Motety z rękopisu Macieja z Warszawy (PL-WN BOZ 1115). Transkrypcje i komentarze

• Authors: Elżbieta Zwolińska

Title variants

EN

Motets from the Manuscript of Maciej of Warsaw (BN Rps BOZ 1115). Transcriptions and Commentary

Abstracts

EN

This article is devoted to four 4-part liturgical compositions preserved along with other entries (such as copies of excerpts from Andreas Ornitoparchus’ treatise Micrologus musicae activae) in a manuscript formerly belonging to the Library of the Zamoyski Entail (now kept at the National Library of Poland in Warsaw, shelf-mark BN Rps BOZ 1115). The manuscript was compiled in the 1530s in Cracow by Maciej of Warsaw. The motets are unattributed, and these are their only known copies (no concordances have been found to date). Research into this repertoire was initiated by Barbara Brzezińska, who published the results in Muzyka in 1988 (the present article refers to some of her ground-breaking findings). No source edition has been prepared of these works, which are known only from descriptions and excerpts in publications. Yet they bear interesting testimony to musical activity during the first half of the sixteenth century. Hence the main part of this article consists of study-based transcriptions, complete with source commentaries. The transcriptions are intended as material for further research and interpretation, while the commentaries include discussion of selected details in Maciej’s copies (visible on the included reproduction), features of the musical structure and style, and a list of corrections made in relation to the source. One of the works seems weaker than the others in terms of composition technique. Its transcription is placed in an appendix, since it may reflect an inadequate reading of the source.

PL

Artykuł poświęcony jest czterem liturgicznym utworom 4-głosowym, zachowanym wśród innych wpisów (m in. kopii wybranych części traktatu Micrologus musicae activae Andreasa  Ornitoparcha) w manuskrypcie z dawnej Biblioteki Ordynacji Zamojskiej (obecnie Biblioteka Narodowa w Warszawie, sygn. BN Rps BOZ 1115). Rękopis był sporządzony w latach trzydziestych XVI wieku w Krakowie przez Macieja z Warszawy. Motety są nieznanego autorstwa, a ich przekaz  unikatowy (nie udało się ustalić dotychczas żadnych konkordancji). Badania nad tym repertuarem jako pierwsza podjęła Barbara Brzezińska i ich wyniki przedstawiła na łamach kwartalnika Muzyka w 1988 r. (w niniejszym artykule są odniesienia do niektórych z pionierskich ustaleń z tej autorki). Utwory nie doczekały dotąd edycji źródłowej, znane są tylko z opisów i fragmentów nutowych w publikacjach. Stanowią jednak interesujące świadectwo  muzycznej aktywności z I połowy XVI stulecia, zatem zamieszczono tu – jako zasadniczą część pracy -  ich studyjne,  opatrzone źródłowymi komentarzami transkrypcje, w zamierzeniu rozumiane  jako materiał do dalszych badań i interpretacji. W komentarzach do kolejnych utworów wskazano wybrane szczegóły kopii Macieja (możliwe do odszukania na zamieszczonej reprodukcji), niektóre cechy konstrukcji i stylu oraz wykaz dokonanych zmian w stosunku do źródła. Jeden z utworów wydaje się słabszy od pozostałych pod względem warsztatu kompozytorskiego; jego transkrypcję zamieszczono w aneksie, bo być może jest ona rezultatem niedostatecznego rozpoznania zapisu źródłowego.

Keywords

PL

muzyka staropolska; muzyka liturgiczna; motet; Biblioteka Ordynacji Zamojskiej; Maciej z Warszawy; transkrypcje; muzyka XVI wieku

EN

Old Polish music; liturgical music; motet; Library of the Zamoyski Entail; Maciej of Warsaw; transcription; 16th-century music

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Muzyka
• Year: 2023
• Volume: 68
• Issue: 1
• Pages: 183-224

