, Adam. “Architektura zespołów klasztornych reformatów małopolskich w XVII wieku.” Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 24, z. 3 (1979): 219–241.
• Błachut, Adam. “Budownictwo małopolskiej prowincji reformatów w XVII wieku, w świetle ustawodawstwa zakonnego.” Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 24, z. 3 (1979): 123–139.
• Bösel, Richard. “Episodi emergenti dell’architettura gesuitica in Italia.” W La arquitectura jesuitica. Actas del Simposio Internacional, redakcja Isabel Álvaro Zamora, Javier Ibáñez Fernández, Jesús Criado Mainar, 71–89. Zaragoza: Colleción Actas Arte, 2012.
• Brykowska, Maria. Architektura karmelitów bosych w XVII–XVIII wieku. Warszawa: PWN, 1991.
• Conte, Roberto i AdrianaTiso. “La chiesa di San Gaetano a Padova (1581).” W Vincenzo Scamozzi 1548–1616, redakcja Franco Barbieri, Guido Beltramini, 221–231. Venezia: Marsilio, 2004.
• Czołowski, Aleksander. “Plan i widok Zamościa z roku 1704.” W Szymon Szymonowic i jego czasy. Rozprawy i studja, 3–8. Lwów: Komitet obchodu 300-letniej rocznicy zgonu Szymona Szymonowica, 1929.
• Czyż, Anna S. Fundacje artystyczne Paców: Stefana, Krzysztofa Zygmunta i Mikołaja Stefana. “Lilium bonae spei ab antiquitate consecratum.” Warszawa: Wydawnictwo UKSW, 2016.
• Delbeke, Maarten. “Framing history. The Jubilee of 1625, the dedication of new Saint Peter’s and the Baldacchino.” W Festival Architecture, redakcja Sarah Bonnemaison, Christine Macy, 129–154. London-New York: Routledge, 2008.
• Della Torre, Stefano, i Richard Schofield. Pellegrino Tibaldi architetto e il S. Fedele di Milano. Inventione e construzione di una Chiesa essemplare. Milano: Nodo Libri, 1994.
• Dumała, Krzysztof. “O architekturze Zamościa przed dziewiętnastowieczną przebudową.” Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 28, z. 2 (1971): 3–22.
• Drzyżdżyk, Szymon. “Niepokalane Poczęcie Maryi jako problem teologiczny w okresie scholastyki.” Teologia w Polsce 3 (2009): s. 75–87.
• Elam, Caroline. “‘Tuscan dispositions’: Michelangelo’s Florentine architectural vocabulary and its reception.” Renaissance Studies 19, nr 1 (2005): 46–82.
• Fiore, Francesco. “Domenico Fontana e l’architettura.” W Studi su Domenico Fontana 1543–1607, redakcja Giovanni Curcio, Nicola Navone, Sergio Villari, 127–141. Mendrisio: Silvana Editoriale, 2011.
• Franz, Rainald. Vincenzo Scamozzi (1548–1616). Der Nachfolger und Vollender Palladios. Petersberg: Michael Imhof Verlag, 1999.
• Gałka, Witold. O architekturze i plastyce dawnego Poznania do końca epoki baroku. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2001.
• Gruszecki, Andrzej. “Projekt a ostateczny kształt detalu architektonicznego w XVI–XVII wieku.” W Podług nieba i zwyczaju polskiego. Studia z historii architektury, sztuki i kultury ofiarowane Adamowi Miłobędzkiemu, redakcja Zbigniew Bania et al., 253–257. Warszawa: PWN, 1988.
• Herbst, Stanisław, i Jan Zachwatowicz. Zamość. Warszawa: Wydawnictwo Zakładu Architektury Polskiej i Historii Sztuki Politechniki Warszawskiej, 1954.
• Hibbard, Howard. Carlo Maderno and Roman Architecture 1580–1630. University Park, PA: Pennsylvania State University, 1971.
• Hill, Michael. “The Patronage of a Disenfranchised Nephew. Cardinal Scipione Borghese and the Restoration of San Crisogono in Rome 1618–1628.” Journal of Society of Architectural Historians 60, nr 4 (2001): 432–449.
• Hoffmann, Volker. “Giulios Ironie. Eine Bemerkung zum Palazzo del Té in Mantua.” Mitteilungen des Kunsthistorischen Institutes in Florenz 43, z. 2-3 (1999): 543–558.
