„Composing for the films” Theodora W. Adorno i Hannsa Eislera jako krytyczna refleksja o muzyce filmowej

• Authors: Joanna Kwapień

Title variants

EN

'Composing for the Films' by Theodor W. Adorno and Hanns Eisler as Critical Reflection on Film Music

Abstracts

EN

 "Composing for the Films" is a unique book in film musicology. Published in 1947, it was a nearly immediate response to the fast developing Hollywood film industry. Though it was the product of a collaboration between two authors, Theodor Adorno and Hanns Eisler, for many years it was known only under the name of that latter artist. Despite its original concepts, it has never been analysed by Polish scholars. The first part of my paper focuses on the circumstances of writing this book and the history of its editions, which was made complicated by both authors’ difficult political situation. Critical theory, as adapted by Adorno for the study of film music, is the key to the concepts contained in this book. In my article, I distinguish four thematic segments in the authors’ commentary: a) criticism of cinematography as a manifestation of mass culture; b) criticism of composition technique in film music; c) criticism of traditional composition techniques and a discussion of the possible uses of new music in films; d) presentation of the dangers related to the use of new technologies in film music. Such a division of topics makes it possible for me to cover all the aspects discussed by the authors, and related to musicology, philosophy, economy, politics, and sociology. My analyses of Adorno and Eisler’s ideas has been extended so as to include Max Weber’s sociological concepts and Adorno’s notions of the fetish character in music, rationalisation, and regression of listening. I also present a survey of selected composition techniques still applied in film music today, which the authors describe as ‘bad habits in composition’.

PL

Książka Composing for the films jest wyjątkową pozycją wśród literatury muzykologii filmowej. Wydana w 1947 roku była niemal natychmiastową odpowiedzią na szybko rozwijający się w Hollywood przemysł filmowy. Chociaż powstała we współpracy dwóch autorów – Theodora Adorno oraz Hannsa Eislera, przez wiele lat znana była tylko pod nazwiskiem tego drugiego. Pomimo oryginalności koncepcji, nie była ona przedmiotem analizy w Polsce. W pierwszej części artykułu koncentruję się na okolicznościach powstania publikacji oraz historii jej wydań. Proces ten był utrudniony ze względu na skomplikowaną sytuację polityczną obu autorów. Kluczem interpretacyjnym koncepcji zawartej w książce jest teoria krytyczna, zaadaptowana przez Theodora Adorno do badań nad muzyką filmową. W artykule wyodrębniam zawarte w myśli autorów cztery segmenty tematyczne – krytykę kinematografii jako przejawu kultury masowej, krytykę warsztatu kompozytorskiego twórcy muzyki filmowej, krytykę tradycyjnych technik kompozytorskich i możliwości zastosowania w kinie nowej muzyki oraz krytykę i niebezpieczeństwa związane z użyciem w muzyce filmowej nowej technologii. Taki podział umożliwił mi przedstawienie wszystkich czynników analizowanych przez autorów – muzykologicznych, filozoficznych, ekonomicznych, politycznych, socjologicznych. Analizę samej refleksji autorów poszerzam o koncepcje socjologiczne Maxa Webera oraz Theodora W. Adorno - fetyszyzację muzyki, racjonalizację, regresję w słuchaniu. Przedstawiam także część technik kompozytorskich, wciąż stosowanych w muzyce filmowej, które autorzy opisują jako ,,złe nawyki kompozytorskie'' – stosowanych przez kompozytorów do dziś.

Keywords

PL

muzyka filmowa; racjonalizacja; fetyszyzacja muzyki; kultura masowa; teoria krytyczna; Hanns Eisler; Theodor W. Adorno

EN

film music; rationalisation; fetishisation of music; mass culture; critical theory; Hanns Eisler; Theodor W. Adorno

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Muzyka
• Year: 2020
• Volume: 65
• Issue: 3
• Pages: 21-40

