Dorobek badawczy Marka Kwiatkowskiego

• Authors: Ryszard Mączyński

Title variants

EN

Marek Kwiatkowski’s Scholarly Output

Abstracts

EN

The research output of Marek Kwiatkowski (1930-2016) collected for over 50 years is extensive, containing over 250 items: papers and monographs, these strictly academic as well as addressed to the general public. One of the last books he published was titled Moja pasja – architektura. Fakty, hipotezy [Architecture – My Passion. Facts, Hypotheses] (2012). The title was meaningful, since architectural issues dominated his writing. This must have resulted from Kwiatkowski’s youthful attempts, never actually materialized, to become an architect. Among the multitude of potential architectural questions it was the period of King Stanislaus Augustus that he was most fond of. For this to happen he must have been strongly inspired by his thesis supervisor Prof. Stanisław Lorentz who effectively instilled predilection for the architecture of the Polish-Lithuanian Commonwealth of the 18th century in his students. Another factor of major importance in this respect was Kwiatkowski’s career: he first became Curator, and subsequently Director of the Royal Łazienki in Warsaw, one of the grandest historic residences of the period. The key issues that were topics of Marek Kwiatkowski’s research covered three major fields: King Stanislaus Augustus’ artistic endeavours (particularly with respect to the Łazienki and the Royal Castle); architecture of Warsaw and Mazovia (though territorial boundaries were sometimes extended reaching as far as Greater Poland or Eastern Borderlands); as well as architects, authors of Neo-Classicist buildings from King Stanislaus Augustus’ period and the era of the Kingdom of Poland. Among the most prominent accomplishments of Marek Kwiatkowski four books he authored should be ranked. The oldest of them: Szymon Bogumił Zug, architekt polskiego klasycyzmu [Szymon Bogumił Zuch, Architect of Polish Neo-Classicism] (1971), yielded an extensive study of the life and accomplishments of one of the most remarkable artists of the Enlightenment: Stanisław August król-architekt [King-Architect Stanislaus Augustus] (1983) was the first study in Polish literature which encompassed everything that was created in architecture within the King’s circle, both the raised structures, and those left in different designs, created at his instigation and with his funding. Moreover, Kwiatkowski’s long-standing detailed research led to the monumental publication Architektura mieszkaniowa Warszawy. Od potopu szwedzkiego do powstania listopadowego [Residential Architecture in Warsaw. From the Swedish Deluge to November Uprising] (1989), showing a wide spectrum of Warsaw’s buildings: palaces and tenement houses spanning two centuries. Finally, the research into the private residence of King Stanislaus Augustus climaxed in the Wielka księga Łazienek [Grand Book of the Łazienki](2000), an extensive monograph on the splendid palace residence in the garden. These publications shall remain most noble and continuously topical Polish art history classics for decades to come.

