Rzeźbiarze i stolarze pracujący dla opactwa cysterskiego w Krzeszowie w 2. połowie XVII i na początku XVIII wieku. Mit przyklasztornego warsztatu Georga Schröttera

• Authors: Artur Kolbiarz

Title variants

EN

Sculptors and Woodcarvers Working for the Cistercian Abbey in Krzeszów in the Second Half of the 17th and the early 18th Century. The Myth of Georg Schrötter’s Monastery Workshop

Abstracts

EN

Artistic projects created within the framework of the Cistercian patronage in Krzeszów are among the most important achievements in Baroque architecture and sculpture in Silesia. The current article attempts to thoroughly verify the existing knowledge regarding the modernisation of the furnishings and decoration of the medieval abbey church in Krzeszów, carried out in the second half of the 17th and the early 18th century, and to consider the guild practices of the sculptors and carpenters working for the Cistercians at that time. On the basis of archival sources and early printed materials, the author concluded, contrary to previous findings, that the craftsmen working in Krzeszów were not employed in one workshop under the management of the sculptor Georg Schrötter, but in separate workshops cooperating with each other – a fact that may have an impact on the issues of attribution and dating of the activity of individual groups of artists. Schrötter produced only the figural sculptures, while the altars and other furnishings together with their ornamentation were designed and made by the woodcarvers Stephan Kose and Christoph Hoffmann. In addition, Hoffmann did not start working for the Krzeszów abbey after Kose’s death in 1698, as hitherto thought, but had been employed there since the mid-1670s.

PL

Realizacje artystyczne powstałe w ramach mecenatu cystersów w Krzeszowie zaliczane są do najważniejszych osiągnięć architektury i plastyki barokowej na Śląsku. Niniejszy artykuł stanowi próbę gruntownej weryfikacji dotychczasowej wiedzy na temat modernizacji wyposażenia i wystroju średniowiecznej świątyni opackiej w Krzeszowie, przeprowadzonej w 2. połowie XVII i na początku XVIII w., oraz namysłu nad praktykami cechowymi rzeźbiarzy i stolarzy pracujących w tym czasie dla cystersów. Na podstawie źródeł archiwalnych i starodruków autor artykułu stwierdził, wbrew dotychczasowym ustaleniom, że rzemieślnicy czynni w Krzeszowie nie pracowali w jednej pracowni kierowanej przez rzeźbiarza Georga Schröttera, ale w osobnych współpracujących ze sobą warsztatach, co może mieć wpływ na kwestie atrybucji oraz datowania aktywności poszczególnych grup artystów. Schrötter był jedynie wykonawcą rzeźby figuralnej, natomiast ołtarze i inne sprzęty wraz z ornamentyką projektowali i realizowali stolarze: Stephan Kose oraz Christoph Hoffmann, który nie rozpoczął współpracy z opactwem krzeszowskim po śmierci Kosego w 1698 r., jak dotychczas sądzono, lecz już w połowie lat 70. XVII w. 

Keywords

PL

Krzeszów; Georg Schrötter; rzeźba barokowa; rzeźba barokowa na Śląsku; stolarka artystyczna; sztuka śląska; sztuka monarchii habsburskiej

EN

Krzeszów; Georg Schrötter; Baroque sculpture; Baroque sculpture in Silesia; woodcarving; Silesian art; art in the Habsburg Monarchy

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Biuletyn Historii Sztuki
• Year: 2023
• Volume: 85
• Issue: 3
• Pages: 83-108

