Architekt Maksymilian Goldberg (1895–1942)

• Authors: Emilia Kiecko

Title variants

EN

The Architect Maksymilian Goldberg (1895–1942)

Abstracts

EN

Maksymilian Goldberg was one of most important interwar architects active in Warsaw. Together with Hipolit Rutkowski, he successfully participated in several architectural competitions, mainly concerning designs for residential buildings and interiors. He was involved in organisational and social activities in the architectural milieu as a co-organiser and active member of the Association of Polish Architects (SAP) and Association of Architects of the Republic of Poland (SARP), as well as the Building Advisory Service, a body that provided services to less affluent clients, instituted by architects associated with the monthly magazine “Dom – Osiedle – Mieszkanie”. He was also a theoretician of architecture, whose mostly unpublished theoretical concepts inspired the ideas contained in Bohdan Lachert’s treatise Rozważania o niektórych cechach twórczości architektonicznej (1960). The article outlines Goldberg’s oeuvre, primarily in design but also in theoretical concepts, which despite its richness still awaits monographic study and proper evaluation.

PL

Maksymilian Goldberg był jednym z najważniejszych międzywojennych architektów warszawskich. Wraz z Hipolitem Rutkowskim brał udział w licznych konkursach architektonicznych i realizował głównie projekty budynków mieszkalnych oraz wnętrz. Angażował się w działalność organizacyjną i społeczną środowiska architektów jako współorganizator i aktywny członek SAP i SARP oraz założonej przez architektów związanych z miesięcznikiem „Dom – Osiedle – Mieszkanie” Poradni Budowlanej świadczącej usługi mniej zamożnym klientom. Był również teoretykiem architektury, którego w większości nieopublikowane koncepcje teoretyczne stanowiły inspirację dla idei zawartych w traktacie Bohdana Lacherta Rozważania o niektórych cechach twórczości architektonicznej (1960). Artykuł zarysowuje obraz bogatej twórczości, przede wszystkim projektowej, ale też teoretycznej Goldberga, która wciąż jeszcze czeka na monograficzne opracowanie i właściwą ocenę.

Keywords

EN

Maksymilian Goldberg; Hipolit Rutkowski; Polish architecture; Modernist architecture; architecture of the Second Republic; architecture of Warsaw; Modernism; theory of architecture; history of architecture

PL

Maksymilian Goldberg; Hipolit Rutkowski; architektura polska; architektura modernistyczna; architektura II Rzeczypospolitej; architektura Warszawy; modernizm; teoria architektury; historia architektury

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Biuletyn Historii Sztuki
• Year: 2024
• Volume: 86
• Issue: 1
• Pages: 97-126

