Adeodato Barochius – zakonnik augustiański wielu talentów. Glosa do artykułu o życiu muzycznym w warszawskim kościele św. Marcina

• Authors: Ryszard Mączyński

Title variants

EN

Adeodato Barochius – An Augustine Friar of Many Talents. A Gloss to an article on musical life at St. Martin’s Church, Warsaw

Abstracts

EN

The recently published paper by Barbara Przybyszewska-Jarmińska, Informacje ze źródeł augustiańskich o życiu muzycznym w warszawskim kościele św. Marcina w XVII wieku oraz działających w tym czasie muzykach królewskich [Information from Augustinian Sources Concerning 17th-Century Music Life in Warsaw’s Church of St Martin as well as Royal Musicians from that Period] (Muzyka 66 (2020) no. 2, pp. 25–61) is an extremely conscientious and fruitful attempt to map out the previously unexplored history of musical achievements at the Warsaw house of Ordo Eremitarum Sancti Augustini. One of the persons mentioned in that paper is Father Adeodato Barochius, who came to the Polish-Lithuanian Commonwealth from Italy. The present note refers to an omitted source, namely, letters sent from Warsaw by Piarist father Giacinto Orselli to the founder of Scholarum Piarum, the would-be saint Joseph Calasanz in Rome. Their correspondence from late 1642 mentions an ‘Austin friar from Perugia’ who was at the same time ‘a musician of His Majesty the King’. The profession and place of birth make it possible to identify this person, though not mentioned by name, as the said Barochius. There are also two mentions of the fact that he created a painting of Saints Primus and Felician for the Piarists. The Piarist order had freshly been brought to Warsaw by the efforts of King Władysław IV Vasa, who provided funding for a Piarist house in the capital of the Commonwealth, and, in order to raise the prestige of the newly established monastery, made it a gift of relics once received from Pope Urban VIII – bones of saints Primus and Felician, disinterred at his request at the vaults of the Roman church of Santo Stefano Rotondo. These two saints were the king’s personal patrons since he had been born on their feast day, 9th June. The Augustinian friar’s painting was to be placed in the altar of the Piarist oratory. Barochius, a Perugia-born Austin friar, was also the king’s chaplain and a member of the royal ensemble, a bass singer and composer, guardian of the Fraternity of St Cecilia at Warsaw’s St Martin’s Church, the donator of that church’s altar of the Guardian Angel, and (a previously unknown fact) – the author of religious paintings (his work for the Piarists could hardly have been his only attempt in this field). His abilities are hard to assess today since the painting is now lost and others, if they survive, have not been attributed to him. He was nevertheless clearly a man of many talents.

PL

Niedawno opublikowany został artykuł Barbary Przybyszewskiej-Jarmińskiej, „Informacje ze źródeł augustiańskich o życiu muzycznym w warszawskim kościele św. Marcina w XVII wieku oraz działających w tym czasie muzykach królewskich” (Muzyka 65 (2020) nr 2, s. 25–61), będący niezwykle sumienną i owocną próbą wypełnienia białej plamy, jaką cały czas pozostawała sfera muzycznych dokonań stołecznego konwentu Ordo Eremitarum Sancti Augustini. Jednym z bohaterów tych rozważań stał się należący doń ojciec Adeodato Barochius, przybyły do Rzeczypospolitej z Italii. Niniejszy artykuł zwraca uwagę na pominięte źródło, jakim są słane z Warszawy listy pijara Giacinta Orsellego do pozostającego w Rzymie założyciela zakonu Scholarum Piarum – św. Józefa Kalasancjusza. Korespondencja ze schyłku 1642 r. przynosi informacje o „augustianinie pochodzącym z Perugii”, który jest jednocześnie „muzykiem Jego Królewskiej Mości”. Miejsce urodzenia i wykonywana przez zakonnika profesja pozwalają – mimo niewymienionego nazwiska – zidentyfikować go jako owego Barochiusa. Dwukrotnie też jest mowa o tym, że namalował on dla pijarów obraz przedstawiający śś. Pryma i Felicjana. Zakon Scholarum Piarum został wówczas świeżo sprowadzony do Warszawy staraniem króla Władysława IV, który postanowił ufundować dlań siedzibę w stolicy Rzeczypospolitej. Chcąc podnieść prestiż tworzonego konwentu, ofiarował mu nader prestiżowy dar: pozyskane niegdyś od papieża Urbana VIII relikwie wczesnochrześcijańskich męczenników – śś. Pryma i Felicjana, dobyte na jego prośbę z podziemi rzymskiego kościoła Santo Stefano Rotondo. Byli oni osobistymi patronami monarchy, gdyż ten przyszedł na świat w dniu ich święta – 9 czerwca. Malowidło wykonane przez augustianina miało ozdobić ołtarz w pijarskim oratorium. Barochius, pochodzący z Perugii zakonnik augustiański, to zarazem kapelan królewski, członek monarszej kapeli, śpiewak – bas, kompozytor, dbały o bractwo św. Cecylii w warszawskim kościele św. Marcina, fundator tamże ołtarza św. Anioła Stróża, a wreszcie – rzecz dotąd szerzej nieznana – praktykujący twórca przedstawień sakralnych, bo obraz dla stołecznych pijarów z pewnością nie mógł być jedynym. Jakiej miary kunsztem dysponował nie da się już dziś ocenić, gdyż malowidło to nie dochowało się, a inne – o ile ocalały – nie zostały rozpoznane. Niewątpliwie jednak był człowiekiem wszechstronnie utalentowanym.