• Janczykowski, Jan. “Zamek Jerzego Zbaraskiego w Pilicy – rezydencja militaris.” W Dzieło sztuki a konserwacja. Materiały LII Ogólnopolskiej Sesji Naukowej SHS Kraków 20–22 XI 2003, redakcja Dariusz Nowacki, Jerzy Żmudziński, Andrzej Tomaszewski, 173–194. Kraków: Oddział Krakowski SHS, 2004.
• Jamski, Piotr J. “Kaplica Świętego Kazimierza w Wilnie i jej twórcy.” Biuletyn Historii Sztuki 68, nr 1 (2006): 19–44.
• Kałamajska-Saeed, Maria. “Kościół Brygidek w Grodnie.” W Sztuka ziem wschodnich Rzeczypospolitej XVI–XVIII w., redakcja Jerzy Lileyko, 349–379. Lublin: TN KUL, 2000.
• Kantak, Kamil. Franciszkanie polscy, t. 2. Kraków: Prowincja Polska OO. Franciszkanów, 1938.
• Karpowicz, Mariusz. Architekci włosko-szwajcarscy I poł. XVII wieku w Polsce. Warszawa: Neriton, 2013.
• Kędziora, Andrzej. Encyklopedia miasta Zamościa. Chełm: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 2000.
• Klimek, Andrzej. “Dawny kościół franciszkański.” Konserwatorska Teka Zamojska 2 (1978): 19–38.
• Kondraciuk, Piotr. “Pamiątki Akademii Zamojskiej w zbiorach Muzeum Okręgowego w Zamościu.” W Akademia Zamojska i jej tradycje, redakcja Bogdan Szyszka, 137–149. Zamość: Muzeum Okręgowe, 1994.
• Kondraciuk, Piotr. “Malarze realizujący zamówienia dla kościołów w ordynacji zamojskiej w XVII i XVIII w.” W Do piękna przyrodzonego. Sesja naukowa na temat rozwoju sztuki sakralnej od X–XX w. na terenie dawnych diecezji chełmskich kościoła rzymskokatolickiego, prawosławnego i grekokatolickiego, redakcja Krystyna Mart, 248–254. Chełm: Chełmskie Towarzystwo Regionalne, 2003.
• Kowalczyk, Jerzy. “Inżynier J. M. Link autor tzw. lenartowiczowskiej grupy kościołów z 2. poł. XVII wieku.” Biuletyn Historii Sztuki 23, nr 2 (1961): 185–190.
• Kowalczyk, Jerzy. “Jaroszewicz Jan.” W Polski słownik biograficzny, t. 11. Wrocław: PAU, 1964–1965.
• Kowalczyk, Jerzy. “Dwór artystyczny Jana Zamoyskiego ‘Sobiepana’.” W Sarmatia Artistica. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Władysława Tomkiewicza, redakcja Jan Białostocki et al., 121–128. Warszawa: PWN, 1968.
• Kowalczyk, Jerzy. “Ideologiczne aspekty urbanistyki Zamościa.” W Zamość i Zamojszczyzna w dziejach i kulturze polskiej, redakcja Kazimierz Myśliński, 135–141. Zamość: Zamojskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1969.
• Kowalczyk, Jerzy. Sebastiano Serlio a sztuka polska. O roli włoskich traktatów architektonicznych w dobie nowożytnej. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1973.
• Kowalczyk, Jerzy. “Rozwój metod badawczych nad nowożytną urbanistyką i architekturą na przykładzie Zamościa.” Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 25, z. 2. (1980): 87– 95.
• Kowalczyk, Jerzy. “Dole i niedole inżyniera Andrea dell’Aqua w służbie Tomasza Zamoyskiego.” W Problematyka konserwatorska fortyfikacji nowożytnych. Materiały z sesji naukowej w Zamościu w dniach 18–20 maja 1983, 19–24. Warszawa-Zamość: Pracownie Konserwacji Zabytków, 1987.
• Kowalczyk, Jerzy. “Wychowanie hetmanica Tomasza Zamoyskiego w świetle wydatków z lat 1605–1608.” W Kultura i ideologia Jana Zamoyskiego, redakcja Jerzy Kowalczyk, 173–190. Warszawa: IS PAN, 2005.
• Krasny, Piotr. “Krzyżowo-kopułowe kościoły-mauzolea w Polsce w pierwszej połowie wieku XVII.” Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z historii sztuki 20 (1992): 25–52.