Dates

published

2024

Contributors

author

Emilia Kiecko

• Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Wrocławski

• https://orcid.org/0000000346123068

References

• Ackermann, Felix. „Grüsse aus Wronke. Zakład karny we Wronkach jako miastotwórcza infrastruktura państwowa”. W: Architektura w mieście, architektura dla miasta. Przestrzeń publiczna w miastach ziem polskich w „długim” dziewiętnastym wieku, redakcja Aleksander Łupienko, Agnieszka Zabłocka-Kos, 141–161. Warszawa: Instytut Historii PAN, 2019.
• Archipelag CIAM. Listy Heleny Syrkus. Redakcja Aleksandra Kędziorek, Katarzyna Uchowicz, Maja Wirkus. Warszawa: Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki, 2019.
• Awangarda polska. Urbanistyka, architektura 1918–1939. Avant-garde polonaise. Urbanisme, architecture. The Polish Avant-garde. Architecture, Town-planning. Opracowanie Olgierd Czerner et al. Warszawa: Interpress, 1981.
• Biegański, Piotr. „Działo się to 40 lat temu…”. Ochrona Zabytków 37, nr 2 (1984): 84–85.
• Chomątowska, Beata. Lachert i Szanajca. Architekci awangardy. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2014.
• Dybczyńska-Bułyszko, Anna. Architektura Warszawy II Rzeczypospolitej. Warszawska szkoła architektury na tle przemian kulturowych okresu międzywojennego. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2010.
• Dzidowski, Adam. „Architektura organizacyjna. Pomiędzy strukturą a przestrzenią organizacji”. Rocznik Lubuski 41, nr 1 (2015): 157–169.
• Faryna-Paszkiewicz, Hanna. Saska Kępa. Warszawa: Wydawnictwo Murator, 2001.
• Kodym-Kozaczko, Grażyna. „Metamorfozy funkcji i kompozycji placu Wolności w Poznaniu”. Czasopismo Techniczne 105, z. 8, 3-A (2008): 91–98.
• Konstantynów, Dariusz. „Żydzi i architektura (z perspektywy polskiego nacjonalizmu lat trzydziestych XX wieku)”. Kwartalnik Historii Żydów 9, nr 4 (2009): 411–425.
• Leśniakowska, Marta. „Modulor a sprawa polska. Kanon Le Corbusiera w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych”. Miejsce 2, nr 2 (2016): 174–200.
• Łoza, Stanisław. Architekci i budowniczowie w Polsce. Warszawa: Budownictwo i Architektura, 1954.
• Minorski, Jan. Polska nowatorska myśl architektoniczna w latach 1918–1939. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970.
• Paciorkowski, Jerzy. „90 lat temu”. Policja 997 13, nr 1 (2017): 37.
• Piotrowski, Roman. „Życie zawodowe, towarzyskie i stowarzyszeniowe architektów”. W: Fragmenty stuletniej historii 1899–1999. Relacje, wspomnienia, refleksje. W stulecie organizacji warszawskich architektów, redakcja Tadeusz Barucki et al., 39–44. Warszawa: Oddział Warszawski SARP, 2000.
• Pszczółkowski, Michał. Architektura Włocławka w latach 1918–1939. Włocławek: Włocławskie Towarzystwo Naukowe; Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2019.
• Pszczółkowski, Michał. Kresy nowoczesne. Architektura na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej 1921–1939. Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2016.
• Pustoła-Kozłowska, Ewa. „Dwór prymasa czy kwatera dyktatora”. Stolica 31, nr 26 (1976): 7.
• Rosiejka, Karolina. „Tkanie historii sztuki. Strategie prezentowania syntez dziejów sztuki kobiet w polskiej literaturze naukowej”. Rocznik Historii Sztuki 47 (2022): 175–185.
• Rybicka, Elżbieta. „Projektowanie miasta (O dyskursie urbanistycznym dwudziestolecia)”. Teksty Drugie 11, nr 4 (2000): 57–72.
• Syska, Anna, i Agnieszka Woźniakowska. „Gmach Urzędu Wojewódzkiego i Sejmu Śląskiego w Katowicach. Architektura narodowa w formie i treści”. Estetyka i Krytyka 9, nr 2 (2012): 163–182.
• Szczerski, Andrzej. „4 × nowoczesność. Nowy początek. Modernizm w II RP”. W: Nowy początek. Modernizm w II RP. A New Beginning. Modernism in the Second Polish Republic, redakcja Piotr Juszkiewicz, Andrzej Szczerski, 17–38. Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2022.
• Trybuś, Jarosław. Warszawa niezaistniała. Niezrealizowane projekty urbanistyczne i architektoniczne Warszawy dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego, Muzeum Narodowe w Warszawie, Fundacja Bęc Zmiana, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2019.
• Uchowicz, Katarzyna. Awers/rewers. Architekt Bohdan Lachert. Wrocław: Muzeum Architektury we Wrocławiu, 2018.
• Wąs, Cezary. „Traktat architektoniczny Bohdana Lacherta. Summa mitów awangardy czy zapis doświadczeń?”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Philosophica. Ethica – Aesthetica – Practica, nr 35 (2020): 97–112.
• Wisłocka, Izabella. Awangardowa architektura polska 1918–1939. Warszawa: Arkady, 1968.
• Zagacki, Dymitr. „Architekt Maksymilian Goldberg i jego projekt urzędu pocztowego w Baranowiczach”. Echa Polesia 62, nr 2 (2019): 29–30.
• Zieliński, Jarosław. Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Śródmieście historyczne, t. 10. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 2004.

Identifiers

DOI

10.36744/bhs.1763

Biblioteka Nauki

30145664