Oferta dla króla. Album z rycinami Josepha Wahla

• Authors: Aleksandra Bernatowicz

Title variants

EN

Offer for the King. Album with Joseph Wahl’s Prints

Abstracts

EN

The paper discusses a collector’s item that the album composed of 29 etchings, kept at the Print Cabinet at the Warsaw University Library, constitutes. The majority of the prints were certainly executed by Joseph Wahl (twenty signed works), with the attribution of the remaining ones continuing unclear. The works are often dated to 1776, 1777, or 1778. The dedication to King Stanislaus Augusts preceding the prints allows to consider the whole to be Wahl’s artistic portfolio. Its concept seems quite obvious: the Album was to demonstrate advances of science and aspiration to enjoy further favours of the patron. When the artist was compiling the discussed album, he was already receiving a small pension from the King. This is exactly how he signed the above-mentioned dedication, as he features there as a ‘Pensionnaire du roi’. Born in 1753, most likely in Saxony, Joseph Wahl lived in Warsaw at least from 1772 onwards. After some time, he was given the status of a scholarship holder, a privilege the King awarded to few individuals only. It was the discussed Album that quite likely proved instrumental in the decision to send Wahl abroad as a talented artist of high potential. That initiated his numerous later travels: first to Dresden (Wahl may have reached his destination around 1779 and remained for three years there). He subsequently travelled to Italy, where he stayed for around nine years in total. The rhymed dedication to the King in French serves as an interesting example of this kind of texts, actually thanks to its universal character. In compliance with the tradition it contains eulogy elements, though its author succeeded in avoiding ridiculousness; the poem written by Wahl testifies to his excellent knowledge of French and mastery of poetical phrases. The collection of etchings starts with the glorification of Stanislaus Augustus as an outstanding patron of fine arts. Among further etchings, the following can be distinguished: studies of male heads, rural views, landscapes with figural staffage, and genre scenes. The last echo the Dutch, directly or indirectly: Little Masters or Rembrandt’s prints. In the latter case, they are most often free imitations of Jan Piotr Norblin, who himself eagerly interpreted Rembrandt, or even made his own compositions inspired by Dutch masters.  However, the best etching in the whole Album is Print No. 17, though unsigned. Its comparison with the famous etching by Norblin from 1775 showing Mazepa, yet being essentially a portrait study of a Polish Jew, leaves no doubts. Wahl’s print is a creative interpretation of the work of the French artist. On the other hand, this stylization is closer to Rembrandtising faces, adorned with Oriental picturesque turbans, so willingly painted by e.g. Christian Wilhelm Ernst Dietrich, or Georg Friedrich Schmidt to name the few. Etching No. 28, in turn, seems to be an early variant of Mazepa’s portrait, referring to state? I or II of Norblin’s etching. It is not only Mazepa’s portrait study that points to a strong dependence on Norblin’s prints. Also other etchings collected in the Album confirm the supposition that Wahl’s education was conducted mainly under the French master. When searching for possible inspiration sources let us not forget that Stanislaus Augustus did own a sizeable collection of Rembrandt-inspired prints, while the artists working for the court had access to them in the Castle’s Painting Workshop. The discussed Album does not display any outstanding artistic qualities. It, however, serves as a valuable testimony: to Joseph Wahl’s trials at printmaking, to Norblin’s impact on his art, and finally, to the interest in Rembrandt and the Little Dutch Masters. Furthermore, which I personally find the most interesting, it serves as the testimony to the artist’s efforts to improve his professional status, in line with the custom and convention of the time.

PL

Tematem artykułu jest album o charakterze kolekcjonerskim złożony z 29 akwafort, przechowywany w Gabinecie Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Większość rycin wykonał Joseph Wahl (20 sygnowanych prac), autorstwo pozostałych nie jest jednoznaczne. Prace są często datowane – na 1776, 1777 lub 1778 rok. Dedykacja dla króla Stanisława Augusta poprzedzająca ryciny – napisana wierszem w języku francuskim – pozwala traktować całość jako artystyczne portfolio Wahla. Zamysł wydaje się oczywisty: album miał służyć demonstracji postępów w nauce i staraniom o dalszą przychylność protektora. Gdy artysta kompletował ten zbiór akwafort, otrzymywał już  skromną pensję od monarchy – pod dedykacją podpisał się jako „Pensionnaire du roi”. Album otwiera rycina przedstawiająca gloryfikację Stanisława Augusta jako wybitnego mecenasa sztuk pięknych. Wśród następnych ilustracji są: studia głów męskich, widoki wiejskie, pejzaże ze sztafażem figuralnym i sceny rodzajowe. Przeważnie nawiązują one – bezpośrednio lub w sposób zapośredniczony – do małych mistrzów holenderskich, lub do grafiki Rembrandta. W tym ostatnim przypadku stanowią najczęściej swobodne imitacje Jana Piotra Norblina – u którego Wahl zapewne terminował –  lub wręcz emulacje, czyli własne kompozycje inspirowane malarzami holenderskimi. Omawiany album nie ma wybitnych walorów artystycznych. Jest jednak interesującym świadectwem: prób Josepha Wahla w dziedzinie grafiki, oddziaływania Norblina na jego twórczość, wreszcie zainteresowania Rembrandtem i małymi mistrzami holenderskimi. Jest także, co wydaje mi się szczególnie ciekawe – utrwalonym zwyczajem i konwencją – zapisem starań artysty o awans zawodowy.

