Kształtowanie się polskiej rezydencji szlacheckiej w świetle projektów Giovanniego Battisty Gisleniego

• Authors: Stanisław Mossakowski

Title variants

EN

The Shaping of a Polish Gentry Residence in the Light of Giovanni Battista Gisleni’s Designs

Abstracts

EN

A study of a group of designs for timber manor houses by Giovanni Battista Gisleni (1600–1672) extant in the collections of Sir John Soane’s Museum in London and the Staatliche Kunstsammlugnen in Dresden against the background of formation processes relating to the residential programmes and planning schemata of rural and suburban types of gentry residence in Poland.

PL

Opracowanie grupy projektów drewnianych dworów, wykonanych przez Giovanniego Battistę Gisleniego (1600–1672), zachowanych w zbiorach Sir John Soane’s Museum w Londynie oraz Staatliche Kunstsammlungen w Dreźnie, na tle procesu kształtowania się programów mieszkalnych i schematów planistycznych wiejskiego i podmiejskiego typu rezydencji szlacheckiej w Polsce.

Keywords

EN

Giovanni Battista Gisleni; timber manor houses in Poland in the 17th century; buildings in the vicinity of Warsaw

PL

Giovanni Battista Gisleni; drewniane dwory w Polsce w XVII w.; budowle okolic Warszawy

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Biuletyn Historii Sztuki
• Year: 2024
• Volume: 86
• Issue: 4
• Pages: 31-66