Dates

published

2023

Contributors

author

Elżbieta Zwolińska

• Uniwersytet Warszawski

References

• Brzezińska, Barbara. Repertuar polskich tabulatur organowych z pierwszej połowy XVI wieku. Kraków: PWM, 1987.
• Brzezińska, Barbara. „Utwory z rękopisu BOZ 1115”. Muzyka 32, nr 1 (1988): 49–76.
• Hoffmann-Erbrecht, Lothar. Henricus Finck – musicus excellentissimus (1445–1527). Köln: Gittarre und Laute Verlagsgesellschaft, 1982.
• Kołodziejczak, Zenon. „Tractus”. W: Encyklopedia Katolicka. T. 19, 949–950. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2013.
• Krzysztof Borek. Dwie msze z rękopisu Kk I1, wyd. Elżbieta Zwolińska. Kraków: Musica Iagellonica, 2020 (= Musica in Ecclesia Cathedrali Cracoviensi Audita 10).
• Leszczyńska, Agnieszka. Melodyka niderlandzka w polifonii Josquina, Obrechta i La Rue. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1997 (= Studia et Dissertationes Instituti Musicologiae Universitatis Varsoviensis, seria B 6).
• Lowinsky, Edward E. „On the Use of Scores by Sixteenth-Century Musicians”. Journal of the American Musicological Society 1 (1948): 17–23.
• Marcin Kromer. Musicae elementa, wyd. Elżbieta Witkowska-Zaremba. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2019 (= Monumenta Musicae in Polonia, seria C).
• Morawska, Katarzyna. Renesans 1500–1600. Warszawa: Sutkowski Edition, [1994] (= Historia Muzyki Polskiej 2).
• Morawska, Katarzyna. „Rękopis 3910 z Biblioteki Czartoryskich w Krakowie jako źródło do teorii muzyki w Polsce z XV i XVI wieku”. W: Muzykolog wobec dzieła muzycznego. Zbior prac dedykowanych Doktor Elżbiecie Dziębowskiej w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. Małgorzata Woźna-Stankiewicz, Zofia Dobrzańska-Fabiańska, 27–35. Kraków: Musica Iagellonica, 1999.
• Nadolski, Bogusław. „Msza”. W: Encyklopedia Katolicka. T. 13, 426–327. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2009.
• Piwowarczyk, Elżbieta. „Legaty testamentowe na kościół św. Anny (1400–1530): z krakowskich ksiąg miejskich”. W: Studia z dziejow kościoła św. Anny w Krakowie, red. Zdzisław Klich, Tomasz Węcławowicz, 73–86. Kraków: Wydawnictwo UNUM, 2011.
• Poźniak, Piotr. Repertuar polskiej muzyki wokalnej w epoce renesansu. Studium kontekstualno-analityczne, Kraków: Musica Iagellonica, 1999.
• Propria mszalne i inne motety z rękopisu Kk I.1, wyd. Mateusz Solarz. Kraków: Musica Iagellonica, 2020 (= Musica in Ecclesia Cathedrali Cracoviensi Audita 11).
• Sebastian z Felsztyna, Pisma o muzyce, opr. i przekł. Elżbieta Witkowska-Zaremba. Kraków: PWM, 1991 (= Monumenta Musicae in Polonia. Seria C).
• Szelest, Marcin. „Źródłowe czy krytyczne? O wydaniach dawnej muzyki polskiej”. W: Muzykolog wobec świadectw źrodłowych i dokumentow. Księga pamiątkowa ofiarowana Profesorowi Piotrowi Poźniakowi w 70. rocznicę urodzin, red. Zofia Fabiańska i in., 311–334. Kraków: Musica Iagellonica, 2009.
• Tabulatura Ioannis de Lublin. Ad faciendum cantum horale. Fundamentum. Ad faciendum correcturam, wyd. i przekł. polski Elżbieta Witkowska-Zaremba. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2015 (= Monumenta Musicae in Polonia, seria C).
• Wieczorek, Ryszard. „Nochmals zum Thema «Heinrich Finck in Polen»: aus der polnischen Sicht”. W: Die Musik der Deutschen im Osten und ihre Wechselwirkung mit den Nachbarn.
• Kongresbericht Koln 1992, red. Klaus Wolfgang Niemöller, Helmut Loos, 197–227. Bonn 1994 (= Deutsche Musik am Ostem 6).
• Wieczorek, Ryszard. „Wrocławski kodeks menzuralny WarU 2016 (PL-Wu 5892 olim Mf. 2016): stan i perspektywy badań”. W: Staropolszczyzna muzyczna. Księga konferencji Warszawa 18–20 października 1996, red. Jolanta Guzy-Pasiak, Agnieszka Leszczyńska, Mirosław Perz, 83–99. Warszawa: Neriton 1998.
• Witkowska-Zaremba, Elżbieta, „Notacja muzyczna w tekstach teoretycznych XV–XVI wieku”, w: Notae musicae artis. Notacja muzyczna w źrodłach polskich XI–XVI wieku, red. Elżbieta Witkowska-Zaremba, 13–108. Kraków: Musica Iagellonica 1999.
• Zwolińska, Elżbieta. „Sonum campanarum imitando? Zum Krakauer Motettenrepertoire in den ersten Hälfte des 16. Jahrhunderts”. W: Musikgeschichte zwischen Ost- und Westeuropa. Kirchenmusik – geistliche Musik – religiose Musik. Bericht der Konferenz Chemnitz 28.–30. Oktober 1999 anlaslich des 70. Geburtstages von Klaus Wolfgang Niemoller, red. Helmut Loos, Klaus-Peter Koch, 687–694. Sinzig: Studio Verlag, 2002.

Identifiers

DOI

10.36744/m.1687

Biblioteka Nauki

24230946