• Krasny, Piotr. Visibilia signa ad pietatem excitantes. Teoria sztuki sakralnej w pismach pisarzy kościelnych epoki nowożytnej. Kraków: Universitas, 2011.
• Krasny, Piotr. “Sto lat samotności. Jezuicki kościół świętych Piotra i Pawła a architektura Krakowa i województwa krakowskiego w XVII wieku.” W Studia nad sztuką renesansu i baroku, t. 12: Dzieło sztuki w przestrzeni kulturowej, redakcja Irena Rolska, 201–217. Lublin: TN KUL, 2015.
• Krasny, Piotr. “Zamość.” W Zabytki Sztuki w Polsce. Małopolska, redakcja Wojciech Bałus, Dietmar Popp, 155. Warszawa: Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2016.
• Kupczewska, Marta. “Pomiędzy interesem prywatnym a dobrem publicznym – zaangażowanie wojewody kijowskiego Tomasza Zamoyskiego w organizację i przebieg kampanii chocimskiej 1621 roku.” W Honestas et turpitude. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, redakcja Ewa Dubas-Urwanowicz et al., 331–370. Białystok: Polskie Towarzystwo Historyczne, 2019.
• Kuran, Michał. “Ku nieśmiertelnej sławie – Tomasz Zamoyski w oracjach pogrzebowych.” Acta Universitatis Lodziensis. Folia Literaria Polonica 13 (2010): 45–65.
• Kurzej, Michał. Jan Wolff. Monografia architekta w świetle analizy prefabrykowanych elementów dekoracji sztukatorskich. Kraków: DodoEditor, 2009.
• Kurzej, Michał. Siedemnastowieczne sztukaterie w Małopolsce. Kraków: DodoEditor, 2012.
• Kurzej, Michał. “The Collegiate church in Zamość in the Context of European Architecture.” W Leben zwischen und mit den Kulturen. Studien zu Recht, Bildung und Herrschaft in Mitteleuropa, redakcja Renata Skowrońska, Helmut Flachenecker, 169–186. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2015.
• Kurzej, Michał. “Twórczość muratora Wojciecha Lenartowicza.” Krakowskie Pismo Kresowe 7 (2015): 15–22.
• Kutyłowska, Irena. “Podmiejska rezydencja Zamoyskich na Zamczysku w Zamościu.” Prace i Materiały Zamojskie 3 (1989): 178–191.
• Kwapis, Olaf. Do Rzymu! Sztuka i wielkie jubileusze (1300–1575). Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2014.
• Lerza, Gianluigi. “Flaminio Ponzio.” W Architetti e maestranze lombarde a Roma (1590–1667). Tensioni e nuovi esiti formativi, redakcja Margherita Fratarcangeli, Gianluigi Lerza, 38–48. Pescara: Opus, 2009.
• Leśniakowska, Marta. “O rodzimości negatywnej.” W Architektura XIX i XX wieku. Materiały Sesji Naukowej w IS PAN, marzec 1986, redakcja Tomasz Grygiel, 128–135. Warszawa: IS PAN, 1991.
• Leuschner, Eckhard, i Yahya Kouroshi. “Topographie und Parteilichkeit: Bernardino Amicos Terra Sancta (Rom 1609, Florenz 1620) als Dokumentation der christlichen Stätten.” Studies in Digital Heritage 5, nr 1 (2021): 69–70.
• Lorentz, Ewa. Kościół i klasztor OO. Franciszkanów w Zamościu. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów, 1995.
• Lorentz, Ewa. Dziedzictwo Franciszkanów Konwentualnych w Zamościu. Architektura – Sztuka – Historia. Zamość: Parafia Rzymskokatolicka pw. Zwiastowania NMP OO. Franciszkanów Konwentualnych w Zamościu, 2016.
• Lotz, Wolfgang. Architecture in Italy 1500–1600. New Haven: Yale University Press, 1995.
• Maggi, Luca. “Architetto gesuita Benedetto Molli e il palazzo Pamphili in Valmontone.” Palladio 12 (1999): 67–80.
• Małkiewicz, Adam. “Trevano czy Castello autorem ostatniej fazy budowy kościoła śś. Piotra i Pawła w Krakowie.” Folia Historiae Artium. Seria Nowa 2-3 (1996-1997): 91–108.
• Małkiewicz, Adam. “Rzym a barokowa architektura Krakowa.” Rocznik Krakowski 69 (2003): 47–74.
