‘Cantare alla greca con citere e violini’: Western Musical Transfers and Localisations in Early Modern Crete

• Authors: Alexandros Maria Hatzikiriakos

Title variants

PL

„Cantare alla greca con citere e violini”: transfery i lokalne adaptacje muzyki Zachodu na wczesnonowożytnej Krecie

Abstracts

PL

W późnym średniowieczu i wczesnej nowożytności Kreta była najważniejszą kolonią wenecką, umożliwiającą Republice niemal nieograniczoną kontrolę handlową i wojskową nad wschodnią częścią Morza Śródziemnego. Na podstawie źródeł archiwalnych i innych dokumentów, artykuł ten omawia rolę, jaką odgrywała muzyka jako środek kontroli społecznej i kulturowej nad rdzenną ludnością kreteńską. Po krótkim wprowadzeniu do historii weneckiej dominacji na Krecie oraz omówieniu jej wpływu na lokalną literaturę i sztuki wizualne, autor przedstawia obecność zachodniej muzyki w związanych z Wenecją instytucjach świeckich i religijnych. Już bardzo wcześnie Republika zaczęła zatrudniać Kreteńczyków jako muzyków miejskich (głównie trębaczy i piffari). Dla mieszkańców stabilne zatrudnienie w lokalnej instytucji muzycznej stanowiło szansę na zarobek i awans społeczny; dla Wenecji było natomiast środkiem kontroli politycznej i kulturalnej. Muzyka była również ważnym elementem życia instytucji religijnych, co dokumentują źródła archiwalne. Główne kościoły i klasztory na wyspie posiadały instrumenty i śpiewaków oraz zapewniały kształcenie katolickiego kleru i muzyków. W dalszej części artykułu omówiono rozpowszechnienie zachodnich świeckich praktyk instrumentalnych i polifonicznych w głównych miastach kreteńskich, odwołując się do przykładów ze źródeł literackich XV i XVI wieku, które poświadczają obecność utworów polifonicznych w języku greckim, takich jak madrygały i muzyka okolicznościowa. Ostatnim przykładem jest romans rycerski Erotokritos, zawierający odniesienia do zachodniej symboliki muzycznej: do mitu o Orfeuszu jako doskonałym retorze i władcy oraz do lutni reprezentującej harmonię społeczną. Erotokritos, napisany przez zhellenizowanego weneckiego szlachcica, reprezentuje najbardziej oczywisty przypadek wykorzystania elementów muzycznych do pro-weneckiej propagandy.

EN

During the late mediaeval and early modern periods, Crete was the most important Venetian colony, giving the Republic almost unchallenged commercial and military control of the eastern Mediterranean. Based on archive and documentary evidence, this article discusses the role played by music as a means of social and cultural control over the native Cretan population. After a brief introduction to the history of the Venetian domination of Crete (aka Venetocracy) and of its impact on local literature and visual arts, the first section deals with the presence of Western music in the Venetian secular and religious institutions. From a very early stage, Venice started employing locals as civic musicians (mostly trumpeters and ‘piffari’). For the locals themselves, a stable role in the local musical institution represented an opportunity for income and social ascension; for the Republic, meanwhile, it was a means of political and cultural control. Music was also central to religious institutions, as documented by archive sources. The main churches and monasteries on the island had instruments and singers and provided training for the Catholic clergy and musicians. The article goes on to explore the dissemination of Western secular instrumental and polyphonic practices in the main Cretan cities, taking as a case study literary sources dating from the fifteenth and sixteenth centuries which testify to polyphonic compositions in Greek, such as madrigals and incidental music. A last example is represented by the chivalric romance Erotokritos, containing references to Western musical symbolism, such as the myth of Orpheus as a good rhetor and sovereign, and the lute representing civic harmony. Written by a Hellenised Venetian nobleman, Erotokritos represents the most manifest case of musical values being used for pro-Venetian propaganda.

Keywords

PL

muzyka na Krecie; dominacja Republiki Weneckiej na Krecie; Erotokritos, mit o Orfeuszu

EN

music in Crete; Venetocracy in Crete; Erotokritos, the myth of Orpheus

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Muzyka
• Year: 2022
• Volume: 67
• Issue: 4
• Pages: 116-135