Keywords

PL

Adeodato Barochius; historia muzyki XVII w.; historia malarstwa XVII w.; Warszawa; Augustianie; Pijarzy

EN

Adeodato Barochius; seventeenth-century music history; seventeenth-century painting; Warsaw; Augustinians; Piarists

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Muzyka
• Year: 2023
• Volume: 68
• Issue: 3
• Pages: 111-122

Dates

published

2023

Contributors

author

Ryszard Mączyński

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

• https://orcid.org/0000000229611329

References

• Adama Jarzębskiego „Gościniec abo opisanie Warszawy” 1643 roku. Wyd. Władysław Korotyński. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości, 1909.
• Ausenda, Giovanni. „Orselli Giacinto”. W: Diccionario enciclopédico escolapio. T. 2, Biografías de escolapios, red. Claudio Vilá Palá, Luis María Bandrés Rey, 410. Salamanca: Editiones Calasanctianae, 1983.
• Buchowiecki, Walther. Handbuch der Kirchen Roms. Der römische Sakralbau in Geschichte und Kunst von der altchristlichen Zeit bis zur Gegenwart. T. 3, Die Kirchen innerhalb der Mauern Roms, S. Maria della Neve bis S. Susanna. Wien: Verlag Brüder Hollinek, 1974.
• Epistulae ad S. Iosephum Calasanctium ex Europa Centrali 1625–1648. Opr. György Sántha. Roma: Editiones Calasanctianae, 1969.
• Jachimecki, Zdzisław. „Kontrapunkciści polscy w kapeli Władysława IV”. Młoda Muzyka 2, nr 19 (1909): 3–5.
• Łukaszewicz, Józef. Krótki opis historyczny kościołów parochialnych, kościółków, kaplic, klasztorów, szkółek parochialnych, szpitali i innych zakładów dobroczynnych w dawnej diecezji poznańskiej. T. 3. Poznań: Księgarnia Jana Konstantego Żupańskiego, 1863.
• Mączyński, Ryszard. „Kilka uwag o pijarskich muzykach z XVII i XVIII wieku: Stachowicz, Pasternacki, Szczawnicki, Caspar”. Muzyka 61, nr 3 (2016): 69–95.
• Mączyński, Ryszard. Muzyka i teatr. W kręgu kultury zakonnej Warszawy XVII–XIX wieku, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2018.
• Mączyński, Ryszard. Nowożytne konfesje polskie. Artystyczne formy gloryfikacji grobów świętych i błogosławionych w dawnej Rzeczypospolitej. Toruń: Wydawnictwo UMK, 2003.
• Mączyński, Ryszard. „Warszawska konfesja rzymskich męczenników”. Biuletyn Historii Sztuki 47, nr 1/2 (1985): 45–72.
• Mączyński, Ryszard. Zespoły architektoniczne Collegium Regium i Collegium Nobilium warszawskich pijarów 1642–1834. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2010.
• Mączyński, Ryszard. „Zespoły ołtarzowe warszawskiego kościoła pijarów”. Wiek Oświecenia 14 (1998): 193–244.
• Przybyszewska-Jarmińska, Barbara. „Informacje ze źródeł augustiańskich o życiu muzycznym w warszawskim kościele św. Marcina w XVII wieku oraz działających w tym czasie muzykach królewskich”. Muzyka 65, nr 2 (2020): 25–61.
• Skarga, Piotr. Żywoty świętych Starego i Nowego Zakonu na każdy dzień przez cały rok, wybrane z poważnych pisarzów i doktorów kościelnych… [Cz. 1]. Kraków: Drukarnia Andrzeja Piotrkowczyka, 1598.
• Szweykowska, Anna. „Barochius Adeodatus”. W: Encyklopedia muzyczna PWM, red. Elżbieta Dziębowska. T. 1, 193. Kraków: PWM, 1979.
• Szweykowska, Anna. „Kapela królewska króla Jana Kazimierza w latach 1649–1652”. Muzyka 13, nr 4 (1968): 40–48.
• Załuski, Józef Andrzej. Krótka relacja historyczna o męczeństwie śś. obywatelów rzymskich Prymusa i Felicjana, tudzież o translacji, znalezieniu i podwyższeniu ich ciał świętych w kościele św. Szczepana na Monte Celio w Rzymie, niemniej o udzieleniu znacznych z nich relikwii w roku 1625 od Urbana VIII Władysławowi IV natenczas królewiczowi…, [Warszawa]: [b.wyd.], 1754.

Identifiers

DOI

10.36744/m.2078

Biblioteka Nauki

30147332