Zerwana genealogia feministycznej historii sztuki. Galeria Zarządu Dzielnicowego Ligi Kobiet (1967–1980) i działalność Ireny Huml na rzecz artystek w PRL

• Authors: Wiktoria Szczupacka

Title variants

EN

The Broken Genealogy of Feminist Art History. The Gallery at the District Board of the Women’s League (1967–1980) and Irena Huml’s Activity in Favour of Women Artists in the People’s Republic of Poland

Abstracts

EN

The article constitutes the first presentation of the gallery at the District Board of the Women’s League (1967–1980) and the pro-women activity of its program director, Irena Huml. The discussion is set in the context of reflection on the genealogy of feminist art history in Poland, in particular the analyses of art in the People’s Republic of Poland following the political transformation, in which state initiatives on behalf of women were often overlooked or devalued, and if they were noticed, they were assessed as superficial or illusory. This was due not so much to the research carried out, but to the totalitarian paradigm dominating the Polish humanities at the time. Following new findings in the areas of history (Małgorzata Fidelis, Natalia Jarska) and sociology (Magdalena Grabowska) pertaining to the situation of women in the People’s Republic of Poland and the understanding of their pro-emancipation activity, the author postulates an in-depth look at the relationship of art and art history with the state organisation for women, the Women’s League.

PL

Artykuł stanowi pierwszą prezentację galerii Zarządu Dzielnicowego Ligi Kobiet (1967–1980) oraz prokobiecej działalności jej merytorycznej opiekunki – Ireny Huml. Rozważania zostały osadzone w refleksji nad genealogią feministycznej historii sztuki w Polsce, w szczególności zaś analiz dotyczących sztuki okresu PRL, powstałych po transformacji ustrojowej, w których nierzadko pomijano albo deprecjonowano państwowe inicjatywy na rzecz kobiet, a jeśli je dostrzegano, to oceniano jako fasadowe lub pozorne. Wynikało to nie tyle z przeprowadzonych badań, ile z totalitarnego paradygmatu dominującego wówczas w polskiej humanistyce. Podążając za nowymi ustaleniami na płaszczyźnie historii (Małgorzata Fidelis, Natalia Jarska) i socjologii (Magdalena Grabowska), które dotyczyły sytuacji kobiet w PRL oraz rozumienia ich emancypacyjnej aktywności, autorka postuluje wnikliwe przyjrzenie się relacjom sztuki i historii sztuki z państwową organizacją na rzecz kobiet – Ligą Kobiet.

Keywords

PL

galeria Zarządu Dzielnicowego Ligi Kobiet; Irena Huml; emancypacja kobiet w PRL; Liga Kobiet; feministyczna historia sztuki w Polsce; feministyczna genealogia

EN

gallery at the District Board of the Women’s League; Irena Huml; emancipation of women in the People’s Republic of Poland; Women’s League; feminist art history in Poland; feminist genealogy

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Biuletyn Historii Sztuki
• Year: 2024
• Volume: 86
• Issue: 1
• Pages: 153-174

