An Artist, a Glass Painter, a Craftsman, and a Debate about their Role in the Design and Execution of Stained Glass

• Authors: Wojciech Bałus

Title variants

PL

Artysta, malarz na szkle, rzemieślnik i debata o ich roli w projektowaniu i wykonywaniu witraży

Abstracts

PL

Artysta, malarz na szkle, rzemieślnik i debata o ich roli w projektowaniu i wykonywaniu witraży. W dyskusji toczącej się w Niemczech w 1912 r. uznano, że zasadniczym miejscem powstawania witraży jest warsztat. To właśnie w różnego rodzaju warsztatach tworzone były proste dekoracyjne przeszklenia. Projekty witraży były albo dziełem artystów zatrudnionych w warsztatach, co pozwalało im podpisywać prace własnym imieniem i nazwiskiem, albo efektem wysiłku grupowego, w którym nie wyróżniano któregokolwiek z autorów kartonu, co z kolei prowadziło do traktowania projektu jako dzieła wspólnego, przeznaczonego do wielokrotnego powielania. Dopiero w tym środowisku pojawiały się „podmioty sprawcze” – agenci, będący albo „kompilatorami” prostych witrażowych wzorów i cudzych modeli, albo „projektantami najemni”, albo artystami związani z warsztatem lub też artystami niezależnymi, często uznanymi. Autorstwo witraży było zawsze uwikłane w sui generis dyskurs organizowany, wybierany, kontrolowany i przekazywany poprzez określone procedury wynikające z charakteru „pracy warsztatowej”.

EN

According to a discussion which took place in Germany in 1912, the fundamental environment for stained-glass making were workshops. It was within various workshops that simple ornamental glazing was put together. Designs were either produced by artists employed at workshops, which allowed them to sign their work with their names, or the effort was done collectively, with no singling out of the individual designers of the cartoons; in this case, the latter were treated as common property intended for multiple use. Thus, it was only in this environment that the agents emerged as “compilers” of simple glazing patterns and someone else’s models, as “salaried designers”, as artists associated with the workshop, or else as independent artists, often acclaimed ones. The authorship of the stained glass windows has always been entangled in a sui generis discourse involving the organisation, selection, control and redistribution by a certain number of procedures resulting from the nature of “workshop work”.

Keywords

PL

witraż; artysta; rzemieślnik; projektowanie witraży

EN

stained glass; artist; craftsman; stained-glass designing process

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Biuletyn Historii Sztuki
• Year: 2023
• Volume: 85
• Issue: 2
• Pages: 109-118

Dates

published

2023

Contributors

author

Wojciech Bałus

• Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/0000000271082184

References

• Bandmann, Günter. “Der Wandel der Materialbewertung in der Kunsttheorie des 19. Jahrhunderts.” In Beiträge zur Theorie der Künste im 19. Jahrhundert, edited by Helmut Koopmann, J. Adolf Schmoll gen. Eisenwerth, vol. 1, 129–157. Frankfurt am Main: Klostermann, 1971.
• Bloemacher, Anne. “Raphael’s Hands.” Predella. Rivista semestrale di arti visive 29, 2011. http:// www.predella.it/archivio/index8882.html?option= com_content&view=article&id=171&- catid=65&Itemid=94.
• Cahn, Walter. Masterpieces: Chapters on the History of an Idea. Princeton: Princeton University Press, 1979.
• Croce, Benedetto. The Essence of Aesthetic. Translated by Douglas Ainslie. London: W. Heinemann, 1921.
• Foucault, Michel. “The Order of Discourse.” Translated by Ian MacLeod. In Untying the Text: A Post-Structuralist Reader, edited by Robert Young, 48–78. Boston, London and Henley: Routledge, 1981.
• Foucault, Michel. “What is an Author?” Translated by Bouchard and Sherry Simon. In The Art of Art. History: A Critical Anthology, edited by Donald Preziosi, 299–314. Oxford and New York: Oxford University Press, 1998.
• Górnicki, Leonard. Rozwój idei praw autorskich: od starożytności do II wojny światowej. Wrocław: Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa, 2013.
• Harrison, Martin. “Stained Glass and Church Decoration.” In William Morris, edited by Anna Mason, 134–159. London: Thames and Hudson, 2021.
• Hediger, Christine, and Angela Schiffhauer. “Werkstoff Glas. Überlegungen zur Materialität von Glasmalerei in Moderne und Mittelalter.” Kunst + Architektur in der Schweiz = Art + architecture en Suisse = Arte + architettura in Svizzera 58 (2007): 15–18.
• Howarth, David. Discourse. Buckingham and Philadelphia: Open University Press, 2000.
• Kalinowski, Lech. [Voice in the discussion]. In Niedzica Seminars III: Serial and Individual Production in the Representative Arts of the 14th and 15th Century, edited by Ewa Śnieżyńska-Stolot, 130. Kraków: SHS, 1988.
• Kris, Ernst, and Otto Kurz. Die Legende vom Künstler: Ein geschichtlicher Versuch. Frankfurt am Main: Suhrkamp, 1980.
• Looft-Gaude, Ulrike. Glasmalerei um 1900: Musivische Verglasungen im deutschsprachigen Raum zwischen 1895 und 1918. Munich: scaneg, 1987.
• Preziosi, Donald. “Modernity and its Discontents.” In The Art of Art History: A Critical Anthology, edited by Donald Preziosi, 277–280. Oxford and New York: Oxford University Press, 1998.
• von Roda, Hortensia. Glasmalereien von Józef Mehoffer in der Kathedrale St. Nikolaus in Freiburg i. Ue. Wabern and Bern: Benteli, 1995.
• Sauterel, Valérie, and Camille Noverraz. “The Functioning and Development of Kirsch & Fleckner’s Workshop in Fribourg During the First Half of the Twentieth Century.” Folia Historiae Artium 17 (2019): 59–71.
• Wittkower, Rudolf and Margot. Born under Saturn. The Character and Conduct of Artists: A Documented History from Antiquity to the French Revolution. London: Weidenfeld and Nicolson, 1963.

Identifiers

DOI

10.36744/bhs.1478

Biblioteka Nauki

14516937