Między rzymskim uniwersalizmem a „niebem i zwyczajem polskim”. Próba rozpoznania kilku projektów budowli świeckich autorstwa Giovanniego Battisty Gisleniego

• Authors: Stanisław Mossakowski

Title variants

EN

Between the Universalism of Rome and the “Sky and Custom of Poland”. An Attempt at the Examination of the Designs for some Secular Buildings by Giovanni Battista Gisleni

Abstracts

EN

The article constitutes an attempt at identifying the period andcircumstances in which Giovanni Battista Gisleni (1600–1672) created some designs for secular buildings, now held at Sir John Soane’s Museum in London, Castello Sforzesco in Milan and Staatliche Kunstsammlungen in Dresden, as well as the intended use of those buildings, shown against the background of the 17th-century development of architecture in Italy and in Poland.

PL

Próba rozpoznania czasu i okoliczności powstania oraz przeznaczenia kilku projektów budynków świeckich wykonanych przez Giovanniego Battistę Gisleniego (1600–1672), przechowywanych w zbiorach Sir John Soane’s Museum w Londynie, Castello Sforzesco w Mediolanie oraz Staatliche Kunstsammlungen w Dreźnie, ukazana na tle rozwoju architektury XVII w. w Polsce i we Włoszech.

Keywords

EN

Giovanni Battista Gisleni; buildings in 17th-century Warsaw; architecture of Rome in the early modern period

PL

Giovanni Battista Gisleni; budowle warszawskie XVII wieku; architektura Rzymu w dobie wczesnej nowożytności

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Biuletyn Historii Sztuki
• Year: 2023
• Volume: 85
• Issue: 1
• Pages: 5-46

