Imago mortis. Holenderskie pośmiertne portrety dziecięce z XVI–XIX wieku

• Authors: Piotr Oczko

Title variants

EN

Imago mortis. Dutch Post-mortem Portraits of Children in 16th-19th Centuries

Abstracts

EN

A given paper presents and discusses the Dutch phenomenon of portraying dead children from the 16th to 19th century in painting and drawing (75 representations altogether).  Various iconographical variations in this genre have been specified and analysed. An attempt has been made to explain this quite an unprecedented in Europe practice by relating it to a wide context, like e.g. cultural and social factors, the attitude of the 17th century Dutchwomen and Dutchmen towards children, writings, social habits and family values.

PL

W artykule przedstawiono i omówiono zjawisko portretowania zmarłych dzieci w sztuce holenderskiej (malarstwo i rysunek) od XVI do XIX wieku (łącznie 75 przykładów). Wyodrębniono i przeanalizowano rozmaite typy ikonograficzne w ramach omawianego gatunku. Zjawisko to, niemające precedensu w Europie, starano się wyjaśnić i ująć w szerokim kontekście, obejmującym np. czynniki kulturowe i społeczne, stosunek siedemnastowiecznych Holenderek i Holendrów do dzieci, piśmiennictwo, zwyczaje i wartości rodzinne.

Keywords

PL

Kultura holenderska; malarstwo holenderskie; portrety post mortem; zmarłe dzieci

EN

Dutch culture; Dutch painting; post mortem portraits; dead children

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Biuletyn Historii Sztuki
• Year: 2022
• Volume: 84
• Issue: 2
• Pages: 253-310

Dates

published

2022

Contributors

author

Piotr Oczko

• Kraków, Katedra Teorii Literatury, Wydział Polonistyki, Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/0000000211808422

