Refleks dzieł Dientzenhoferów na pograniczu Wielkopolski. Architektura kościoła pw. św. Marii Magdaleny w Zamysłowie

• Authors: Aleksander Stankiewicz

Title variants

EN

Reflection of the Dientzenhofers’ Works in Greater Poland’s Borderland. Architecture of the Church of St Mary Magdalene at Zamysłów

Abstracts

EN

Despite its high artistic quality, the architecture of the Parish Church of St Mary Magdalene at Zamysłów (Hinzendorf) has not as yet been separately studied. The foundation of the building was initiated by Fr Philip Walentin Hoffman, and it was financed by the Poor Clares of the Głogów Convent with construction works having been completed by 1752. The conducted formal analysis allows to identify the resemblance of the church’s layout to that of the Benedictine Church at Legnickie Pole (1727–1731) designed by Kilian Ignaz Dientzenhofer.

PL

Pomimo wysokiej klasy artystycznej, architektura kościoła parafialnego pw. św. Marii Magdaleny w Zamysłowie (Hinzendorf) nie doczekała się jak dotąd opracowania naukowego. Fundację budowli zainicjował ksiądz Philip Walentin Hoffman, a sfinansowały klaryski z klasztoru w Głogowie. Prace budowlane zakończono przed rokiem 1752. Przeprowadzona analiza formalna pozwala na ustalenie, że świątynia swoim układem przestrzennym nawiązuje do kościoła benedyktynów w Legnickim Polu (1727–1731), projektu Kiliana Ignaza Dientzenhofera.

Keywords

PL

Zamysłów (Hinzendorf); Kilian Ignaz Dientzenhofer; sztuka XVIII w.; późny barok

EN

Zamysłów (Hinzendorf); Kilian Ignaz Dientzenhofer; 18th century art; late Baroque

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Biuletyn Historii Sztuki
• Year: 2021
• Volume: 83
• Issue: 1
• Pages: 5-29