Dates

published

2023

Contributors

author

Stanisław Mossakowski

• Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk

• https://orcid.org/0000000163518913

References

• Baillie, Hugh Murray. „Etiquette and the Planning of the State Apartments in Baroque Palaces”. Archaeologia or Miscellaneous Tracts Relating to Antiquity 101 (1967): 169–199.
• Barczyk, Alina. „Projekty Giovanniego Battisty Gisleniego dla warszawskiej jurydyki Leszczyńskich w zbiorach drezdeńskich”. Roczniki Humanistyczne 69, z. 4 (2021): 135–157.
• Barłowska, Maria. Jerzy Ossoliński. Orator polskiego baroku. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2000.
• Betlej, Andrzej. „Przykłady oddziaływania wzorów Giovanniego Battisty Montany i Bernardina Radiego w sztuce polskiej XVII i XVIII wieku”. W: Barok i barokizacja. Materiały sesji naukowej Oddziału Krakowskiego Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Kraków, 3–4 XII 2004, redakcja Katarzyna Brzezina, Joanna Wolańska, 161–179. Kraków: Universitas, 2007.
• Campbell, Malcolm. „Cortona tra Firenze e Roma”. W: Pietro da Cortona 1597–1669, redakcja Anna Lo Bianco, 99–106. Milano: Electa, 1997.
• Dworzaczek, Włodzimierz. „Leszczyński, Bogusław”. W: Polski słownik biograficzny, t. 17, redakcja Emanuel Rostworowski, 107–111. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1972.
• Gurlitt, Cornelius. Warschauer Bauten aus der Zeit der sächsischen Könige. Berlin: Der Zirkel Architektur-Verlag, 1917.
• Jamski, Piotr Jacek. „Pałace niedoszłego króla. Artystyczne przygotowania Kazimierza Jana Sapiehy do sejmu grodzieńskiego w roku 1693”. W: Fundator i dzieło w sztuce nowożytnej, redakcja Jerzy Lileyko, Irena Rolska-Boruch, 53–92. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2005.
• Kowalczyk, Jerzy. Sebastiano Serlio a sztuka polska. O roli włoskich traktatów architektonicznych w dobie nowożytnej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1973.
• Kowalczyk, Jerzy. „Wille w Polsce w XVI i pierwszej połowie XVII stulecia”. Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 21, z. 4 (1976): 277–322.
• Kowalczyk, Jerzy. „Vincenzo Scamozziego związki z Polską”. Kwartalnik Urbanistyki i Architektury 43, z. 1 (1998): 145–158.
• Kret, Wojciech. „«Palatium Libertatis Reipublicae Poloniae». Problematyka artystyczna i ideowa pałacu Jerzego Ossolińskiego w Warszawie”. Biuletyn Historii Sztuki 27, nr 3 (1965): 173–196.
• Kret, Wojciech. „Theatrum in exequiis Karola Ferdynanda Wazy na tle twórczości G.B. Gisleniego”. Rocznik Warszawski 13 (1975): 41–66.
• Krótka nauka budownicza dworów, pałaców, zamków podług nieba i zwyczaju polskiego. Opracowanie Adam Miłobędzki. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1957.
• Krzywy, Roman. „Alegoryczne ekfrazy Pałacu Sławy w barokowych panegirykach Samuela Twardowskiego i Samuela Leszczyńskiego”. Ruch Literacki 57, z. 6 (2016): 623–635.
• Kwiatkowski, Marek. Szymon Bogumił Zug. Architekt polskiego Oświecenia. Warszawa: PWN, 1971.
• Lileyko, Jerzy. Życie codzienne w Warszawie za Wazów. Warszawa: PIW, 1984.
• Lorenz, Hellmut. Domenico Martinelli und die österreichische Barockarchitektur. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, 1991.
• Lorenz, Hellmut. Johann Bernhard Fischer von Erlach. Zürich–München–London: Verlag für Architektur, 1992.
• Merz, Jörg Martin, i Anthony F. Blunt. Pietro da Cortona and Roman Baroque Architecture. New Haven–London: Yale University Press, 2008.
• Miks, Nina. „Zbiór rysunków i projektów G. B. Gisleniego, architekta XVII wieku, w Sir John Soane’s Museum w Londynie”. Biuletyn Historii Sztuki 23, nr 4 (1961): 328–339.
• Miks Nina. „Theatrum in exequiis Karola Ferdynanda Wazy. Z badań nad twórczością G.B. Gisleniego”. Biuletyn Historii Sztuki 30, nr 4 (1968): 419–444.
• Miks-Rudkowska, Nina. „Pałac Bogusława Leszczyńskiego w Warszawie i jego twórca G.B. Gisleni”. Biuletyn Historii Sztuki 46, nr 2-3 (1984): 187–201.
• Miłobędzki, Adam. Architektura polska XVII wieku. Warszawa: PWN, 1980.
• Miłobędzki, Adam. „Rezydencja wiejska czy miejska? Paradoksy kultury polskiego baroku”. Barok. Historia – Literatura – Sztuka 1, nr 1 (1994): 49–70.
• Mossakowski, Stanisław. Tylman z Gameren, architekt polskiego baroku. Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1973.
• Mossakowski, Stanisław. „Galeria przy Villa Regia w Warszawie projektu G. B. Gisleniego”. Biuletyn Historii Sztuki 57, nr 1-2 (1995): 35–52.
• Mossakowski, Stanisław. Orbis Polonus. Studia z historii sztuki XVII–XVIII wieku. Warszawa: DiG, 2002.
• Mossakowski, Stanisław. „Gisleni Giovanni Battista”. W: Allgemeines Künstlerlexikon. Die Bildenden Künstler aller Zeiten und Völker, t. 55, 343–247. München–Leipzig: Saur, 2007.
• Mossakowski, Stanisław. „Gli anni romani di Giovanni Battista Gisleni”. Biuletyn Historii Sztuki 71, nr 1-2 (2009): 35–56.
• Mossakowski, Stanisław. Tylman z Gameren (1632–1706). Twórczość architektoniczna w Polsce. Warszawa–Monachium–Berlin: DiG, Verlag Otto Sagner, 2012.
• Mossakowski, Stanisław. Pałac Królewski na Wawelu w czasach Zygmunta Starego. Cztery studia. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2021.
• Noehles, Karl. „Die Louvre-Projekte von Pietro da Cortona und Carlo Rainaldi”. Zeitschrift für Kunstgeschichte 24 (1961): 40–74.
• Osiecka-Samsonowicz, Hanna. „Gisleni, Giovanni Battista”. W: Słownik architektów i budowniczych środowiska warszawskiego XV–XVIII wieku, redakcja Paweł Migasiewicz, Hanna Osiecka- Samsonowicz, Jakub Sito, 165–181. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2016.
• Polleross, Friedrich. „Docent et delectant. Architektur und Rhetorik am Beispiel von Johann Bernhard Fischer von Erlach”. Wiener Jahrbuch für Kunstgeschichte 49 (1996): 165–206.
• Targosz, Karolina. Uczony dwór Ludwiki Marii Gonzagi (1646–1667). Z dziejów polsko-francuskich stosunków naukowych. Warszawa: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, 2015.
• Twardowski, Samuel. Pałac Leszczyński. Opracowanie Roman Krzywy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, 2021.
• Waddy, Patricia. Seventeenth-Century Roman Palaces. Uses and the Art of the Plan. New York–Cambridge, Mass.–London: Architectural History Foundation, MIT Press, 1990.
• Wasilewski, Tadeusz. Jan Kazimierz. Warszawa: Zamek Królewski w Warszawie, 1985.
• Witczak, Tadeusz. „Do genezy Pałacu Leszczyńskiego Samuela Twardowskiego”. W: Munera litteraria. Księga ku czci Profesora Romana Polaka, redakcja Włodzimierz Dworzaczek et al., 327–343. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1962.

Identifiers

DOI

10.36744/bhs.1458

Biblioteka Nauki

15582171