Dates

published

2020

Contributors

author

Joanna Kwapień

• Uniwersytet Wrocławski

References

• Adorno, Theodor W., Hanns Eisler. Composing for the Films, wstęp Graham McCann. London: Continuum, 2005.
• Adorno, Theodor W., Hanns Eisler. Komposition für den Film. W: Theodor W. Adorno. Gesammelte Schriften, red. Rolf Tiedemann. T. 15. Frankfurt: Suhrkamp, 1976.
• Adorno, Theodor W., Hanns Eisler. Komposition für den Film. W: Hanns Eisler. Gesammelte Schriften, red. Eberhardt Klemm. Seria III, t. 4. Leipzig: Deutscher Verlag für Musik, 1977.
• Adorno, Theodor W., Hanns Eisler. Komposition für den Film, red. Johannes C. Gall. Frankfurt: Suhrkamp 2006.
• Adorno, Theodor W. „O fetyszyzmie w muzyce i o regresji słuchania”. W: Theodor W. Adorno. Sztuka i sztuki, przekł. Krystyna Krzemień-Ojak, wybór Karol Sauerland, s. 100–130. Warszawa: PIW, 1990.
• Applebaum, Louis. „Composing for the Films by Hanns Eisler”. The Journal of Aesthetics and Art Criticism 8, nr 2 (1949): 133–134.
• Bick, Sally. „A Double Life in Hollywood: Hanns Eisler’s Score for the Film Hangmen Also Die and the Covert Expressions of a Marxist Composer”. The Musical Quarterly 93, nr 1 (2010): 90–143.
• Bick, Sally. „Eisler’s Notes on Hollywood and the Film Music Project, 1935–42”. Current Musicology 86 (2008): 7–39.
• Bick, Sally. „The Politics of Collaboration: Composing for the Films and its Publication History”. German Studies Review 33, nr 1 (2010): 141–162.
• Brecht, Bertolt. ,,Zur Soziologie der Oper – Anmerkungen zu Mahagonny”. Musik und Gesellschaft 1, nr 4 (1930): 105–112.
• Brecht, Bertolt. „Über Filmmusik”. W: Bertolt Brecht Werke: Große kommentierte Berliner und Frankfurter Ausgabe, red. Werner Hecht, Jan Knopf, Werner Mittenzwei, Klaus-Detlef Müller. T. 23, 10–20. Berlin–Weimar–Frankfurt: Suhrkamp, 1993.
• Bristiger, Michał. Forma wariacyjna w muzyce instrumentalnej renesansu, red. Halina Sieradz. Warszawa: Liber Pro Arte, Instytut Sztuki PAN, 2008.
• Cavin, Susan. Adorno. Lazarsfeld & The Princeton Radio Project, 1938–1941, http://citation.allacademic.com/meta/p_mla_apa_research_citation/2/3/7/0/8/pages237089/p237089-1.php, dostęp 28 I 2019.
• Cowell, Henry. „Composing for the Films by Hanns Eisler”. Notes, Second Series 4, nr 4 (1947): 471–472.
• Didi-Huberman, Georges. „Obraz krytyczny (obraz krytyki)”, przekł. Andrzej Leśniak. Teksty Drugie 27, nr 5 (2016): 360–375.
• Eisler, Hanns. Composing for the Films. London: Dobson, 1951.
• Eisler, Hanns. Komposition für den Film. Berlin: Henschel, 1949.
• Eisler, Hanns, Theodor W. Adorno. „Polityka słyszenia”. W: Kultura dźwięku. Teksty o muzyce nowoczesnej, wybór i red. Christoph Cox, Daniel Warner, przekł. Julian Kutyła, 102–105. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria, 2010.
• Gołąb, Maciej. Muzyczna moderna w XX wieku. Między kontynuacją, nowością, a zmianą fonosystemu. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski, 2011.
• Helman, Alicja. Rola muzyki w filmie. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1964.
• Horkheimer, Max, Theodor W. Adorno. Dialektyka oświecenia. Fragmenty filozoficzne, przekł. Małgorzata Łukasiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2010.
• Hufner, Martin. „Composing for the Films (1947): Adorno, Eisler and the Sociology of Music”. Historical Journal of Film, Radio and Television 18, nr 4 (1998): 535–540.
• Jabłońska, Barbara. Socjologia muzyki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2014.
• Jacobs, Arthur. „Composing for the Films by Hanns Eisler”. The Musical Times 93, nr 1315 (1952): 405–407.
• Kalinak, Kathryn. Film Music. A Very Short Introduction. New York: Oxford University Press, 2010.
• Kłoskowska, Antonina. Kultura masowa. Krytyka i obrona. Warszawa: PWN, 2011.
• Lissa, Zofia. Estetyka muzyki filmowej. Kraków: PWM, 1964.
• Neumeyer, David. The Oxford Handbook of Film Music Studies. Oxford: Oxford University Press, 2013.
• Parsons, James. „«The Exile’s Intellectual Mission»: Adorno and Eisler’s Composing for the Films”. Telos 149 (2009): 52–68.
• Rosen, Philip. „Adorno and Film Music: Theoretical Notes on Composing for the Films”. Yale French Studies 60 (1980): 157–182.
• Schweinhardt, Peter, Johannes C. Gall. „Composing for the Film: Hanns Eisler’s Lifelong Music Project”. W: Oxford Handbook of Film Music Studies, red. David Neumeyer, 131–187. Oxford: Oxford University Press, 2014.
• Stegmann, Vera. „A DEFA Film Viewed in Light of Brecht’s Critique of the Opera and Eisler/Adorno’s Theory of Film Music”. German Studies Review 28, nr 3 (2005): 481–500.
• Wierzbicki, James. „Hans Eisler and the FBI”, Music and Politics 2, nr 2 (2008): 1–31.

Identifiers

DOI

10.36744/m.565

Biblioteka Nauki

28328085