PL

Gromadzony przez ponad półwiecze dorobek badawczy Marka Kwiatkowskiego (1930-2016) jest bardzo obszerny, liczy ponad 250 pozycji – artykułów i monografii, zarówno naukowych, jak też popularnonaukowych. Jedna z ostatnich wydanych przezeń książek została zatytułowana: Moja pasja – architektura. Fakty, hipotezy (2012). Tytuł zdaje się znaczący, gdyż rzeczywiście w jego pisarstwie zagadnienia architektoniczne dominowały w sposób bezwzględny. To niewątpliwie efekt przymiarek z czasów młodzieńczych do podjęcia w przyszłości – co nigdy się ostatecznie nie urzeczywistniło – zawodu architekta projektanta. Spośród wielu możliwych zagadnień architektonicznych najbliższa mu była epoka panowania Stanisława Augusta. W tym przypadku oddziałała siła inspirująca promotora – profesora Stanisława Lorentza, który bardzo skutecznie szczepił swoim uczniom własną predylekcję do architektury Rzeczypospolitej XVIII wieku. Innym czynnikiem, również mającym doniosły wpływ, stało się piastowane stanowisko – najpierw kuratora, a następnie dyrektora Łazienek Królewskich w Warszawie – jednej z najwspanialszych zabytkowych rezydencji owej epoki. Zagadnienia węzłowe, tematy, które w swych poszukiwaniach badawczych podejmował Marek Kwiatkowskich objęły trzy zasadnicze kręgi: poczynania artystyczne monarchy – Stanisława Augusta (zwłaszcza w odniesieniu do Łazienek oraz Zamku Królewskiego); architekturę Warszawy i Mazowsza (choć te granice terytorialne bywały niejednokrotnie przekraczane, sięgając po Wielkopolskę czy aż po Kresy Wschodnie); a także postacie architektów, twórców klasycystycznych budowli zarówno z czasów stanisławowskich, jak i z doby Królestwa Polskiego. Do najznakomitszych osiągnięć Marka Kwiatkowskiego należy zaliczyć cztery jego autorskie książki. Najstarsza z nich – Szymon Bogumił Zug, architekt polskiego klasycyzmu (1971) – przyniosła obszerne opracowanie życia i dokonań jednego z najbardziej oryginalnych twórców doby Oświecenia: Rozprawa Stanisław August król-architekt (1983) po raz pierwszy w polskim piśmiennictwie ujęła wszystko to, co w zakresie architektury – i tej zrealizowanej, i tej pozostawionej w licznych projektach – powstało w kręgu monarchy, z jego inicjatywy, z jego funduszy. Pokłosiem wielu lat prowadzonych badań szczegółowych stała się monumentalna edycja Architektura mieszkaniowa Warszawy. Od potopu szwedzkiego do powstania listopadowego (1989), gdzie nakreślona została szeroka panorama stołecznego budownictwa – pałaców i kamienic – w okresie prawie dwóch stuleci. Podsumowaniem zaś dociekań nad prywatną siedzibą króla Stanisława Augusta jest Wielka księga Łazienek (2000), będąca obszerną monografią tej pałacowo-ogrodowej rezydencji. Z pewnością publikacje owe trwać będą przez następne dekady jako najszlachetniejsza – i ciągle żywa – klasyka polskiej historii sztuki.

Keywords

PL

Marek Kwiatkowski; Szymon Bogumił Zug; Stanisław August; Łazienki królewskie w Warszawie; Architektura mieszkaniowa w Warszawie

EN

Marek Kwiatkowski; Szymon Bogumił Zug; Stanislaus Augustus; the Royal Łazienki in Warsaw; Residential Architecture in Warsaw

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Biuletyn Historii Sztuki
• Year: 2019
• Volume: 81
• Issue: 3
• Pages: 529-542

Dates

published

2019

Contributors

author

Ryszard Mączyński

• Toruń, Katedra Historii Sztuki i Kultury, Wydział Sztuk Pięknych, Uniwersytet Mikołaja Kopernika