Dates

published

2023

Contributors

author

Artur Kolbiarz

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

• https://orcid.org/000000032823432X

References

• Czechowicz, Bogusław, i Arkadiusz Dobrzyniecki. „Kolumna maryjna w Kochanowie – nieznane dzieło Jerzego Leonarda Webera”. W: Krzeszów uświęcony łaską, redakcja Henryk Dziurla, 331–336. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1997.
• Dehio. Zabytki sztuki w Polsce. Śląsk. Redakcja Sławomir Brzezicki et al. Warszawa: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, 2006.
• Dziurla, Henryk. Krzeszów. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1974.
• Dziurla, Henryk. „Ogólne warunki rozwoju wrocławskiego baroku”. W: Sztuka Wrocławia, redakcja Tadeusz Broniewski, Mieczysław Zlat, 264–268. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1967.
• Grodecka, Katarzyna. „Kościół parafialny w Cieplicach”. Karkonosz. Studenckie materiały krajoznawcze 10–11, nr 3–4 (1993): 134–161.
• Grundmann, Günther. Die Architekten im Dienste der Herrschaft Schaffgotsch und der Probstei Warmbrunn. Strassburg: J. H. Ed. Heitz, 1930.
• Harasimowicz, Jan. „Funkcje katolickiego mecenatu artystycznego na Śląsku w dobie Reformacji i odnowy trydenckiej Kościoła”. Sobótka 4 (1986): 561–581.
• Heyer, Karl Johann. Das barocke Chorgestühl in Schlesien. Eine Darstellung der Chorgestühle und ein Beitrag zur Geschichte von Kunst und Kunsthandwerk. Frankfurt am Main: Weidlich Verlag, 1977.
• Jungnitz, Joseph. Visitationsberichte der Diözese Breslau, t. 1, Archidiakonat Breslau. Breslau: G. P. Aderholz’ Buchhandlung, 1902.
• Kalinowski, Konstanty. „Die Barockskulptur in Schlesien in der 2. Hälfte des 17. Jahrhunderts”. W: Barockskulptur in Mittel- -und Osteuropa, redakcja Konstanty Kalinowski, 53–79. Poznań: Wydawnictwo UAM, 1981.
• Kalinowski, Konstanty. Rzeźba barokowa na Śląsku. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986.
• Kloster Grüssau. Beschreibung der Stiftskirche und Erklärung sämtlicher Malereien. Nach alten Quellen bearbeitet. Landeshut: Armin Werner’s Buchdruckerei, 1903.
• Kolbiarz, Artur. „Ambony typu lubiąskiego i lubiąsko-głogowskiego w sztuce barokowej Śląska oraz Wielkopolski. Geneza, ewolucja i migracja form”. Liturgia Sacra 26, nr 2 (2020): 301–334.
• Kolbiarz, Artur. Między Pragą a Legnicą. Matthäus (Matthias) Knote. Śląski rzeźbiarz epoki baroku i jego warsztat. Legnica: Wydawnictwo Muzeum Miedzi, 2017
• Kolbiarz, Artur. „Problem istnienia rzeźbiarskiego warsztatu henrykowskiego w 4. ćw. XVII wieku”. Dzieła i Interpretacje 9 (2008): 65–79.
• Kolbiarz, Artur, i Andrzej Kozieł. „Barokizacja wystroju i wyposażenia kościoła klasztornego Wniebowzięcia NMP w Lubiążu”. W: Kościół klasztorny Wniebowzięcia NMP w Lubiążu. Historia – stan zachowania – koncepcja rewitalizacji, redakcja Andrzej Kozieł, 83–116. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2010.
• Kolbiarz, Artur, i Adam Organisty. „Georg Schrötter.” W: Śląsk perła w Koronie Czeskiej. Trzy okresy świetności w relacjach artystycznych Śląska i Czech, redakcja Andrzej Niedzielenko, Vit Vlnas, 498. Praha: Národní galerie, 2006.