References

• Ariés, Philippe. Historia dzieciństwa. Dziecko i rodzina w dawnych czasach. Tłumaczenie Maryna Ochab. Gdańsk: Wydawnictwo Marabut, 1995.
• Badinter, Elisabeth. Historia miłości macierzyńskiej. Tłumaczenie Krzysztof Choiński. Warszawa: Volumen, 1998.
• Bedaux, Jan Baptist. “Introduction.” W Pride and Joy. Children’s Portraits in the Netherlands 1500-1700, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Antwerpen; Frans Halsmuseum, Haarlem, 2000, redakcja Jan Baptist Bedaux, Rudi Ekkart, 11-31. Gent-Amsterdam: Ludion Press, 2000.
• Bedaux, Jan Baptist. „Funeraire kinder-portretten uit de 17de eeuw.” W Naar het lijk. Het Nederlandse doodsportret van 1500 tot heden, Teylers Museum, Haarlem, 1998, redakcja Bert Sliggers, 86-114. Zutphen: Walburg Pers, 1998.
• Belting, Hans. Bild-Anthropologie. Entwürfe für eine Bildwissenschaft. München: Wilhelm Fink Verlag, 2001.
• Belting, Hans. Obraz i kult. Historia obrazu przed epoką sztuki. Tłumaczenie Tadeusz Zatorski. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, 2010.
• Burns, Stanley i Burns, Elizabeth. Sleeping Beauty II, Grief, Bereavement in Memorial Photography American and European Traditions. New York: Burns Archive Press, 2002.
• De Jongh, Eddy. Portretten van echt en trouw. Huwelijk en gezin in de Nederlandse kunst van de zeventiende eeuw, Frans Halsmuseum, Haarlem 1986. Zwolle: Waanders, 1986.
• De Jongh, Eddy. „Bloemen in de knop gebroken.” Kunstschrift 4 (1997): 34-45.
• Dekker Jeroen, Groenendijk Leendert, Verberckmoes Johan. “Proudly Raising Vulnerable Youngsters. The Scope for Education in the Netherlands.” W Pride and Joy. Children’s Portraits in the Netherlands 1500-1700, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Antwerpen; Frans Halsmuseum, Haarlem, 2000, redakcja Jan Baptist Bedaux, Rudi Ekkart, 43-60. Gent-Amsterdam: Ludion Press, 2000.
• Dekker, Rudolf. Uit de schaduw in ’t grote licht. Kinderen in egodocumenten van de gouden eeuw tot de romantiek. Amsterdam: Wereldbibliotheek, 1995.
• Dirkse, Paul. “«En ging gerust te bed, om vrolijck op te stæn in ’t ander leven». Doodsportretten van Noord-Nederlandse katholieke geestelijken (1625-1750).” W Naar het lijk. Het Nederlandse doodsportret van 1500 tot heden, Teylers Museum, Haarlem, 1998, redakcja Bert Sliggers, 116-146. Zutphen: Walburg Pers, 1998.
• Durantini, Mary Frances. The Child in Seventeenth-Century Dutch Painting. Ann Arbor: UMI Research Press, 1983.
• Dziubkowa, Joanna. „Wizerunek dziecka na portrecie trumiennym.” W: Od narodzin do wieku dojrzałego. Dzieci i młodzież w Polsce, redakcja. Maria Dąbrowska, Andrzej Klonder, t. I, 301-324. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, 2002.
• Ekkart, Rudi. “De ontwikkeling van het Nederlandse doodsportret in de 16de en 17de eeuw.” W Naar het lijk. Het Nederlandse doodsportret van 1500 tot heden, Teylers Museum, Haarlem, 1998, redakcja Bert Sliggers, 64-84. Zutphen: Walburg Pers, 1998.
• Ekkart, Rudi. “Portret van een overleden meisje.” Focus in Mauritshuis 22-1 (2009): 20-26.
• Ekkart, Rudi. Portret van Enkhuizen in de gouden eeuw, Zuiderzeemuseum, Enkhuizen, 1990. Zwolle: Waanders, 1990.
• Ferdinand Bol and Govert Flink. Rembrandt’s Master Pupils, Rembrandthuis Museum, Amsterdam; Amsterdam Museum, Amsterdam, 2017, redakcja Norbert Middelkoop. Zwolle: Waanders, 2017.
• Kinderen op hun mooist. Het kinderportret in de Nederlanden 1500-1700, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Antwerpen; Frans Halsmuseum, Haarlem, 2000, redakcja Jan Baptist Bedaux, Rudi Ekkart. Gent-Amsterdam: Ludion Press, 2000.
• Kinderen van alle tijden. Kindercultuur in de Nederlanden vanaf de Middeleeuwen tot heden, Noordbrabants Museum, ’s-Hertogenbosch, 1997, redakcja Charles de Mooij, Barbara Kruijsen. Zwolle: Waanders 1997.
• Krabben, Anja. “Onveranderlijk de eeuwigheid in.” W Naar het lijk. Het Nederlandse doodsportret van 1500 tot heden, Teylers Museum, Haarlem, 1998, redakcja Bert Sliggers, 148-192. Zutphen: Walburg Pers, 1998.
• Laarmann-Westdijk, Frauke K. “Engeltje van ’t hemelrijk. Overledenen op weg naar de hemel.” W Face Book. Studies on Dutch and Flemish Portraiture of the 16th-18th Centuries. Liber Amicorum presented to Rudolf E.O. Ekkart on the occasion of his 65th Birthday, redakcja Edwin Buijsen, Charles Dumas, Volker Manuth, 227-234. Leiden: Primavera Pers, 2012.
• Lief & leed. Realisme en fantasie in Nederlandse familiegroepen uit de zeventiende en achttiende eeuw, Rijksmuseum Twenthe, Enschede 2018, redakcja Rudi Ekkart, Claire van den Donk. Zwolle: Waanders, 2018.
• McNeil Kettering, Alison. Drawings from the ter Borch Studio Estate, Vol. 2. ’s-Gravenhage: Staatsuitgeverij, 1988.
• Nicolaes Maes. Dutch Master of the Golden Age, National Gallery, London; Mauritshuis, Haga, 2019, redakcja Ariane van Suchtelen. Zwolle: Waanders, 2019.
• Oczko, Piotr. “«Konstantynku, drogi synku…». Niderlandzkie piśmiennictwo dla dzieci i o dzieciach do końca XVII wieku,” Wielogłos 1 (27) (2016): 17-39.
• Ostrowski, Jan. Portret w dawnej Polsce. Warszawa: Muzeum Króla Jana III w Wilanowie, 2019.
• Pigler, Andor. “Portraying the Dead. Painting – Graphic Art.” Acta Historiæ Artium Academiæ Scientiarum Hungaricæ 4,1/2 (1956): 1-75.
• Pjutten en Beukers. Friese kinderportretten 1550-1800, Museum Martena, Franeker 2014, redakcja Marjan Brouwer. Gorredijk: Bornmeer 2014.
• Pollock, Linda A. A Lasting Relationship. Parents and Children over Three Centuries. London: UPNE, 1987.
• Portret in portret in de Nederlandse kunst 1550-2012, Dordrechts Museum, Dordrecht, 2012, redakcja Sabine Craft-Giepmans, Annette de Vries. Bussum: Thoth, 2012.
• Pride and Joy. Children’s Portraits in the Netherlands 1500-1700, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Antwerpen; Frans Halsmuseum, Haarlem, 2000, redakcja Jan Baptist Bedaux, Rudi Ekkart. Gent-Amsterdam: Ludion Press, 2000.
• Schaller, Wendy M. Children borne aloft. Nicolaes Maes’s Ganymede portraiture and the context of death and mourning in the seventeenth-century Netherlands. Rozprawa doktorska, Ohio State University, 2001.
• Schama, Simon. The Embarrassment of Riches: An Interpretation of Dutch Culture in the Golden Age. London: Fontana Press 1987.
• Sliggers, Bert. “Repertorium Nederlandse doods-portretten 1500-heden.” W Naar het lijk. Het Nederlandse doodsportret van 1500 tot heden, Teylers Museum, Haarlem, 1998, redakcja Bert Sliggers, 208-219. Zutphen: Walburg Pers, 1998.
• Trabert, Sabine. Der Tod im Objektiv. Post-mortem-Fotografie. Wasungen: Twilight-Line Velag, 2015.
• Van Constantijntje tot Tonio. Het dode kind in de Nederlandse literatuur, redakcja Rick Honings, Olga van Marion, Tim Vergeer. Hilversum: Verloren, 2018.
• Van der Vinde, Lea. Children in the Mauritshuis. Zwolle: Waanders, 2007.
• Vovelle, Michel. Śmierć w cywilizacji Zachodu. Tłumaczenie Tomasz Swoboda i in. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, 2004.
• Watteeuw, Bert. Capita Selecta. Interdisciplinaire perspectieven op de cultuur van het portret in vroegmodern Vlaanderen. Rozprawa doktorska, Katholieke Universiteit Leuven, 2019.
• Żołądź-Strzelczyk Dorota i Kabacińska-Łuczak Katarzyna. Codzienność dziecięca opisana słowem i obrazem. Życie dziecka na ziemiach polskich od XVI do XVII wieku. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2012.

Identifiers

DOI

10.36744/bhs.1439

Biblioteka Nauki

15582263