Dates

published

2022

Contributors

author

Alexandros Maria Hatzikiriakos

• Sapienza University of Rome

• https://orcid.org/0000000236192310

References

• Bamichas, P`yrros. Dytikī́ mousikī́ stī Venekratoúmenī Elláda. Athens: Panas Music/Papagrēgoriou – Nakas, 2017.
• Bancroft-Marcus, Rosemary. ‘Literary Cryptograms and the Cretan Academies.’ Byzantine and Modern Greek Studies 36 (1983): 47–76.
• Bancroft-Marcus, Rosemary. ‘The Pastoral Mode.’ In: Erotokritos. Studies in Modern Greek, ed. David Holton, 79–102. Bristol: Bristol Classical Press, 1991.
• Bancroft-Marcus, Rosemary. ‘Interludes.’ In: Erotokritos. Studies in Modern Greek, ed. David Holton, 159–178. Bristol: Bristol Classical Press, 1991.
• Chatzēdakēs, Manolēs. Etudes sur la peinture postbyzantine. London: Variorum Reprints, 1976.
• Chortatzēs, Geōrgios. Plays of the Veneto-Cretan Renaissance. Vol. 1, Texts and Translations, ed. and transl. Rosemary E. Bancroft-Marcus. Oxford: Oxford University Press, 2015.
• Dalegre, Joëlle. Venise en Crete. Paris: Inalco presses, 2019.
• Davies, Siriol, Jack L. Davis. Between Venice and Istanbul: Colonial Landscapes in Early Modern Greece. Princeton: American School of Classical Studies at Athens, 2007.
• Drandaki, Anastasia. The Origins of El Greco: Icon Painting in Venetian Crete. New York: Alexander S. Onassis Public Benefit Foundation, 2009.
• Drandaki, Anastasia. ‘Piety, Politics, and Art in Fifteenth-Century Venetian Crete.’ Dumbarton Oaks Papers 71 (2017): 367–406.
• Harrán, Don. ‘Orpheus as Poet, Musician, and Educator.’ In: Essays on Italian Music in the Cinquecento, ed. Richard Charteris, 265–276. Sydney: Frederick May Foundation for Italian Studies, 1990.
• Hatzikiriakos, Alexandros Maria. ‘A Maniera Greca: Vitsentzos Kornaros’s Erotokritos and the Localisation of Western Music in Early Modern Crete.’ Il Saggiatore Musicale 28, no. 2 (2021): 147–173.
• Holton, David, ed. Erotokritos. Studies in Modern Greek. Bristol: Bristol Classical Press, 1991.
• Holton, David, ed. Literature and Society in Renaissance Crete. Cambridge, UK–New York: Cambridge University Press, 1991.
• Holton, David, ed. ‘The Cretan Renaissance.’ In: Erotokritos. Studies in Modern Greek, ed. David Holton, 1–16. Bristol: Bristol Classical Press, 1991.
• Irving, David R.M. ‘Ancient Greeks, World Music, and Early Modern Constructions of Western European Identity.’ In: Studies on a Global History of Music: A Balzan Musicology Project, ed. Reinhard Strohm, 21–41. Abingdon: Routledge, 2018 (= SOAS Musicology Series).
• Kaklamanīs, Stefanos. ‘Cretan Literature (Mid 14th–17th Century).’ In: Greece: Books and Writers, 35–51. Athens: National Book Centre of Greece, Ministry of Culture, 2001.
• Kornaros, Vitsentzos. Erotokritos. Transl. Gavin Betts, Stathis Gauntlett, Thanasis Spilias. Melbourne: Australian Association for Byzantine Studies, 2004 (= Byzantina Australiensia 14).
• Kornaros, Vitsentzos. Erotokritos, ed. Stylianos Alexiou. Athens: Ermis, 52008 (= Philologiki vivliothiki 3).
• Kritikou, Flora. ‘Compositions of “Credo”: Influences of Latin Settings on the Respective Byzantine Ones of Cretan Origin (16th–17th cent.).’ Cantus Planus. Study Group of the International Musicological Society, Papers read at the 16th meeting (Vienna, Austria, 2011), 210–217. Vienna: Hollinek, 2012.
• Kritikou, Flora. ‘Byzantine Compositions Entitled “Dysikon” (Western) and “Fragikon” (Frankish).’ Journal of the International Society for Orthodox Church Music 3 (2018): 191–199.
• Kritikou, Flora, Fanch Thoraval. ‘The Sui Generis Cretan Chant (16th–17th c.): A Case Study on the Settings by Venediktos Episkopopoulos.’ Series Musicologica Balcanica 1, no. 2 (2021): 2–18.
• Lassithiotakis, Michel. Littérature et culture de la Crete vénitienne. Paris–Athens: Daedalus, 2010.
• Leydi, Roberto, Tullia Magrini. Musica popolare a Creta. Milano: Ricordi, 1983.
• Luciani, Cristiano. Manierismo cretese: ricerche su Andrea e Vincenzo Cornaro. Roma: Nuova cultura, 2005.
• Magrini, Tullia. Forme della musica vocale e strumentale a Creta. Milano: Ricordi, 21985.