• https://orcid.org/0000000229611329

References

• Bartczakowa Aldona, Jakub Fontana, architekt warszawski XVIII wieku, Warszawa 1970.
• Batowski Zygmunt, Batowska Natalia, Kwiatkowski Marek, Jan Chrystian Kamsetzer, architekt Stanisława Augusta, Warszawa 1978.
• Galiński Franciszek, Gawędy o Warszawie, Warszawa 1937.
• Gomulicki Wiktor, Opowiadania o Starej Warszawie, t. 1-2, Warszawa 1913.
• Jaroszewski Tadeusz S., Chrystian Piotr Aigner architekt warszawskiego klasycyzmu, (2 wyd.) Warszawa 1970.
• Jaroszewski Tadeusz S., Rottermund Andrzej, Jakub Hempel, Fryderyk Albert Lessel, Henryk Ittar, Wilhelm Henryk Minter, architekci polskiego klasycyzmu, Warszawa 1974.
• Kwiatkowska Maria I., Kwiatkowski Marek, Historia Warszawy XVI-XX wieku. Zabytki mówią, Warszawa 1998.
• Kwiatkowska Maria I., Kwiatkowski Marek, Historia Warszawy XVI-XX wieku. Architektura i rzeźba, Warszawa 2006.
• Kwiatkowska Maria I., Kwiatkowski Marek, Wesołowski Krzysztof, Znane i nieznane. Rezydencje, ludzie, wydarzenia, Warszawa 2001.
• Kwiatkowski Marek, Niechaj Twych ulic wiatr mnie owionie... Architektura warszawskich dzielnic, Warszawa 1973.
• Kwiatkowski Marek, „Antyk w twórczości Szymona Bogumiła Zuga”, Meander, XXIV:1969, nr 10.
• Kwiatkowski Marek, „Apartament Jacka Ogrodzkiego na Zamku Królewskim w Warszawie”, Kronika Warszawy, VII:1976, nr 2.
• Kwiatkowski Marek, „Architektura [1720-1795]”, [w:] Dzieje Warszawy, red. Stefan Kieniewicz, t. 2: Warszawa w latach 1526-1795, Warszawa 1984.
• Kwiatkowski Marek, „Architektura czasów saskich”, [w:] Sztuka Warszawy, red. Mariusz Karpowicz, Warszawa 1986.
• Kwiatkowski Marek, „Architektura pałacowa i willowa w Warszawie XVIII wieku”, [w:] Warszawa XVIII wieku, Warszawa 1975 (Studia Warszawskie, t. 22, z. 3).
• Kwiatkowski Marek, „August Moszyński autorem projektu dzielnicy Ujazdowskiej”, Rocznik Warszawski, XVIII:1985.
• Kwiatkowski Marek, „Biblioteka Stanisławowska na Zamku Królewskim”, Kronika Warszawy, IV:1973, nr 2.
• Kwiatkowski Marek, „Dynasy”, Rocznik Warszawski, III:1962.
• Kwiatkowski Marek, „Kamienica Karola Fritsche – z dziejów warszawskiej czynszówki”, Rocznik Warszawski, XXII:1992.
• Kwiatkowski Marek, „Kamienice warszawskie drugiej połowy XVIII wieku”, [w:] Warszawa XVIII wieku, Warszawa 1973 (Studia Warszawskie, t. 16, z. 2)
• Kwiatkowski Marek, „Kompozycje krajobrazowe Szymona Bogumiła Zuga”, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, XIV:1969, z. 2.
• Kwiatkowski Marek, „Łazienki w «guście chińskim». (Ze studiów nad Łazienkami Warszawskimi)”, Biuletyn Historii Sztuki, XXIX;1967, nr 2.
• Kwiatkowski Marek, „Mazowiecka grupa pałaców klasycystycznych”, Biuletyn Historii Sztuki, XXV:1963, nr 2.
• Kwiatkowski Marek, „Merliniego i Schroegera wizje przebudowy Zamku Królewskiego w Warszawie”, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, XXII:1977, z. 1.
• Kwiatkowski Marek, „Na temat wczesnej działalności Stanisława Augusta w Łazienkach. (Ze studiów nad Łazienkami Warszawskimi)”, Biuletyn Historii Sztuki, XXXV:1973, nr 3-4.