Dates

published

2021

Contributors

author

Aleksander Stankiewicz

• Warszawa, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

• https://orcid.org/0000000167077166

References

• Baranowski, Andrzej J. “Architektura sakralna Małopolski i Śląska z przełomu XVII i XVIII wieku.” W Między Wrocławiem a Lwowem. Sztuka na Śląsku, w Małopolsce i na Rusi Koronnej w czasach nowożytnych, redakcja Andrzej Betlej, Katarzyna Brzezina-Schuerer, Piotr Oszczanowski, 201–214. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2011.
• Baranowski, Andrzej J. Architektura sakralna w Wielkopolsce i jej zleceniodawcy na tle regionalizacji baroku. Warszawa: Liber pro Arte, 2020.
• Baranowski, Andrzej J. “Architektura sakralna w Wielkopolsce ok. 1700 r. Inspiracje europejskie, lokalne rozwiązania.” W Polska i Europa w dobie nowożytnej = L’Europe moderne, nouveau monde, nouvelle civilisation? Prace naukowe dedykowane Profesorowi Juliuszowi A. Chrościckiemu, redakcja Tadeusz Bernatowicz et al., 410–441. Warszawa: Zamek Królewski, 2009.
• Baranowski, Andrzej J. “Architektura sakralna zakonów triumfującego Kościoła w Europie Środkowej.” W Sztuka po Trydencie, redakcja Kazimierz Kuczman, Andrzej Witko, 253–258. Kraków: Wydawnictwo AA, 2014.
• Baranowski, Andrzej J. “Barok wileński na artystycznej mapie Europy Środkowej.” Biuletyn Historii Sztuki 73, nr 3-4 (2011): 281–340.
• Biegel, Richard, i Petr Macek. “Mnohotvárna architektura Kiliána Ignáce Dientzenhofera.” W Barokní architektura v Čechách, redakcja Petr Macek, Richard Biegel, Jakub Bachtík, 419–473. Praga: Karolinum, 2015.
• Chmarzyński, Gwido. “Sztuka Ziemi Lubuskiej.” W Ziemia Lubuska, redakcja Michał Szczaniecki, Stanisław Zajchowski, 143–166. Poznań: Instytut Zachodni, 1950.
• Dalbor, Witold. “Grupa późnobarokowych budowli w Wielkopolsce i ich budowniczy Karol Marcin Frantz.” Prace Komisji Historii Sztuki PAU, nr 9 (1948): 245–247.
• Dalbor, Witold. “Związki Wielkopolski i Śląska w architekturze drugiej połowy wieku XVIII.” Prace Komisji Historii Sztuki, nr 10 (1952): 33–59.
• Dziurla, Henryk. Christophorus Tausch uczeń Andrei Pozza. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1991.
• Franz, Heinrich G. Bauten und Baumeister der Barockzeit in Böhmen. Leipzig: E. A. Seemann, 1962.
• Grabowska, Bożena. Paradyż i Raj Utracony. Gorzów Wielkopolski: Sonar, 2010.
• Gumiński, Samuel. “Późnobarokowy kościół w Sicinach i problem jego autorstwa.” Rocznik Sztuki Śląskiej 9 (1973): 67–75.
• Gumiński, Samuel. “Śląska architektura późnobarokowa w pierwszej połowie XVIII wieku a kościół św. Mikołaja na Małej Stronie w Pradze.” Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z historii sztuki, z. 9 (1971): 105–156.
• Guttmejer, Karol. Guido Antonio Longhi. Działalność architektoniczna w Polsce. Warszawa: Neriton, 2006.
• Guttmejer, Karol. “Kościół w Karczewie pod Warszawą.” Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 37, nr 4 (1992): 315–331.
• Guttmejer, Karol. “Pompeo Ferrari i konstrukcja jego sklepienia kościoła cystersów w Lądzie.” W Lenda novi aevi. Nowożytne zabytki dawnego opactwa w Lądzie – nowe odkrycia, najnowsze badania, redakcja Janusz Nowiński, 96–120. Ląd-Poznań-Warszawa: Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego, 2019.
• Hołownia, Ryszard. “Nieznane projekty i wpływy J. B. Fischera von Erlach na Śląsku.” W Nobile claret opus. Studia z dziejów sztuki dedykowane Mieczysławowi Zlatowi, redakcja Lech Kalinowski, Stanisław Mossakowski, Zofia Ostrowska-Kębłowska, 371–385. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1998.
• Hornung, Zbigniew. Jan de Witte architekt kościoła dominikanów we Lwowie, redakcja Jerzy Kowalczyk. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1995.
• Kalinowski, Konstanty. Architektura doby baroku na Śląsku. Warszawa: PWN, 1977.
• Kalinowski, Konstanty. “Związki artystyczne Śląska i Polski w XVIII wieku.” W Sztuka 1. poł. XVIII wieku: Materiały sesji SHS, Rzeszów, listopad 1978, 227–336. Warszawa: PWN, 1981.
• Konopnicka-Szatarska, Małgorzata. “Klaryski głogowskie.” Studia Zachodnie 6 (2002): 91–100.
• Konopnicka-Szatarska, Małgorzata. Kontrreformacja w księstwie głogowskim (XVI–XVIII w.). Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski, 2002.
• Korecký, Miroslaw. “Tvorba Kiliána Ignáce Dientzenhofera (K dvoustému výroči jeho úmrti).” Zprávy památkové peče, nr 11-12 (1952): 45–108.
• Kowalczyk, Jerzy. “Guarino Guarini a późnobarokowa architektura w Polsce i na Litwie.” Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 42, nr 3 (1997): 179–201.
• Kowalczyk, Jerzy. Il ruolo di Roma nell’ architettura polacca del tardo barocco. Varsavia-Roma: Upowszechnianie Nauki Oświata UN-O, 1996.
• Kowalczyk, Jerzy. “Późnobarokowa architektura Wilna i jej europejskie związki.” Biuletyn Historii Sztuki 55, nr 2-3 (1993): 173–188.
• Kowalczyk, Jerzy. “Rola Rzymu w późnobarokowej architekturze polskiej.” Rocznik Historii Sztuki 20 (1994): 215–308.
• Kowalczyk, Jerzy. “The Significance of Bohemia and Moravia for late-Baroque Architecture in Poland.” Biuletyn Historii Sztuki 64, nr 1-4 (2002): 97–151.
• Kowalski, Stanisław. Zabytki architektury województwa lubuskiego. Zielona Góra: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, 2010.