Keywords

PL

Joseph Wahl; album graficzny; król Stanisław August; ryciny Rembrandta; Jan Piotr Norblin

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Biuletyn Historii Sztuki
• Year: 2019
• Volume: 81
• Issue: 2
• Pages: 221-251

Dates

published

2019

Contributors

author

Aleksandra Bernatowicz

• Warszawa, Instytut Sztuki PAN

• https://orcid.org/0000000290010071

References

• Batowski, Zygmunt, Zbiór graficzny w Uniwersytecie Warszawskim, Warszawa 1928.
• Bernatowicz, Aleksandra, Malarze w Warszawie czasów Stanisława Augusta. Status aspiracje twórczość, Warszawa 2016.
• Chyczewska, Alina, Malarnia na Zamku Królewskim 1766-1818, Rocznik Warszawski, VI:1967, s. 88-122.
• Hałasa, Grażyna, współpraca IGNACZAK, Paweł, Grafiki Rembrandta. Oryginał, kopia, późne odbitki, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Poznań 2009.
• Hollstein, Friedrich, Wilhelm, Dutch & Flemish Etchings, Engravings and Woodcuts ca.1450-1700, vol. XLI, Roosendaal 1992.
• Ignaczak, Paweł, Twórczość rytownicza Jana Piotra Norblina na tle XVIII-wiecznej grafiki rembrandtyzującej, Rocznik Historii Sztuki, XXXIII:2008, s. 177-218.
• Ignaczak, Paweł, Kolekcja prac graficznych Jana Piotra Norblina, [w:] Polskie kolekcjonerstwo grafiki. Ludzie i instytucje, red. Ewa FRĄCKOWIAK, Anna GROCHALA, Warszawa 2008.
• Kossecka, Teresa, Gabinet rycin króla Stanisława Augusta,[Warszawa] 1999.
• Michalczyk, Zbigniew , Obrazy Józefa Wahla w kościele w Izdebnie Kościelnym - zapomniane arcydzieła królewskiego malarza, [w:] Poza Warszawą, t. 2: Arcydzieła plastyki XIX i XX wieku w świątyniach, rezydencjach i przestrzeni publicznej Mazowsza, red. Andrzej PIEŃKOS, Warszawa 2019, s. 38-41.
• Norkowska, Aleksandra, Wizerunki władcy. Stanisław August Poniatowski w poezji okolicznościowej (1764-1795), Kraków-Warszawa 2006.
• Rembrandt. Rysunki i ryciny w zbiorach polskich, katalog, Muzeum Narodowe w Warszawie, red. naukowa Anna Kozak, Joanna A.Tomicka, współpraca Joanna Sikorska, Piotr Borusowski, Aneta Czarnecka, Warszawa 2009.
• Rosset, Tomasz F. de, Polskie kolekcje i zbiory artystyczne we Francji w l. 1795-1919. Między Skarbnicą Narodową a galerią sztuki, Toruń 2005.
• Smolik, Przecław, Jana Piotra Norblina prace rytownicze, Łódź 1934.
• Sołtys, Angela, Opat z San Michele. Grand Tour prymasa Poniatowskiego i jego kolekcje, Warszawa 2008.
• Szymański, Stanisław, Józef Wall, Rocznik warszawski, IX, 1969, s.87-122.
• Talbierska, Jolanta, Rembrandt. Ryciny i rysunki ze zb. Gabinetu Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, Warszawa 2004.
• Wetering, Ernst van de, Rembrandt, Quest of Genius, Zwolle-Amsterdam 2006.

Identifiers

DOI

10.36744/bhs.317

Biblioteka Nauki

16019350