Brakujące głosy czterech kompozycji wokalnych Grzegorza Gerwazego Gorczyckiego i trzech jemu przypisywanych odnalezione w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu

• Authors: Magdalena Walter-Mazur

Title variants

EN

The Discovery at Poznań University Library of Missing Parts for Four Vocal Pieces by Grzegorz Gerwazy Gorczycki and Three Others Attributed to Him

Abstracts

EN

The research recounted in this paper was triggered by the discovery, among the music manuscripts held at Poznań University Library, of missing parts from four vocal works by Grzegorz Gerwazy Gorczycki (Tota pulchra es Maria, Regina caeli laetare I, Sancte Deus, sancte fortis, Laetare Ierusalem) and three others attributed to him (Ave Filia Dei Patris, Haec dies, quam fecit, Magnificet Te Domine). The manuscript under study (MS 7641), consisting of nine folios containing fragments of Canto and Alto partbooks, turned out to belong to the so-called ‘Rorantists’ books’, that is, a manuscript now bearing the shelf mark Kk.I.7 which in 1982 was returned to the Archives of Kraków Cathedral Chapter, having previously been held in the Provincial State Archive in Kraków. The folios discovered in Poznań had probably become separated from the Kraków manuscript by the 1880s, since Józef Surzyński notes in Monumenta Musices Sacrae in Polonia (vol. 2, 1887) that the Alto part was missing from some sources of Gorczycki’s works. Manuscript 7641 was transported (probably with other music sources formerly belonging to the Rorantists’ chapel, borrowed by Adolf Chybiński in the early twentieth century) from Kraków to Lviv and back, and later to Poznań. There it was accidentally separated from the rest of the Kraków collection, with the result that it was not returned to Kraków Cathedral Chapter in 1983. The discovery of a source for the missing parts makes it possible to look at Gorczycki’s vocal works from a new perspective, with regard to both his reconstructed works and those that have been published in incomplete form. Possible questions concern the relationship between Pękalski’s copy and the original and whether Gorczycki’s contrapuntal style was really as ‘Palestrinian’ as Surzyński suggests. The present paper is only a modest prolegomenon to the study of these issues.

PL

Punktem wyjścia do zreferowanych w artykule badań stało się odnalezienie wśród rękopisów muzycznych przechowywanych w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu brakujących głosów czterech kompozycji wokalnych Grzegorza Gerwazego Gorczyckiego  (Tota pulchra es Maria, Regina caeli laetare I, Sancte Deus Sancte fortis, Laetare ierusalem) oraz trzech jemu przypisywanych (Ave Filia Dei Patris, Haec dies quam fecit Dominus, Maginicet te Domine). Składający się z dziewięciu kart przedmiotowy rękopis Pu 7641 obejmujący fragmenty ksiąg głosowych Canto i Alto, okazał się być fragmentem „ksiąg roranckich”, czyli rękopisu sygnowanego obecnie Kk.I.7 (w Musicalia Vetera WM 6) i przechowywanego od 1982 r. z powrotem w Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej (wcześniej w Wojewódzkim Archiwum Państwowym w Krakowie). Odnalezione obecnie w BAUM karty prawdopodobnie już w latach osiemdziesiątych XIX w. znajdowały się poza macierzystym wawelskim rękopisem: Józef Surzyński w Monumenta Muscices Sacrae in Polonia (poszyt II, 1887) wspominał, iż w niektórych przekazach kompozycji Gorczyckiego brakuje Altu. Manuskrypt Pu 7641, zapewne wraz z innymi muzykaliami po kapeli roranckiej wypożyczonymi przez Adolfa Chybińskiego na początku XX w., przebył drogę z Krakowa do Lwowa i z powrotem, a następnie do Poznania: tu został przypadkowo oddzielony od reszty zespołu wawelskiego i dlatego nie został zwrócony wraz z nim do archiwum krakowskiej kapituły w roku 1983. Odnalezienie źródłowego przekazu brakujących głosów pozwala spojrzeć na część twórczości wokalnej Gorczyckiego z nowej perspektywy: zarówno w odniesieniu go utworów funkcjonujących w postaci zrekonstruowanej, jak i do tych, które wydano w postaci niekompletnej. Prowokuje do stawiania pytań o stosunek kopii Pękalskiego do oryginału oraz o to, czy faktycznie styl kontrapunktyczny Gorczyckiego był tak „palestrinowskim” jak chciał go widzieć Surzyński. Niniejszy tekst stanowi jedynie skromną prolegomenę do tego rodzaju rozważań.