• Kowalski, Stanisław. Zabytki środkowego Nadodrza: katalog architektury i urbanistyki. Zielona Góra: Lubuskie Towarzystwo Naukowe, 1976.
• Kozieł, Andrzej. “Nie tylko Legnickie Pole. Relacje artystyczne między klasztorami benedyktynów w Broumovie i cystersów w Krzeszowie w dobie baroku.” W Barok na Broumovsku ze śląskiej perspektywy: historia i współczesność, redakcja Arkadiusz Wojtyła, Małgorzata Wyrzykowska, 13–23. Wrocław: Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego, 2018.
• Krasny, Piotr. “Kościół Misjonarzy w Lublinie. Geneza form architektonicznych i problem autorstwa.” Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, 41 (1996): 49–67.
• Kronika wschowskich bernardynów czyli Archiwum klasztoru wschowskiego Braci Mniejszych Obserwantów, w którym (opisane jest) wprowadzenie, fundacja, a następnie wygnanie przez dysydenckich mieszkańców – odstępców od prawdziwej wiary, ponowne wprowadzenie a następnie nowa fundacja przez życzliwych patronów, i protektorów, rozwój i sprawy godne zapamiętania: z dokumentów i rękopisów opowiedziana Roku Pańskiego 1790, redakcja Alojzy Pańczak, tłumaczenie Pius Turbański, Alojzy Pańczak. Wschowa: Stowarzyszenie Czas A.R.T, Muzeum Ziemi Wschowskiej, 2019.
• Kusztelski, Andrzej. “Twórczość Pompeo Ferrariego. Rewizja stanu badań i nowe ustalenia.” W Sztuka 1. poł. XVIII wieku: Materiały sesji SHS, Rzeszów, listopad 1978, 137–150. Warszawa: PWN, 1981.
• Ługowski, Piotr. “Jakub Fontana i Domenico Merlini a rokokowa faza budowy kościoła kamedułów na Bielanach w Warszawie.” W Kameduli w Warszawie 1641–2016. 375 lat fundacji eremu na Bielanach, redakcja nauk. Karol Guttmejer, Anna Sylwia Czyż, 137–152. Warszawa: Miasto Stołeczne Warszawa, 2016.
• Macek, Petr, i Jakub Bachtík. “Radikálně dynamická skupina a Kryštof Dientzenhofer.” W Barokní architektura v Čechách, redakcja Petr Macek, Richard Biegel, Jakub Bachtík, 249–289. Praga: Karolinum, 2015.
• Miłobędzki, Adam. “Wiedeńskie kościoły centralno-podłużne a późnobarokowa architektura ziem polskich.” Rocznik Historii Sztuki 16 (1986): 283–294.
• Norberg-Schulz, Christian. Kilian Ignaz Dientzenhofer e il barocco boemo. Roma: Officina Edizioni, 1968.
• Nowiński, Janusz. “Lenda antiquissimum ac primarium cenobium, Domus Sapientiae – opata Mikołaja Antoniego Łukomskiego idea nowożytnego opactwa w Lądzie.” W Lenda novi aevi. Nowożytne zabytki dawnego opactwa w Lądzie – nowe odkrycia, najnowsze badania, redakcja Janusz Nowiński, 28–48. Ląd-Poznań-Warszawa: Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego, 2019.
• Przegiętka, Marcin. “Przedmioty niezwykłe i typowe w osiemnastowiecznych spisach mobiliów. Inwentarz ruchomości podkomorzego wschowskiego Ignacego Nieżychowskiego.” Historia i Polityka, nr 6 (2007): 9–24.
• Skrabski, Józef. Paolo Fontana. Nadworny architekt Sanguszków. Tarnów: Muzeum Okręgowe, “S-CAN” Wydawnictwo, 2007.
• Sobczyńska-Szczepańska, Mirosława. “Problem autorstwa kościoła dworskiego w Cieszkowie oraz świątyni trynitarzy w Krotoszynie w świetle źródeł.” Biuletyn Historii Sztuki 75, nr 3 (2013): 405–424.
• Sprungala, Michael. Kronika Wschowy. Wschowa: Towarzystwo Przyjaciół Sławy, 2015.
• Štěrbová, Daniela. “Tomáš Haffenecker.” W Barokní architektura v Čechách, redakcja Petr Macek, Richard Biegel, Jakub Bachtík, 353–364. Praga: Karolinum, 2015.
• Tichy, Franz. Studie zu Sakralbauten des Kilian Ignaz Dientzenhofer. München: Tuduv-Verlagsgesellschaft, 1995.
• Urban, Wincenty. Z dziejów duszpasterstwa katolickiego w Archidiakonacie Opolskim i Głogowskim w czasach nowożytnych, cz. 2: Archidiakonat Głogowski. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1975.
• Vilímková, Milada. Stavitelé paláců a chrámů. Kryštof a Kilián Ignác Dientzenhoferové. Praha: Vyšehrad, 1986.
• Wiesneth, Alexander. Gewölbekonstruktionen Balthasar Neumanns. Berlin: Deutscher Kunstverlag, 2011.
• Wrabec, Jan. Architektoniczny język Dientzenhoferów na Śląsku. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2004.
• Wrabec, Jan. Barokowe kościoły na Śląsku w XVIII wieku. Systematyka typologiczna. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich-Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1986.
• Wrabec, Jan. Dientzenhoferowie czescy a Śląsk. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991.
• Wrabec, Jan. “Dziedzictwo Dientzenhoferów w dwóch okręgach – broumovskim i legnickim.” W Barok na Broumovsku ze śląskiej perspektywy: historia i współczesność, redakcja Arkadiusz Wojtyła, Małgorzata Wyrzykowska, 23–31. Wrocław: Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego, 2018.
• Wrabec, Jan. “Kościoły barokowe na Pogórzu Izerskim pomiędzy dominium Schaffgotschów i Gallasów, Krzeszowem i Lubomierzem.” W Wokół Karkonoszy i gór Izerskich. Sztuka baroku na śląsko-czesko-łużyckim pograniczu, redakcja Andrzej Kozieł, 13–22. Jelenia Góra: Muzeum Karkonoskie; Wrocław: Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego, 2012.
• Wrabec, Jan. “Kościół pobenedyktyński w Legnicki Polu. Uwagi o architekturze i programie ideowym.” Biuletyn Historii Sztuki 33, nr 4 (1971): 345–368.
• Zimmer, Hans. Die Dientzenhofer. Ein bayerisches Baumeistergeschlecht in der Zeit des Barock. Rosenheim: Rosenheimer Verlagshaus, 1976.

Identifiers

DOI

10.36744/bhs.893

Biblioteka Nauki

23944966