• Kwiatkowski Marek, „Nieznana panorama Warszawy Zygmunta Vogla”, Biuletyn Historii Sztuki, XX:1958, nr 3-4.
• Kwiatkowski Marek, „Nieznane projekty Stanisława Zawadzkiego”, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, XXXII:1987, z. 2.
• Kwiatkowski Marek, „Nieznane widoki i plany warszawskich odwachów i rogatek celnych”, Biuletyn Historii Sztuki, XXI:1959, nr 1.
• Kwiatkowski Marek, „Oficyna przy Bramie Grodzkiej Zamku Królewskiego w Warszawie”, Kronika Warszawy, VII:1976, nr 4.
• Kwiatkowski Marek, „Palladiańskie echa w twórczości Szymona Bogumiła Zuga”, [w:] Muzeum i twórca. Studia z historii sztuki i kultury ku czci prof. dr Stanisława Lorentza, Warszawa 1969.
• Kwiatkowski Marek, „Pałac i kamienica Rudzińskich”, Rocznik Warszawski., XIV:1976.
• Kwiatkowski Marek, „Pałac Teodora Potockiego i mennica Jego Królewskiej Mości”, Rocznik Warszawski, XIII:1975.
• Kwiatkowski Marek, „Pałac w Korsuniu: Lindsay czy Zawadzki?”, Biuletyn Historii Sztuki, LXXVI:2014, nr 2.
• Kwiatkowski Marek, „Plac Trzech Krzyży”, Rocznik Warszawski, XXIX:1990.
• Kwiatkowski Marek, „Początki warszawskich Łazienek w świetle nowych materiałów”, Biuletyn Historii Sztuki, XXII, 1960, nr 1.
• Kwiatkowski Marek, „Powązki”, Rocznik Warszawski, IX:1969.
• Kwiatkowski Marek, „Problemy wystroju architektonicznego wnętrz stanisławowskich: (Louis, Fontana, Merlini i Kamsetzer)”, [w:] Siedem wieków Zamku Królewskiego w Warszawie, Warszawa 1972.
• Kwiatkowski Marek, „Sala Rycerska Zamku Królewskiego w Warszawie, Kronika Warszawy, XII:1981, nr 3.
• Kwiatkowski Marek, „Stanisławowska Wielka Sala Zamku Królewskiego”, Rocznik Warszawski, XV:1979.
• Kwiatkowski Marek, „Stara Kordegarda, Trebhauz, widoki amfiteatru. (Ze studiów nad Łazienkami Warszawskimi)”, Biuletyn Historii Sztuki, XXXII:1970, nr 2.
• Kwiatkowski Marek, „Warszawska willa Marcelego Bacciarellego – późniejsza «Bagatela»”, Biuletyn Historii Sztuki., XXIII:1961, nr 2.
• Kwiatkowski Marek, „Warszawski pałac Stefana Bidzińskiego”, Biuletyn Historii Sztuki, XXII:1960, nr 3.
• Kwiatkowski Marek, „Z rozważań nad twórczością Szymona Bogumiła Zuga”, Biuletyn Historii Sztuki, XXXI:1969, nr 2.
• Kwiatkowski Marek, „Ze studiów nad Łazienkami Warszawskimi”, Biuletyn Historii Sztuki, XXVIII:1966, nr 2.
• Kwiatkowski Marek, Belweder, Warszawa 1976.
• Kwiatkowski Marek, Czarodziejski świat Łazienek Królewskich, Warszawa 2007.
• Kwiatkowski Marek, Gawędy warszawskie, cz. 1-2, Warszawa 2011.
• Kwiatkowski Marek, Królewskie rezydencje Warszawy, Warszawa 2001;
• Kwiatkowski Marek, Królikarnia, Warszawa 1971.
• Kwiatkowski Marek, Łazienki – Belweder, Warszawa 1986.
• Kwiatkowski Marek, Łazienki – cztery pory roku, Warszawa 2009.
• Kwiatkowski Marek, Łazienki Królewskie – nowy przewodnik, Warszawa 2000.
• Kwiatkowski Marek, Łazienki warszawskie, Warszawa 1978.
• Kwiatkowski Marek, Łazienki, Warszawa 1972.
• Kwiatkowski Marek, Łazienki, Warszawa 1992, 1995. Łazienki, Warszawa 2005.
• Kwiatkowski Marek, Łazienki. Przewodnik, Warszawa 1971.
• Kwiatkowski Marek, Łazienki. Spacer z Markiem Kwiatkowskim, Warszawa 2005.
• Kwiatkowski Marek, Moja pasja – architektura. Fakty, hipotezy, Warszawa 2012.