• Magrini, Tullia. ‘Manhood and Music in Western Crete: Contemplating Death.’ Ethnomusicology 44, no. 3 (2000): 429–459.
• Makris, Eftachios. ‘“Musica greca”, “psaltikī́ tōn Latínōn” kai to cheirógrafo tīs Platytéras stīn Kérkyra.’ In: Thémata Ellīnikī́s Mousikī́s Ι. Praktiká īmerídas tīs 31īs Augoústou 2013, ed. Panagiotēs Skoufēs, 47–80. Kardamyli: Mousikó Spoudastī́rio Kardamýlīs, 2017.
• Maltezou, Chrysa A. ‘The Historical and Social Context.’ In: Erotokritos. Studies in Modern Greek, ed. David Holton, 17–48. Bristol: Bristol Classical Press, 1991.
• Maltezou, Chrysa A., Angeliki Tzavara, Despina Vlassi, ed. I Greci Durante La Venetocrazia. Venice: Istituto ellenico di studi bizantini e postbizantini di Venezia, 2009.
• McKee, Sally. Uncommon Dominion:Venetian Crete and the Myth of Ethnic Purity. Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2000.
• Panagiōtakēs, Nikolaos. O poiītī́s tou Erōtokrítou kai allá venetokrītiká meletī́mata. Hērakleion: Dēmos Hērakleiou, 1989.
• Panagiōtakēs, Nikolaos. ‘Martyríes gia tī mousikī́ stīn Krī́tī katá tīn Venetokratía.’ Thesaurismata 20 (1990): 9–169.
• Panagiōtakēs, Nikolaos. Ī paideía kai ī mousikī́ stīn Krī́tī katá Tīnvenetokratía. Hērakleion: Vikelaia Dēmotikē Vivliothēkē, 1990.
• Panagiōtakēs, Nikolaos. Fragkískos Leontarítīs. Krītikós mousikosynthétīs tou dékatou éktou aiṓ- na. Martyríes gia tī zōī́ kai to érgo tou. Venice: Vivliothēkē tou Hellēnikou Institoutou Vyzantinōn kai Metavyzantinōn Spoudōn tēs Venetias, 1990.
• Panagiōtakēs, Nikolaos. El Greco: The Cretan Years. Transl. John C. Davis. Farnham: Ashgate, 2009 (= King’s College London. Centre for Hellenic Studies 13).
• Panagiōtakēs, Nikolaos, Alfred Vincent. ‘Néa stoicheía gia tīn Akadīmía tōn Stravaganti.’ Thesaurismata 7 (1980): 52–81.
• Papadakē, Aspasia. Cerimonie religiose e laiche nell’isola di Creta durante il dominio veneziano. Spoleto: Fondazione Centro italiano di studi sull’alto Medioevo, 2005.
• Papadopoli, Zuanne. L’Occio = Time of Leisure, ed. and transl. by Alfred Vincent. Venice: Hellenic Institute of Byzantine and Post-Byzantine Studies in Venice, 2007.
• Pilidis, Giorgio. ‘Fuori dal comun sentiero. L’Accademia degli Stravaganti di Candia: innesto socio-culturale italiano.’ In: I Greci Durante La Venetocrazia, ed. Chrysa A. Maltezou, Angeliki Tzavara, Despina Vlassi, 675–687. Venice: Istituto ellenico di studi bizantini e postbizantini di Venezia, 2009.
• Politis, Linos. A History of Modern Greek Literature. Oxford: Clarendon Press, 1973.
• Psychoyou, Theodora. ‘Latin Musical Practices in the Greek Isles: Mapping Early Modern Confessional Plurality in the Eastern Mediterranean.’ In: Seachanges: Music in the Mediterranean and Atlantic Worlds, 1550–1800, ed. Kate Van Orden, 69–106. Florence–Rome: Officina Libraria, 2021 (= I Tatti Research Series 2).
• Puchner, Walter. ‘Tragedy.’ In: Erotokritos. Studies in Modern Greek, 1420–1540 ed. David Holton, 129–158. Bristol: Bristol Classical Press, 1991.
• Shephard, Tim. ‘Orpheus the Orator.’ In: Music in the Art of the Renaissance, ed. Tim Shephard, Sanna Raninen, Serenella Sessini, Laura Stef̦ănescu: 171–189. London–Turnhout: Harvey Miller Publishers, 2020.
• Spanakis, Spiros. ‘Ī thrīskeutikó-ekklīsiastikī́ katástasī́ stīn Krī́tī ton XVI aiṓna.’ Chretika Chronika 21 (1969): 134–152.
• Thiriet, François. Regestes des deliberations du Senat de Venise concernant la Romanie. 3 vols. Paris: Mouton, 1958–61.
• Van Geemert, Arnold. ‘O Stéfanos Sachlíkīs kai ī epochī́ tou.’ Thesaurismata 17 (1980): 36–130. Van Geemert, Arnold. ‘Literary Antecedents.’ In: Erotokritos. Studies in Modern Greek, ed. David Holton, 49–78. Bristol: Bristol Classical Press, 1991.
• Varzeliōtē, Gōgō. Krītikī́ kōmōdía kai kathīmerinī́ zōī́. Schésī skīnikī́s eikónas kai koinōnías sto venetokratoúmeno Chándak. Venice: Hellēniko Instituto Vyzantinōn kai metavyzantinōn Spoudōn Venetias, 2011.
• Vincent, Alfred. ‘Comedy.’ In: Erotokritos. Studies in Modern Greek, ed. David Holton, 103–128. Bristol: Bristol Classical Press, 1991.

Identifiers

DOI

10.36744/m.1539

Biblioteka Nauki

25806612