• Kozieł, Andrzej. Angelus Silesius, Bernhard Rosa i Michael Willmann, czyli sztuka i mistyka na Śląsku w czasach baroku. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2006.
• Kozieł, Andrzej. Michael Willmann i jego malarska pracownia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2013.
• Kozieł, Andrzej. Rysunki Michaela Willmanna (1630–1706). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2000.
• Lutterotti, Nicolaus. Abt Bernardus Rosa von Grüssau, redakcja Ambrosius Rose. Stuttgart: Brentanoverlag, 1960.
• Lutterotti, Nicolaus. „Abt Dominicus Geyer von Grüssau (1696–1726) zu seinem 200. Todestag am 5. Dezember 1926”. Schlesische Pastoralblatt 46, nr 9 (1926): 129–132.
• Lutterotti, Nicolaus. „Abt Dominicus Geyer von Grüssau (1696–1726) zu seinem 200. Todestag am 5. Dezember 1926”. Schlesische Pastoralblatt 46, nr 10 (1926): 145–50.
• Lutterotti, Nicolaus. „Abt Dominicus Geyer von Grüssau (1696–1726) zu seinem 200. Todestag am 5. Dezember 1926”. Schlesische Pastoralblatt 46, nr 11 (1926): 161–165.
• Lutterotti, Nicolaus. Abt Innozenz Fritsch (1727–1734). Der Erbauer der Grüssauer Abteikirche. Schweidnitz: Bergland Verlag, 1935.
• Lutterotti, Nicolaus. Abtei Grüssau. Ein Führer. Grüssau: Buch- und Kunsthandlung, 1941.
• Lutterotti, Nicolaus. „Burg Bolkenhain zu Beginn des 18. Jahrhunderts”. Der Wanderer im Riesengebirge 48, nr 7 (1928): 95–99.
• Lutterotti, Nicolaus. „Die Pfarrkirche zu Schömberg”. Der Wanderer im Riesengebirge 45, nr 10 (1926): 171–175.
• Lutterotti, Nicolaus. „Kloster Grüssau in den Zeitaltern des Barock, Rokoko und Klassizismus”. W: Heimatbuch des Kreises Landeshut i. Schlesien, t. 2, 399–415. Landeshut: Armin Werner’s Buchdruckerei, 1929.
• Lutterotti, Nicolaus. „Ullersdorf bei Liebau”. Der Wanderer im Riesengebirge 47, nr 7 (1927): 96–98.
• Lutterotti, Nicolaus. Vom unbekannten Grüssau. Altgrüssauer Klostergeschichten, redakcja Ambrosius Rose. Wolfenbüttel: Grenzland-Verlag Rock & Co., 1962.
• Nowak, Romuald. Rzeźba śląska XVI–XVIII wieku. Katalog zbiorów. Wrocław: Wydawnictwo Muzeum Narodowego we Wrocławiu, 1994.
• Ostowska, Danuta. Krzeszów. Wrocław: Drukarnia Dziełowa, 1973.
• Ostowska, Danuta. „Ze studiów nad rzeźbą krzeszowską XVII i XVIII wieku. Jerzy Schrötter i tzw. stara szkoła krzeszowska”. Biuletyn Historii Sztuki 30, nr 2 (1968): 248–251.
• Patzak, Bernhard. „Des schlesische Baumeister Felix Anton Hammerschmidt und sein Bau des Grüssauer Prälatenhauses zu Schweidnitz”. Der Wanderer im Riesengebirge 50, nr 5 (1930): 70–72.
• Rzeźba śląska 1650–1770. Opracowanie Danuta Ostowska. Wrocław: Muzeum Śląskie, 1969.
• Sachs, Rainer, i Berthold Kandora. Leksykon artystów plastyków i twórców rzemiosła artystycznego Śląska, t. 1, Powiat zielonogórski. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut, 2018.
• Wattenbach, Wilhelm. „Necrologium des Stifts Kamenz”. Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Altertums Schlesiens 4 (1862): 278–337.
• Wiese, Erich. „Thomas Weisfeldt, ein nordischer Barockbildhauer in Schlesien”. Jahrbuch der Preussischen Kunstsammlungen 55 (1934): 57–88.
• Wiszewski, Przemysław. Świat na pograniczu. Dzieje Lubawki i okolic do 1810 r. Wrocław: Wydawnictwo eBooki.com.pl, 2015.

Identifiers

DOI

10.36744/bhs.1555

Biblioteka Nauki

23320341