Ignacy Jan Paderewski w polskim dyskursie satyrycznym z lat 1898–1936

• Authors: Magdalena Dziadek , Michał Jaczyński , Justyna Kica

Title variants

EN

Ignacy Jan Paderewski in Polish Satirical Discourse, 1898–1936

Abstracts

EN

Polish satirical discourse related to the figure and activity of Ignacy Jan Paderewski was present in the Polish satirical press from the moment when he began to notch up great successes as a pianist until the time when his political activity eventually ceased. The press materials on this topic, collected for the needs of this paper, come from the years 1898–1936. They are literary texts (anecdotes, poems, and mini-dialogues) as well as iconography (caricatures and cartoons) appearing in press titles that represent three main centres in Poland under the Partitions: Warsaw, Lwów (now Lviv), and Poznań. The materials mostly come from three Warsaw magazines (Mucha, Kurier Świąteczny, Kolce), Lwów’s Szczutek, and Poznań’s Bocian. This source material has been submitted to multifaceted analyses, focusing first and foremost on deciphering allusions to current historical events. These contents, presented in sometimes radically different ways by the individual magazines, depending on their political bias, substantially complement Paderewski’s official biography, while at the same time reflecting the diverse attitudes of the Polish society (represented here by the satirists) towards these events. Thanks to the vigilance and uncompromising approach of contributors to satirical magazines, we can get behind the scenes of such episodes from Paderewski’s life as the celebrations at Grunwald (Tannenberg), participation in the Paris Peace Conference and the League of Nations, his one-year tenure as Poland’s Prime Minister, contacts with the Polish community in the US, establishment of the Rzeczpospolita daily, and successive attempts to regain political power in the 1930s. The paper’s other aim is to characterise the overall character of the collected material from the perspective of image studies, with a discussion of the manner in which Paderewski is represented in caricatures created by Bogdan Nowakowski, Zygmunt Kurczyński, Kazimierz Grus, Antoni Romanowicz, Bronisław Fedyszyn, and several anonymous authors.

PL

Polski dyskurs satyryczny odnoszący się do osoby i działalności Ignacego Jana Paderewskiego był prowadzony w polskiej prasie humorystyczno-satyrycznej od chwili, gdy zaczął on odnosić wielkie sukcesy jako pianista, do momentu, gdy ustała jego działalność na arenie politycznej. Zgromadzone na potrzeby artykułu źródła prasowe dotyczące tematu pochodzą z lat 1898–1936. Są to dokumenty literackie (anegdoty, wiersze, mini-dialogi) oraz ikonograficzne (karykatury i rysunki satyryczne) zebrane w prasie reprezentującej trzy główne ośrodki Polski porozbiorowej: Warszawę, Lwów i Poznań. Pochodzą głównie z trzech pism warszawskich: „Muchy”, „Kuriera Świątecznego” i  „Kolców”, lwowskiego „Szczutka” i poznańskiego „Bociana”. Prezentowany  materiał źródłowy został poddany wieloaspektowej analizie, uwzględniającej w pierwszym rzędzie potrzebę odszyfrowania zawartych w nim treści odnoszących się do aktualnych wydarzeń historycznych. Treści te, ukazywane w poszczególnych pismach w różny, nieraz skrajnie odmienny sposób, na co wpływ miała ich barwa polityczna, w znaczący sposób uzupełniają oficjalną biografię Paderewskiego, a przy okazji charakteryzują zróżnicowane postawy polskiego społeczeństwa, którego reprezentantami są satyrycy, wobec tych wydarzeń. Dzięki czujności i bezkompromisowości autorów z pism satyrycznych poznajemy zakulisowe aspekty takich epizodów z życia Paderewskiego, jak obchód grunwaldzki, udział w konferencji paryskiej i w Lidze Narodów, rok rządów jako premiera RP, kontakty z polonią amerykańską, założenie  dziennika „Rzeczpospolita” i poszczególne próby powrotu do władzy w latach 30. Drugim celem pracy jest dokonanie ogólnej charakterystyki zebranego materiału z punktu widzenia studiów wizerunkowych. Wzięty został pod uwagę sposób przedstawiania Paderewskiego w karykaturach, które stworzyli Bogdan Nowakowski, Zygmunt Kurczyński, Kazimierz Grus, Antoni Romanowicz, Bronisław Fedyszyn i kilku autorów anonimowych.

Keywords

PL

Ignacy Jan Paderewski; polska prasa satyryczna w początkach XX wieku i w dwudziestoleciu międzywojennym; satyra polityczna; polska kultura muzyczna I poł. XX wieku

EN

Ignacy Jan Paderewski; Polish satirical press in the early twentieth century and the interwar period; political satire; Polish musical culture in the first half of the twentieth century

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Muzyka
• Year: 2022
• Volume: 67
• Issue: 3
• Pages: 78-113

Dates

published

2022

Contributors

author

Magdalena Dziadek

• Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/0000000214097902

author

Michał Jaczyński

• Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/000000033026742X

author

Justyna Kica

• Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/0000000267985196

References

• Archiwum polityczne Ignacego Paderewskiego. Opr. Witold Stankiewicz, Andrzej Piber. T. 2, 1919–1921. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1974.
• Bergmann, Olaf. „Prawdziwa cnota krytyk się nie boi…”. Karykatura w czasopismach satyrycznych Drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2012.
• Czermański, Zdzisław. Kolorowi ludzie. Londyn–Łomianki 2008.
• Dziadek, Magdalena. Od Szkoły Dramatycznej do Uniwersytetu. Dzieje wyższej uczelni muzycznej w Warszawie 1810–2010. T. 1, 1810–1944. Warszawa: Uniwersytet Muzyczny F. Chopina, 2011.
• Kalbarczyk. Sławomir. „Kazimierz Bartel w świetle karykatury prasowej”. Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej 15, nr 5–6 (2008): 133–146.
• Kaszubina, Wiesława. „Notatki o prasie łódzkiej”. Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego 7, nr 1 (1968): 171–197.
• Paczkowski, Andrzej. „Ignacy J. Paderewski i «Rzeczpospolita» (1920–1924)”. Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego 12, nr 3 (1973): 327–358.
• Plum, Angelika. Die Karikatur im Spannungsfeld von Kunstgeschichte und Politikwissenschaft. Eine ikonologische Untersuchung zu Feindbildern in Karikaturen. Dysertacja doktorska, Rheinisch-Westfällischen Hochschule Aachen, 1997.
• Prymlewicz, Karolina. „Słowo i obraz w karykaturze obyczajowej w polskiej prasie okresu I wojny światowej i po odzyskaniu przez Polskę niepodległości”. Rocznik Historii Sztuki 63 (2018): 105–121.
• Schneider, Franz. Der Politische Karikatur. München: Verlag C.H. Deck, 1988.

Identifiers

DOI

10.36744/m.1405

Biblioteka Nauki

25806566