Dates

published

2024

Contributors

author

Wiktoria Szczupacka

• Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk

• https://orcid.org/0000000311380144

References

• Artystki polskie. Redakcja Agnieszka Morawińska. Warszawa: Muzeum Narodowe w Warszawie, 1991.
• Banasiak, Jakub. Proteuszowe czasy: rozpad państwowego systemu sztuki 1982–1993. Stan wojenny, druga odwilż, transformacja ustrojowa. Warszawa: Muzeum Sztuki Nowoczesnej, 2020.
• Bauchrowicz-Tocka, Maria. „Ewolucja celów Ligi Kobiet w latach 1945–1989 w świetle jej statutów”. Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych 5, nr 1 (2020): 176–193.
• Baworowska, Barbara. „Sztuka kobiet”. Sztuka 5, nr 4–5 (1978): 70.
• Blaschke, Kinga. „Folk Art in the First Decade of the People’s Poland (1944–1954)”. Centropa. A Journal of Central European Architecture and Related Arts 11, nr 3 (2011): 195–213.
• Bryl, Mariusz. „New Art History: Nauka, polityka, obyczaj”. Artium Quaestiones 8 (1995): 185–218.
• Chukhrov, Keti. Practicing the Good. Desire and Boredom in Soviet Socialism. Minneapolis: University of Minnesota Press, 2020.
• Dajnowicz, Małgorzata. „The League of Women (Liga Kobiet) – the Conditions for Functioning of the Women’s Organisation in the Communist System of the Polish People’s Republic (in the First Period of the Organisation’s Activity from 1945 to 1975)”. Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych 5, nr 2 (2020): 186–207.
• Dobrowolska, Anna. „Akt kobiecy i rewolucja seksualna w dekadzie Gierka. Historia wystaw «Venus» na tle przemian obyczajowych w PRL”. Kultura i Społeczeństwo 4 (2021): 139–156.
• Drozdowska, Agnieszka. „Liga Kobiet w województwie białostockim – stan badań i postulaty badawcze”. Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych 3, nr 2 (2018): 112–127.
• Fidelis, Małgorzata, Barbara Klich-Kluczewska, Piotr Perkowski, i Katarzyna Stańczak-Wiślicz. Kobiety w Polsce 1945–1989. Nowoczesność, równouprawnienie, komunizm. Kraków: Universitas, 2020.
• Fitzpatrick, Sheila. „Revisionism in Soviet History”. History and Theory 46, nr 4 (2007): 77–91.
• Ghodsee, Kristen. Second World, Second Sex. Durham–London: Duke University Press, 2019.
• Grabowska, Magdalena. Zerwana genealogia. Działalność społeczna i polityczna kobiet po 1945 roku a współczesny polski ruch kobiecy. Warszawa: Scholar, 2018.
• Jakubowska, Agata. „The Circulation of Feminist Ideas in Communist Poland”. W: Globalizing East European Art. Histories. Past and Present, redakcja Beata Hock, Anu Allas, 135–148. London: Routledge, 2018.
• Jakubowska, Agata. Sztuka i emancypacja kobiet w socjalistycznej Polsce. Przypadek Marii Pinińskiej-Bereś. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2022.
• Jakubowska, Agata. „W stronę rewizjonistycznej historii feministycznej w Polsce”. Rocznik Historii Sztuki 48 (2022): 145–161.
• Jakubowska, Agata, i Katy Deepwell. All-Women Art Spaces in Europe in the Long 1970s. Liverpool: Liverpool University Press, 2018.
• Jarosz, Dariusz. „Idee, programy, realia. Funkcje Ligi Kobiet w porządku instytucjonalnym Polski Ludowej (1945–1957)”. W: Działaczki społeczne, feministki, obywatelki… Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich po 1918 roku (na tle porównawczym), t. 2, redakcja Agnieszka Janiak-Jasińska, Katarzyna Sierakowska, Andrzej Szwarc, 308–325. Warszawa: Neriton, 2009.
• Jarska, Natalia. „Liga Kobiet w terenie. Działalność Zarządu Dzielnicowego Poznań-Wilda 1956−1966”. W: Letnia Szkoła Historii Najnowszej 2009. Referaty, redakcja Łukasz Kamiński, Tomasz Kozłowski, 156−158. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2010.
• Kałwa, Dobrochna. „Na peryferiach peryferii? Codzienność PRL w polskiej historiografii – przegląd badań”. Rocznik Antropologii Historii 2, nr 1 (2012): 175–193.
• Klekot, Ewa. „The Seventh Life of Polish Folk Art and Craft”. Etnoloska Tribina. Godišnjak Hrvatskog etnološkog društva 40, nr 33 (2010): 71–85.
• Korduba, Piotr. Ludowość na sprzedaż. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana, Narodowe Centrum Kultury, 2013.
• Kowalczyk, Izabela. „The Geometry of Power in Zofia Kulik’s Art”. W: Art and Politics, redakcja Francis Ames-Lewis, Piotr Paszkiewicz, 223–229. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1999.
• Kowalczyk, Izabela. „Wątki feministyczne w sztuce polskiej”. Artium Quaestiones 8 (1997): 135–152.
• Lach-Lachowicz, Natalia. Natalia LL – texty. Teksty Natalii LL. O Natalii LL. Bielsko-Biała–Wrocław: BWA – Galeria Współczesna, 2004.
• Lajer-Burcharth, Ewa. „Old Histories: Zofia Kulik’s Ironic Recollections”. W: New Histories, redakcja Lia Gangitano, Steven Nelson, 119–136. Boston: Institute of Contemporary Art, 1996.
• Markowska, Anna. „3 Kobiety i inne wystawy duetu Toniak–Szczęśniak”. Sztuka i Dokumentacja 15 (2016): 79–96.
• Morawski, Stefan. „Neofeminizm w sztuce”. Sztuka 4, nr 4 (1977): 57–63.
• Nochlin, Linda. „Dlaczego nie było wielkich artystek?”. Tłumaczenie Barbara Limanowska. Ośka, nr 3 (1999): 52–56.
• Nowak, Barbara. „Serving Women and the State. The League of Women in Communist Poland”. Rozprawa doktorska, Ohio State University, 2004.
• Nowak, Barbara. „«Where Do You Think I Learned How to Style My Own Hair?» Gender and Everyday Lives of Women Activists in Poland’s League of Women”. W: Gender Politics and Everyday Life in State Socialist Eastern and Central Europe, redakcja Shana Penn, Jill Massino, 45–58. New York: Palgrave Macmillan, 2009.
• Nowak, Basia A. „Constant Conversations. Agitators in the League of Women in Poland during the Stalinist Period”. Feminist Studies 31, nr 3 (2005): 488–518.
• Piotrowski, Kazimierz. Krzysztof Zarębski. Erotematy słabnącego Erosa. Przyczynek do dziejów sztuki performance w Polsce i Stanach Zjednoczonych po 1968 roku. Radom: Mazowieckie Centrum Sztuki „Elektrownia” w Radomiu, 2009.
• Piotrowski, Piotr. „Poza starą i nową wiarą”. Magazyn Sztuki 10, nr 2 (1996): 144–173.
• Pollock, Griselda. „Women, Art, and Art History: Gender and Feminist Analyses”. Dostęp 22 kwietnia 2022. https://www.oxfordbibliographies.com/view/document/obo-9780199920105/obo-9780199920105-0034.xml.
• Sosnowska, Joanna M. „Przedmiot i rzecz”. Sztuka i Dokumentacja 15 (2016): 8–16.
• Stasiewicz, Agnieszka. „Zagadnienia falerystyczne i weksylologiczne w działalności Ligi Kobiet w latach 1945–1989”. W: Historia kobiet czy historie kobiet?, redakcja Ewa Chabros, Agnieszka Klaman, 131–156. Wrocław–Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2019.
• Świętochowska, Emilia. „Kochana redakcjo, droga Ligo…”. W: Historia kobiet czy historie kobiet?, redakcja Ewa Chabros, Agnieszka Klaman, 157–168. Wrocław–Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2019.
• Ujma, Magdalena. „Krytyka feministyczna w Polsce. Zarys problematyki”. W: Krytyka artystyczna kobiet. Sztuka w perspektywie kobiecego doświadczenia XIX–XX wieku, redakcja Beata Łazarz, Joanna M. Sosnowska. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2019.

Identifiers

DOI

10.36744/bhs.1199

Biblioteka Nauki

30139589