Keywords

PL

Grzegorz Gerwazy Gorczycki; Józef Surzyński; Adolf Chybiński; muzyka polska XVIII w.; rękopisy roranckie; Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu; styl palestrinowski; kompozycje barokowe a cappella

EN

Grzegorz Gerwazy Gorczycki; Józef Surzyński; Adolf Chybiński; eighteenth-century Polish music; the ‘Rorate’ manuscripts; Poznań University Library; Palestrina style; Baroque a cappella music

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Muzyka
• Year: 2023
• Volume: 68
• Issue: 3
• Pages: 23-49

Dates

published

2023

Contributors

author

Magdalena Walter-Mazur

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000261741481

References

• Bebak, Marek. „Pękiel według Pękalskiego. Nieznany przekaz Missa in defectu unius contraaltus Bartłomieja Pękiela ze zbiorów Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej”. Muzyka 63, nr 3 (2018): 111–116.
• Bebak, Marek. „Przekazy dzieł Franciszka Liliusa odnalezione w zbiorach polskich i obcych”, Muzyka 62, nr 2 (2017): 21–34.
• Chybiński, Adolf. Grzegorz Gerwazy Gorczycki (+1734). (Przyczynek do historii muzyki w Krakowie.) I. Życie – działalność – dzieła. Poznań: drukarnia „Ostoja”, 1928.
• Chybiński, Adolf. „X. Grzegorz Gerwazy Gorczycki na czele kapeli katedralnej w Krakowie (1698–1734)”. Muzyka Kościelna 2, nr 1–2 (1927): 2–11, 31–37.
• Chybiński, Adolf. „Stosunki muzyczne w katedrze wawelskiej za czasów G.G. Gorczyckiego”. Muzyka Kościelna 2, nr 3–7/8 (1927): 52–61, 80–83, 104–107, 123–126, 151–156.
• Chybiński, Adolf. „Twórczość G.G. Gorczyckiego. Bibliografia dzieł”. Muzyka Kościelna 2, nr 9, 10, 12 (1927): 169–172, 192–195, 226–230.
• Chybiński, Adolf. Nowe materjały do dziejów królewskiej kapeli rorantystów w kaplicy zygmuntowskiej na Wawelu. Lwów: [b.wyd.], 1925.
• Gorczycki, Grzegorz Gerwazy. 6 motetów. Wyd. Zygmunt M. Szweykowski. Kraków: PWM 1986 (= Wydawnictwo Dawnej Muzyki Polskiej 78).
• Gorczycki, Grzegorz Gerwazy. Opera omnia. Wyd. Karol Mrowiec, Alicja Wardęcka-Gościńska. T. I. Kraków–Warszawa: Musica Iagellonica–Instytut Sztuki PAN, 2009 (= Monumenta Musicae in Polonia).
• Grzegorz Gerwazy Gorczycki. Studia I. Katalog tematyczny. Opr. Alicja Wardęcka-Gościńska, red. Zygmunt M. Szweykowski. Kraków: Musica Iagellonica, 1986.
• Monumenta Musices Sacrae in Polonia. Kompozycye kościelne wzorowych mistrzów muzycznych z epoki klasycznej w Polsce. Wyd. Józef Surzyński. T. 1. Poznań: Nakładem i drukiem Jarosława Leitgebra, 1885.
• Monumenta Musices Sacrae in Polonia. Kompozycye kościelne wzorowych mistrzów muzycznych z epoki klasycznej w Polsce. Wyd. Józef Surzyński. T. 2. Poznań: Nakładem i drukiem Jarosława Leitgebra, 1887.
• Piekarski, Michał. Przerwany kontrapunkt. Adolf Chybiński i początki polskiej muzykologii we Lwowie 1912–1944. Warszawa: Aspra, 2017.
• Przybylski, Tadeusz. „Romaniszyn, Bronisław Ignacy”. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 31, 584–586. Wrocław–Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich–Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1988–89.
• Répertoire International des Sources Musicales, https://opac.rism.info, dostęp 11 I 2023.
• Surzyński, Józef. „Matka Boska w muzyce Polskiej”. W: Księga pamiątkowa Maryańska ku czci pięćdziesięciolecia ogłoszenia Dogmatu o Niepokalanem Poczęciu Najświętszej Maryi Panny. T. 1, 161–181. Lwów: Księgarnia Polska, 1905.
• Surzyński, Józef. Matka Boska w muzyce Polskiej. Kraków: nakładem autora, 1905.
• Urban, Jacek. „Biblioteka kapitulna na Wawelu”. Rocznik Biblioteki Kraków 2017, http://www.rocznik.biblioteka.krakow.pl/rbk2017/jacek-urban-biblioteka-kapitulna-na-wawelu/, dostęp 2 II 2023.
• Zbiory muzyczne proweniencji wawelskiej. Opr. Elżbieta Głuszcz-Zwolińska. Zesz. 1–6. Kraków: PWM, 1969–83 (= Musicalia Vetera. Katalog tematyczny rękopiśmiennych zabytków dawnej muzyki w Polsce 1).

Identifiers

DOI

10.36744/m.2073

Biblioteka Nauki

24024809