Dates

published

2024

Contributors

author

Stanisław Mossakowski

• Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk

• https://orcid.org/0000000163518913

References

• Barczyk, Alina. „Projekty Giovanniego Battisty Gisleniego dla warszawskiej jurydyki Leszczyńskich w zbiorach drezdeńskich”. Roczniki Humanistyczne 69, z. 4 (2021): 135–157.
• Bernatowicz, Tadeusz. „Przestrzeń królewskich polowań: między elitarną reprezentacją a kameralną rekreacją”. W: Świat polskich Wazów. Eseje, redakcja Jacek Żukowski, Zbigniew Hundert, 157–171. Warszawa: Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum, 2019.
• Biedrzycka, Agnieszka. „Szembek Aleksander (1596–1654)”. W: Polski słownik biograficzny, t. 48, 23–27. Warszawa–Kraków: Polska Akademia Nauk – Polska Akademia Umiejętności, 2012–2013.
• Brykowska, Maria. „Zamek-pałac biskupów krakowskich w Bodzentynie. Przemiany zespołu i architektury w okresie XIV–XVIII wieku”. W: Siedziby biskupów krakowskich na terenie dawnego województwa sandomierskiego. Materiały z sesji naukowej, Kielce, 20 IX 1997, redakcja Leszek Kajzer, 41–56. Kielce: Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego, 1997.
• Ciołek, Gerard. „Plan Ujazdowa z 1606 roku”. Rocznik Warszawski 2 (1961): 314–322.
• Fabiani, Bożena. Życie codzienne na Zamku Królewskim w epoce Wazów. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 1996.
• Hajduk, Olga M. Santi Gucci Fiorentino, Artist and Entrepreneur in Early Modern Poland. New York–London: Routledge Taylor & Francis Group, 2024.
• Jakóbczyk-Gola, Aleksandra. Gabinety i ogrody. Polskie nowożytne traktaty architektoniczne wobec kultury kolekcjonowania. Warszawa: Muzeum Historii Polski, 2019.
• Jakóbczyk-Gola, Aleksandra. „Moje Tuskulum. Dwór w Nieporęcie w kontekście teorii architektury XVII wieku”. Barok. Historia – Literatura – Sztuka 24, nr 1 (2017): 59–75.
• Kajzer, Leszek. Dwory w Polsce od średniowiecza do współczesności. Warszawa: DiG, 2010.
• Kowalczyk, Jerzy. „Wesele podkanclerzego i prapremiera Odprawy posłów greckich”. W: id., W kręgu kultury dworu Jana Zamoyskiego, 41–79, 280–286. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1980.
• Kowalczyk, Jerzy. „Wille w Polsce w XVI i pierwszej połowie XVII stulecia”. Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 21, z. 4 (1976): 277–322.
• Kret, Wojciech. „Palatium Libertatis Reipublicae Poloniae. Problematyka artystyczna i ideowa pałacu Jerzego Ossolińskiego w Warszawie”. Biuletyn Historii Sztuki 27, nr 3 (1965): 173–196.
• Lalik, Tadeusz. „Budowa dworu drewnianego w Jadownikach w roku 1394”. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 19, nr 3 (1971): 463–468.
• Lasek, Piotr. Turris fortissima nomen Domini. Murowane wieże mieszkalne w Królestwie Polskim od 1300 r. do połowy XVI wieku. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2013.
• Lasek, Piotr, Tomasz Związek, i Wojciech Wółkowski. „Nowe spojrzenie na pałac biskupów płockich w Broku”. Biuletyn Historii Sztuki 85, nr 3 (2023): 147–178.
• Leśniakowska, Marta. „Polski dwór”. Wzorce architektoniczne, mit, symbol. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1996.
• Miks, Nina. „Zbiór rysunków G. B. Gisleniego, architekta XVII wieku, w Sir John Soane’s Museum w Londynie”. Biuletyn Historii Sztuki 23, nr 4 (1961): 328–338.
• Miks-Rudkowska, Nina. „Pałac Bogusława Leszczyńskiego w Warszawie i jego twórca G.B. Gisleni”. Biuletyn Historii Sztuki 46, nr 2–3 (1984): 187–202.
• Miłobędzki, Adam. Architektura polska XVII wieku. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980.
• Miłobędzki, Adam. „Rezydencja wiejska czy miejska? Paradoksy kultury polskiego baroku”. Barok. Historia – Literatura – Sztuka 1, nr 1 (1994): 49–70.
• Miłobędzki, Adam. „Warszawski dwór biskupa Jana Gembickiego”. Rocznik Warszawski 15 (1979): 482–485.
• Mossakowski, Stanisław. „Między rzymskim uniwersalizmem a «niebem i zwyczajem polskim». Próba rozpoznania kilku projektów budowli świeckich autorstwa Giovanniego Battisty Gisleniego”. Biuletyn Historii Sztuki 85, nr 1 (2023): 5–46.
• Mossakowski, Stanisław. „Pałac Biskupi w Krakowie a projekty Giovanniego Battisty Gisleniego”. W: id., Orbis Polonus. Studia z historii sztuki XVII–XVIII wieku, 66–84. Warszawa: DiG, 2002.
• Osiecka-Samsonowicz, Hanna. „Album rysunków G.B. Gisleniego”. W: Świat polskich Wazów. Przestrzeń – ludzie – sztuka, redakcja Jacek Żukowski, 295–297. Warszawa: Arx Regia, 2019.
• Osiecka-Samsonowicz, Hanna. „Gisleni Giovanni Battista (1600–1672)”. W: Słownik architektów i budowniczych środowiska warszawskiego XV–XVIII wieku, redakcja Paweł Migasiewicz, Hanna Osiecka-Samsonowicz, Jakub Sito, 165–181. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2016.
• Osiecka-Samsonowicz, Hanna, i Jacek Żukowski. „Szkicownik tzw. drezdeński”. W: Świat polskich Wazów. Przestrzeń – ludzie – sztuka, redakcja Jacek Żukowski, 54–55. Warszawa: Arx Regia, 2019.
• Przyboś, Adam. „Jan Gembicki (1602–1675), biskup kujawski”. W: Polski słownik biograficzny, t. 7, 376–378. Kraków–Wrocław: Polska Akademia Umiejętności, Polska Akademia Nauk – Instytut Historii, Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1948–1958.
• Putkowska, Jolanta. Architektura Warszawy XVII wieku. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991.
• Putkowska, Jolanta. „Rezydencja w Ujazdowie w drugiej połowie XVI i w XVII wieku. Cz. 1. Rezydencja królewska w drugiej połowie XVI i w w XVII wieku. Cz. 1. Rezydencja królewska w drugiej połowie XVI i w pierwszej połowie XVII wieku”. Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 22, z. 2 (1977): 89–101.
• Szmydki, Ryszard. Zbiory artystyczne królewicza Jana Kazimierza w Warszawie i Nieporęcie około roku 1643. Warszawa: Zamek Królewski w Warszawie, 1993.
• Targosz, Karolina. „Polsko-francuskie powiązania teatralne XVII wieku”. Pamiętnik Teatralny 20, z. 1 (1971): 9–50.
• Tomczak, Andrzej. „Piotr Kostka (1588–1657)”. W: Polski słownik biograficzny, t. 14, 355. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1968–1969.
• Waddy, Patricia. Seventeenth-Century Roman Palaces. Use and the Art of the Plan. New York–Cambridge–London: The Architectural History Foundation, The MIT Press, 1990.
• Wasilewski, Tadeusz. Jan Kazimierz. Warszawa: Zamek Królewski w Warszawie, 1985.
• Wasilewski, Tadeusz. „Kotowicz Andrzej Franciszek (zm. 1682)”. W: Polski słownik biograficzny, t. 14, 480. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1968–1969.
• Wierzbicki, Leszek A. „Tarło Jan Aleksander h. Topór”. W: Polski słownik biograficzny, t. 52, 283–286. Warszawa–Kraków: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2017–2019.
• Wrede, Marek. Rozbudowa Zamku Królewskiego w Warszawie przez Zygmunta III. Warszawa: Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum, 2013.

Identifiers

DOI

10.36744/bhs.2319

Biblioteka Nauki

56822803