• Mazecka, Marta, i Tomasz Mazecki. “Zamojski kościół i klasztor oo. Franciszkanów.” W Kościoły, cerkwie i klasztory Lubelszczyzny w świetle badań archeologicznych, redakcja Ewa Banasiewicz-Szykuła, Grzegorz Mączka, 206–216. Lublin: WUOZ w Lublinie, 2013.
• Miłobędzki, Adam. “Ze studiów nad urbanistyką Zamościa.” Biuletyn Historii Sztuki 15, nr 1 (1953): 68–86.
• Miłobędzki, Adam. “Kierunki architektury wczesnobarokowej.” Biuletyn Historii Sztuki 20, nr 1 (1958): 116–117.
• Miłobędzki, Adam. Architektura polska w XVII wieku, t. 1–2. Warszawa: PWN, 1980.
• Mombelli Castracone, Mirella. “Ricerche archivistiche su S. Maria in Trivio.” Rassegna degli Archivi di Stato 32, nr 3 (1972): 534–550.
• Niedźwiedź, Jakub. Nieśmiertelne teatra sławy. Teoria i praktyka twórczości panegirycznej na Litwie w XVII–XVIII w. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2003.
• Osiecka-Samsonowicz, Hanna. “Castello (Castelli) Matteo.” W Słownik architektów i budowniczych środowiska warszawskiego XV–XVIII wieku, redakcja Paweł Migasiewicz, Hanna Osiecka-Samsonowicz, Jakub Sito, 81–86. Warszawa: IS PAN, 2016.
• Ostrow, Steven. Art and Spirituality in Counter Reformation Rome. The Sistine and Pauline Chapels in S. Maria Maggiore. Cambridge: Cambridge University Press, 1996.
• Ostrówka, Barbara. “Wyposażenie kościoła o.o. Franciszkanów. Próba rekonstrukcji.” Zamojski Kwartalnik Kulturalny, nr 1-2 (2000): 68–71.
• Parodi, Cristina. “Martino Bassi e la riconstruzione della Cupola di S. Lorenzo tra Cinque e Seicento.” Arte Lombarda 92-93, nr 1-2 (1990): 31–45.
• Parshall, Peter. “Antonio Lafreri’s ‘Speculum Romanae Magnificentiae’.” Print Quarterly 23, nr 1 (2006): 3–28.
• Paszenda, Jerzy. “Biografia architekta Giacomo Briano.” Biuletyn Historii Sztuki 35, nr 1 (1973): 10–18.
• Paszenda, Jerzy. “Fasada katedry lubelskiej.” Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 25, z. 1 (1980): 3–18.
• Paszenda, Jerzy. “Architektura kolegium jezuitów w Ostrogu.” W Sztuka pograniczy Rzeczypospolitej. Materiały Sesji SHS Warszawa, październik 1997, redakcja Andrzej J. Baranowski, 295–304. Warszawa: Arx Regia, 1998.
• Paszenda, Jerzy. “Budynki jezuickie w Krasnymstawie.” W Budowle jezuickie w Polsce XVI–XVIII wiek, t. 4, redakcja Jerzy Paszenda, 35–88. Kraków: WAM, 2010.
• Paszenda, Jerzy. “Zabudowania jezuickie na Starym Mieście w Warszawie.” W Budowle jezuickie w Polsce XVI–XVIII wiek, t. 4, redakcja Jerzy Paszenda, 357–392. Kraków: WAM, 2010.
• Paszenda, Jerzy. “Kolegium w Krożach.” W Budowle jezuickie w Polsce XVI–XVIII wiek, t. 4, redakcja Jerzy Paszenda, 117–148. Kraków: WAM, 2010.
• Proserpi, Ivano. I Tencalla. Lugano: Fifia edizioni d’arte, 1999.
• Przegoń, Wojciech, i Jakub Żygawski. Kartograficzne Zamostiana. Kraków-Zamość: Poligrafia Salezjańska 2018.
• Putkowska, Jolanta. Architektura Warszawy XVII wieku. Warszawa: PWN, 1991.
• Rolska-Boruch, Irena. “Domy Pańskie” na Lubelszczyźnie od późnego gotyku do wczesnego baroku. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2003.
• Rudomicz, Bazyli. Efemeros czyli diariusz prywatny pisany w Zamościu w latach 1656–1672. Tłumacznie Władysław Froch, opracowanie Marian Klementowski, t. 1. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2002.
