Muzyka w działalności duszpasterskiej bazylianów w Rzeczypospolitej w XVIII wieku

• Authors: Beata Lorens

Title variants

EN

Music in the Basilian monks’ pastoral work in the 18th-century Polish-Lithuanian Commonwealth

Abstracts

EN

The Basilian monks were responsible for pastoral work in their own parishes, served in sanctuaries visited by large numbers of the faithful, and conducted ‘folk missions’ among the populations in the eastern parts of the Polish-Lithuanian Commonwealth. Music, both vocal and instrumental, played an eminent role in their activities. They were the ones who introduced instrumental (mainly organ) music in the Eastern (Uniate) Church. In the 2nd half of the 18th century, the instrument was more and more frequently to be found in Uniate churches. Analyses prove that the organ was used in monasteries of the Lithuanian province, especially in cities and in Lithuania, Volhynia as well as the Chełm Eparchy. It was introduced less frequently in the southeast of the Commonwealth – the Ruthenian and Podolian provinces. Apart from the organ, the churches also had wind and string instruments at their disposal, but the latter were mostly used during parish feasts related to indulgencies. Monasteries had their vocal-instrumental ensembles. In the 18th century, they performed music in at least six of them (Vilnius, Chełm, Zhyrovichy, Pochaiv, Univ, Supraśl), while the presence of music instruments is recorded for five others (Zahorów, Uman, Biała, Buchach, and Baruny). The monks also used the services of ensembles established in Roman Catholic churches or at aristocratic houses. They cultivated traditional Eastern church singing, but at the same time familiarised the faithful with Latin songs and hymns translated into Polish or Ruthenian (Ukrainian). The monks themselves also wrote texts of religious songs for various occasions. The compositions applied by 18th-century Basilian monks in their pastoral work combined elements of traditional Eastern Church music with influences from Western Baroque music.

PL

Bazylianie angażowali się w pracę duszpasterską we własnych parafiach, pełnili posługę w sanktuariach licznie odwiedzanych  przez wiernych, a także prowadzili misje ludowe wśród ludności zamieszkującej teren wschodniej Rzeczypospolitej. W tej działalności ważną rolę pełniła muzyka, zarówno wokalna jak i instrumentalna. Bazylianie byli tymi, którzy do swych cerkwi wprowadzali muzykę instrumentalną, głównie organową. W drugiej połowie XVIII w. instrument ten był coraz częściej spotykany w świątyniach unickich. Z przeprowadzonej analizy wynika, że organy częściej występowały w klasztorach prowincji litewskiej, zwłaszcza w ośrodkach miejskich oraz położonych na Litwie, Wołyniu, w eparchii chełmskiej. Rzadziej wprowadzano organy do cerkwi bazyliańskich położonych w południowo-wschodniej Rzeczypospolitej: w województwie ruskim i podolskim. Oprócz organów na wyposażeniu cerkwi były instrumenty dęte i strunowe, używane przeważnie przy okazji odpustów. Przy monasterach utrzymywano kapele wokalno-instrumentalne. W XVIII w. działały one przy co najmniej sześciu klasztorach (Wilno, Chełm, Żyrowice, Poczajów, Uniów, Supraśl), zaś obecność instrumentów muzycznych odnotowano w pięciu kolejnych placówkach (Zahorów, Humań, Biała, Buczacz, Boruny). Bazylianie korzystali także z usług kapeli funkcjonujących przy kościołach łacińskich czy prywatnych zespołów magnackich. Zakonnicy dbali o wykonywanie tradycyjnego śpiewu cerkiewnego. Jednak obok niego zaznajamiali wiernych z pieśniami i hymnami łacińskimi, które tłumaczyli na język polski lub ruski (ukraiński). Sami również byli autorami tekstów pieśni religijnych przeznaczonych na różne okazje. Muzyka stosowana w działalności duszpasterskiej bazylianów w XVIII w. łączyła tradycyjną muzykę cerkiewną z wpływami zachodniej muzyki barokowej. 

Keywords

PL

bazylianie; kapela; muzyka; organy; instrumenty muzyczne; pieśni

EN

Basilian monks; ensemble; music; organ; music instruments; songs

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Muzyka
• Year: 2019
• Volume: 64
• Issue: 2
• Pages: 49-69

Dates

published

2019

Contributors

author

Beata Lorens

• Uniwersytet Rzeszowski

• https://orcid.org/0000000334141760

Identifiers

DOI

10.36744/m.118

Biblioteka Nauki

28408354