(nie)Wdzięczność, sztuka i konsumpcja. Refleksje o filmie "Menu", desublimacji i kłopotach z wykwintnym jedzeniem

• Authors: Dorota Koczanowicz , Leszek Koczanowicz

Title variants

EN

(In)Grati-tude, Art, and Consumption. Reflections on the Film "Menu", Desublimations, and Problems with Fine Dining

Abstracts

EN

The presented text pertains to eating within the context of consumerism and its critique. Reflections are based on the film Menu, whose plot served posing fundamental questions about the mechanisms of the contemporary culture of consumption. The authors referred to Herbert Marcus’ conception of capitalist society and in particular the category of repressive desublimation. The goal of restaurants offering fine dining is to create the possibility of a holistic experience close to experiencing art. The price of such a conception of gastronomy is often not merely an exorbitant bill but also the exploitation of workers and violence. The ensuing crisis indicates, on the one hand, the economic conditioning of consumerism, but on the other hand the impossibility of evading the contradictions of the culture of capitalist society with which they are associated.

PL

Artykuł dotyczy jedzenia w kontekście konsumpcjonizmu i jego krytyki. Osnową rozważań jest film Menu. Fabuła filmu posłużyła do stawiania zasadniczych pytań o mechanizmy współczesnej kultury konsumpcji. Autorzy odwołali się do koncepcji społeczeństwa kapitalistycznego Herberta Marcusego, a szczególnie do kategorii represyjnej desublimacji. Restauracje oferujące wykwintne jedzenie (fine dining) stawiają sobie za cel stworzenia możliwości całościowego doświadczenia bliskiego doświadczeniu sztuki. Ceną takiej koncepcji gastronomi jest często nie tylko gigantyczny rachunek, ale też wyzysk pracowniczy i przemoc. Kryzys tego tylu wskazuje z jednej strony, na ekonomiczne uwarunkowania konsumpcjonizmu, ale z drugiej też na niemożność ucieczki od sprzeczności kultury społeczeństwa kapitalistycznego, które się z nim wiążą. 

Keywords

PL

fine dining; Herbert Marcuse; restauracja; estetyka; jedzenie

EN

fine dining; Herbert Marcuse; food; restaurant; aesthetics

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Konteksty - Polska Sztuka Ludowa
• Year: 2023
• Volume: 340
• Issue: 1-2
• Pages: 151-156

Dates

published

2023

Contributors

author

Dorota Koczanowicz

• Uniwersytet Wrocławski

• https://orcid.org/0000000194192573

author

Leszek Koczanowicz

• Uniwersytet SWPS

• https://orcid.org/0000000242041674

References

• Abden Lisa, The Sorcerer’s Apprentices. A Season in the Kitchen at Ferran Adrià’s elBulli, New York – London – Toronto – Sydney 2001.
• Adrià Ferran, Juli Soler, Albert Adrià, A Day at El Bulli, Phaidon, New York 2008.
• Food for Thought, Thought for Food, ed. R. Hamilton, V. Todoli, Barcelona – New York 2009.
• Barthes Roland, Czytanie Brillat-Savarina, tłum. E. Wieleżyńska, w: tenże, Lektury, tłum. K. Kłosiński, M.P. Markowski, E. Wieleżyńska, Warszawa 2001.
• Boltanski Luc, Ève Chiapello, Nowy duch kapitalizmu, przełożył Filip Rogalski, Oficyna Naukowa, Warszawa 2022.
• Fisher Mark, Acid Communism, w: K-punk: The Collected and Unpublished Writings of Mark Fisher, Repeater Books, London 2018.
• Juszczak Wiesław, Dzieło a „granica sensu”, „Polska Sztuka Ludowa – Konteksty” 1992, nr 3–4 (46).
• Lafargue Paul, Prawo do lenistwa, tłum. I. Bibrowska. Studenckie Koło Filozofii Marksistowskiej UW (na podstawie wydania: Paul Lafargue, Pisma wybrane. T. 2. Książka i Wiedza, Warszawa 1961), Warszawa 2006.
• Marcuse Herbert, Człowiek jednowymiarowy, badania nad ideologią rozwiniętego społeczeństwa przemysłowego. tłum. S. Konopacki. PWN, Warszawa 1991.
• Marcuse Herbert, Eros i cywilizacja. Tłum. H. Janowska, A. Pawelski, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, Warszawa 1998.
• Parasecoli Fabio, From Stove to Screen: Food Porn, Professional Chefs, and the Construction of Masculinity in Films, w: The Taste of Art. Cooking, Food, and Counterculture in Contemporary Practices, eds. Silvia Bottinelli and Margherita D’ayala Valva, The University of Arkansas Press, Fayetteville 2017, ss. 61-77.
• Perullo Nicola, Can Cusine be Art. A Philosophical (and Heterodox) Proposal, w: The Taste of Art. Cooking, Food, and Counterculture in Contemporary Practices, eds. Silvia Bottinelli and Margherita D’ayala Valva, The University of Arkansas Press, Fayetteville 2017, ss. 23-45.
• https://www.nytimes.com/2022/11/22/dining/the-menu-fine-dining.html (dostęp 23.04.2023).
• https://www.britannica.com/topic/restaurant#ref97648 (dostęp 17.04.2023).
• https://kitchenchat.info/babettes-feast-chef-lasse-sorensen-2/ (dostęp 15.04.2023).
• https://www.nytimes.com/2022/11/17/dining/the-menu-movie.html (dostęp 15.04.2023).
• https://vinoestoria.wordpress.com/2023/03/07/limmediato-e-lemotivo-il-culto-del-gastro-brand-nella-societa-come-spettacolo-di-nicola-perullo/ (dostęp 16.04.2023)

Identifiers

DOI

10.36744/k.1663

Biblioteka Nauki

31343480