• Soćko, Adam. “Przełom roku 1602 w architekturze Lublina, czyli co łączy Rudolfa Negroniego z Jakubem Balinem i co z tego wynika dla architektury Warszawy.” W Artyści znad jezior lombardzkich w nowożytnej Europie. Prace dedykowane pamięci Profesora Mariusza Karpowicza, redakcja Renata Sulewska, Mariusz Smoliński, 273–283. Warszawa: IHS UW, 2015.
• Stabenow, Jörg. Die Architektur der Barnabiten. Raumkonzept und Identität in den Kirchenbauten eines Ordens der Gegenreformation 1600–1630. Berlin: Deutscher Kunstverlag, 2011.
• Stankiewicz, Aleksander. “Domniemana działalność Krzysztofa Bonadury Starszego w dawnym województwie ruskim.” W Artyści włoscy na ziemiach południowo-wschodniej Rzeczypospolitej w czasach nowożytnych, redakcja Piotr Łopatkiewicz, 143–166. Rzeszów: Oddział Rzeszowski SHS, 2016.
• Stankiewicz, Aleksander. “Architektura kaplicy książąt Zbaraskich przy kościele OO. Dominikanów w Krakowie.” Rocznik Krakowski 84 (2018): 79–99.
• Stankiewicz, Aleksander. “‘Chętka mię napadła budować i pięknie mieszkać.’ Stosunek Krzysztofa Opalińskiego (1611–1655) do architektury.” Saeculum Christianum 28, z. 2 (2021): 141–156.
• Szczygieł, Ryszard. “Zamość w czasach staropolskich.” W Czterysta lat Zamościa, redakcja Jerzy Kowalczyk, 95–116. Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 1983.
• Thumber, Barton T. “Architecture and civic identity in late sixteenth-century Bologna: Domenico and Pellegrino Tibaldi’s projects for the rebuilding of the cathedral of San Pietro and Andrea Palladio’s designs for the façade of the basilica of San Petronio.” Renaissance Studies 13, nr 4 (1999): 455–474.
• Tomkowicz, Stanisław. Ordynaci Zamoyscy i sztuka. Zamość: Zygmunt Pomarański i spółka, 1920.
• Uličný, Petr. “Proboštský a dvorský chrám sv. Jakuba v Jičíně a římská architektura kolem roku 1600.” Z Českého ráje a Podkrkonoší. Vlastivědná ročenka 25 (2012): 44–46.
• Urbanowski, Michał. “Architektura kościoła św. Jacka w Warszawie.” W Studia nad historią dominikanów w Polsce 1222–1972, redakcja Jerzy Kłoczowski, 197–271. Warszawa: Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów, 1975.
• Vadelli, Vincenzo. “Bartolomeo Avanzini. Architetto di sua altezza Serenissima il Duca di Modena. Le difficolta di una biografia.” W Modena barocca. Opere e artisti alla corte di Francesco I d’Este (1629–1658), redakcja Stefano Casciu, Sonia Cavicchioli, Elena Fumagalli, 97–115. Firenze: Edifir edizioni, 2013.
• Vázquez Santos, Rosa. “Saint James in Rome: The Vanished Churches.” La corónica. A Journal of Medieval Hispanic Languages, Literatures, and Cultures 36, nr 2 (2008): 75–98.
• Wadowski, Jan Ambroży. Wiadomość o profesorach Akademii Zamojskiej. Warszawa: Drukarnia “Gazety Rolniczej”, 1899-1900.
• Weissert, Caecilie. “Nova Roma. Aspekte der Antikenrezeption in den Niederlanden im 16. Jahrhundert.” Atribus et Historiae 29 (2008): 173–200.
• Whitman, Natan. “Roman Tradition and the Aedicular Façade.” Journal of the Society of Architectural Historians 29, nr 2 (1970): 108–123.
• Witusik, Adam. Młodość Tomasza Zamoyskiego. O wychowaniu i karierze syna magnackiego w pierwszej połowie XVII wieku. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1977.
• Wołyniec, Bartłomiej. “Biskup Marcin Szyszkowski (1616–1630) jako twórca nabożeństwa siedmiu kościołów krakowskich.” Folia Historia Cracoviensia 21 (2015): 189–208.
• Zarębska, Teresa. “Zamość – miasto idealne i jego realizacja.” W Zamość – miasto idealne, redakcja Jerzy Kowalczyk, 7–77. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1980.

Identifiers

DOI

10.36744/bhs.1136

Biblioteka Nauki

15599344