• Kwiatkowski Marek, Pałac Blanka, Warszawa 1974.
• Kwiatkowski Marek, Pałac Młodziejowskiego, Warszawa 2008.
• Kwiatkowski Marek, Pałac Mniszchów w Warszawie – ambasada Królestwa Belgii = The Mniszech Palace in Warsaw – Embassy of the Kingdom of Belgium, Warszawa 2009.
• Kwiatkowski Marek, Pałac Morsztynów, Warszawa 1971.
• Kwiatkowski Marek, Pałac Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej = The Palace of the President of the Republik of Poland, Warszawa 1998.
• Kwiatkowski Marek, Pałace i wille Warszawy – panorama historyczna, Warszawa 2014.
• Kwiatkowski Marek, Parki i ogrody Warszawy = Parks and gardens of Warsaw, Bielsko-Biała 1999.
• Kwiatkowski Marek, Warszawa – Stare Miasto, Bielsko-Biała 2002.
• Kwiatkowski Marek, Warszawa – z ruin do życia. Fotografie z lat 1945-1950 = from ruins to life. Photographs 1945-1950 = aus den Trümmern zum Leben wiedererweckt. Aufnahmen aus den Jahren 1945-1950, Warszawa 2007.
• Kwiatkowski Marek, Warszawa, Warszawa 1984.
• Kwiatkowski Marek, Warszawiacy – to Warszawa! Fotografie 1914-1939 = Varsovians – thatʼs Warsaw! Photographs 1914-1939, Warszawa 2004.
• Kwiatkowski Marek, Wielka księga Łazienek, Warszawa 2000.
• Kwiatkowski Marek, Wspomnienie dawnej Warszawy. Warszawa i warszawiacy na starej fotografii z lat 1860-1914, Warszawa 2000.
• Lileyko Jerzy, Zamek Warszawski – rezydencja królewska i siedziba władz Rzeczypospolitej 1569-1763, Wrocław 1984.
• Lorentz Stanisław, Efraim Szreger, architekt polski XVIII wieku, Warszawa 1986.
• Łoza Stanisław, Architekci i budowniczowie w Polsce, Warszawa 1954.
• Mańkowski Tadeusz, Mecenat artystyczny Stanisława Augusta, oprac. Zuzanna Prószyńska, Warszawa 1976.
• Mańkowski Tadeusz, przy współudziale Zygmunta Batowskiego, Kazimierza Brokla, Mariana Morelowskiego, Galeria Stanisława Augusta, cz. 1: Dzieje Galerii, cz. 2: Katalog, cz. 3: Podobizny, Lwów 1932.
• Mańkowski Tadeusz, Rzeźby zbioru Stanisława Augusta, Kraków 1948.
• Mączyński Ryszard, „Korespondencja Stanisława Zawadzkiego w sprawie warszawskich kamienic Izabeli Branickiej (przyczynek do charakterystyki osoby architekta)”, Biuletyn Historii Sztuki, XLVIII:1986, nr 1.
• Mączyński Ryszard, „Pałac w Walewicach i pałac w Małej Wsi, czyli rozważania o tym, jak w opinii potomnych uczeń zawłaszczył dzieła swego mistrza: Stanisława Zawadzkiego”, Sztuka i Kultura, III:2015.
• Mączyński Ryszard, „Warszawska kamienica czynszowa pijarów projektu Stanisława Zawadzkiego”, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, XXXV:1987, nr 2.
• Mączyński Ryszard, Patron i jego budowniczy. Dzieje współpracy księcia Stanisława Poniatowskiego z architektem Stanisławem Zawadzkim, Toruń 2020 (w druku).
• Rottermund Andrzej, Zamek Warszawski w epoce Oświecenia. Rezydencja monarsza – funkcje i treści, Warszawa 1989.
• Rysunki z wilanowskiej kolekcji Potockich w zbiorach Biblioteki Narodowej, oprac. Krystyna Gutowska-Dudek, t. 1-4, Warszawa 1997-2004.
• Tatarkiewicz Władysław, Łazienki Warszawskie, Warszawa 1957.

Identifiers

DOI

10.36744/bhs.485

Biblioteka Nauki

16032717