Koncerty na fortepian Aleksandra Zarzyckiego. Nowe fakty w świetle źródeł

• Authors: Wioleta Muras

Title variants

EN

Aleksander Zarzycki’s Piano Concertos: New Findings in the Light of Existing Sources

Abstracts

EN

The literature devoted to Polish music of the second half of the nineteenth century presents Aleksander Zarzycki as the composer of just one piano concerto. This information is reiterated in dictionaries (S. Dybowski, J. Skrabowski), encyclopaedias (B. Chmara-Żaczkiewicz), books (I. Poniatowska) and articles (F. Kęcki, K. Popielska), from which we learn that the Piano Concerto, Op. 17 was first performed in 1860 in Paris and functioned in a revised version twenty years later. These assertions are contradicted by press reports on performances given by Zarzycki during the 1860s. A survey of Polish and foreign newspapers has made it possible to establish that the work presented in 1860 in Paris was de facto the composer’s First Piano Concerto (without opus number). Written in the key of E minor, it consisted of three movements: Allegro energico, Adagio and Presto vivace. According to reviewers, it displayed influences from Chopin and Mendelssohn, while the distinctly virtuosic piano part dominated over the orchestra. At present we do not have the score of this Concerto, and it is not known whether it has even survived in any form. Press material from the 1880s, on the other hand, proves that the Piano Concerto in A flat major, Op. 17 was Zarzycki’s second work in the genre. This is confirmed not only by the different key, but also by the number and tempi of the movements (I Andante, II Allegro), as well as the much more cohesive relationship between the piano part and the orchestra. Additionally, the reviewers Juliusz Stattler and Jan Kleczyński directly indicate that the work presented in 1880 was a new, second piano concerto by this composer. The same year also saw its publication by Bote & Bock.

PL

W literaturze poświęconej polskiej muzyce II poł. XIX w. Aleksander Zarzycki znany jest jako twórca jednego koncertu fortepianowego. Informacje te powielane są w zarówno w słownikach (S. Dybowski, J. Skrabowski), encyklopediach (B. Chmara-Żaczkiewicz), książkach (I. Poniatowska) jak i artykułach (F. Kęcki, K. Popielska). Według nich wynika, że Koncert fortepianowy op. 17 miał premierę w 1860 r. w Paryżu, a dwadzieścia lat później funkcjonował w zmienionej wersji. Powyższym danym przeczą źródła w postaci relacji prasowych z występów Zarzyckiego, jakie odbywały się w latach sześćdziesiątych XIX wieku. Na podstawie przeglądu gazet polskich i zagranicznych udało się ustalić, że dzieło prezentowane w 1860 r. w ośrodku paryskim, to de facto nieopusowany I Koncert fortepianowy autora. Utwór ten napisany był w tonacji e-moll i składał się z trzech części – Allegro energico, Adagio, Presto vivace. Zdaniem recenzentów charakteryzowały go wpływy chopinowskie i mendelssohnowskie, zaś partia fortepianu, o wyraźnie wirtuozowskim charakterze, pełniła nadrzędną rolę wobec orkiestry. Na ten moment nie dysponujemy jego zapisem nutowym, nie wiadomo nawet czy utwór przetrwał w jakiejkolwiek formie. Z kolei informacje prasowe z lat osiemdziesiątych XIX stulecia dostarczają dowodów na to, że Koncert fortepianowy As-dur op. 17 jest drugim dziełem twórcy w tym gatunku. Świadczą o tym nie tylko inna tonacja, ale również liczba oraz tempa części (I – Andante, II – Allegro), czy znacznie bardziej spójna relacja partii fortepianu z orkiestrą. Dodatkowo fakt ten potwierdza Juliusz Stattler oraz Jan Kleczyński – recenzenci, którzy bezpośrednio wskazują, iż dzieło prezentowane w 1880 r. w Warszawie jest drugim, nowym koncertem fortepianowym twórcy. Na ten sam rok należy również datować jego wydanie przez wydawnictwo Ed. Bote & G. Bock.

Keywords

PL

Aleksander Zarzycki; koncert fortepianowy; muzyka polska XIX wieku

EN

Aleksander Zarzycki; piano concerto; Polish music in 19th century

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Muzyka
• Year: 2022
• Volume: 67
• Issue: 4
• Pages: 137-147

Dates

published

2022

Contributors

author

Wioleta Muras

• Uniwersytet Wrocławski

• https://orcid.org/0000000217145199

References

• Chmara-Żaczkiewicz, Barbara. „Aleksander Zarzycki”. W: Encyklopedia muzyczna PWM, red. Elżbieta Dziębowska. T. 12, w–ż, 332–334. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2012.
• Dybowski, Stanisław. Słownik pianistów polskich. Warszawa: Selene, 2003.
• Kęcki, Feliks. „Aleksander Zarzycki – człowiek i artysta”. Muzyka Polska 2, nr 5 (1935): 16–28.
• Mechanisz, Janusz. Poczet kompozytorów polskich. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1993.
• Poniatowska, Irena. Romantyzm. Cz. 2, Twórczość muzyczna w drugiej połowie XIX wieku, 1850–1900. Warszawa: Sutkowski Edition, 2010 (= Historia Muzyki Polskiej 5).
• Popielska, Klaudia. „Sylwetka twórcza Aleksandra Zarzyckiego – zapomnianego kompozytora doby romantyzmu”. Kwartalnik Młodych Muzykologów UJ nr 3 (2020): 24–38.
• Skrabowski, Jerzy. Sylwetki pianistów polskich. T. 1, Od Wincentego Lessla do Henryka Pachulskiego. Rzeszów: „Fosze”, 1996.

Identifiers

DOI

10.36744/m.1540

Biblioteka Nauki

25806609