O muzyce w kręgu Aleksandra Józefa Sułkowskiego (1695–1762)

• Authors: Szymon Paczkowski

Title variants

EN

Music in the Milieu of Aleksander Józef Sułkowski (1695–1762)

Abstracts

EN

This article represents the first attempt in musicology to discuss the foundations of the musical patronage of Aleksander Józef Sułkowski (1695–1762). Sułkowski was a cabinet minister to King Augustus III until 1738, when he left the Dresden court to become lord of Rydzyna castle and owner of the town of Leszno and of a huge estate taken over from Stanisław Leszczyński; from 1752, he was also a prince of the Holy Roman Empire. The article discusses the following topics: Sułkowski’s negative role in the process of engaging Giovanni Bindi (known as Porporino, a singer in the ensemble maintained by King Augustus II) for George Frideric Handel’s London orchestra in 1731; the work of the Dresden-based composer Tobias Butz, Sułkowski’s secretary when the latter was a minister in the Secret Cabinet of Saxony (1733–38); Sułkowski’s contribution to organising musical life at the Dresden and Warsaw courts; music in Sułkowski’s milieu after he left Dresden for Rydzyna. The author has also attempted to reconstruct the make-up of the music ensemble maintained by Sułkowski at Rydzyna Castle and the oboe ensembles that existed in army regiments commanded by Sułkowski in Saxony and Poland.

PL

Artykuł stanowi pierwszą w muzykologii próbę przedstawienia podstaw mecenatu muzycznego Aleksandra Józefa Sułkowskiego (1695-1762) – do roku 1738 ministra gabinetowego króla Augusta III, po roku 1738, po opuszczeniu dworu drezdeńskiego w roku 1738 – pana na zamku w Rydzynie, właściciela Leszna i ogromnego majątku przejętego po Stanisławie Leszczyńskim, od roku 1752 – księcia Świętego Cesarstwa Rzymskiego. W artykule podjęto następujące wątki: negatywny udział Sułkowskiego w procesie angażu śpiewaka kapeli króla Augusta II Giovanniego Bindiego (zwanego Porporinem) do londyńskiego zespołu Georga Friedricha Händla w roku 1731, działalność drezdeńskiego kompozytora Tobiasa Butza jako sekretarza Sułkowskiego w latach jego aktywności w roli ministra saskiego Tajnego Gabinetu (1733-1738), udział Sułkowskiego w organizacji życia muzycznego dworu w Dreźnie i w Warszawie, muzyka wokół Sułkowskiego po jego wyjeździe z Drezna do Rydzyny. Podjęta też została próba rekonstrukcji składu osobowego zespołu muzycznego utrzymywanego przez Sułkowskiego na zamku rydzyńskim oraz składu zespołów oboistów w regimentach wojskowych dowodzonych przez Sułkowskiego w Saksonii i w Polsce.

Keywords

PL

Aleksander Józef Sułkowski; August II; August III; dwór polsko-saski; Drezno; Warszawa; Rydzyna; George Frideric Handel; Giovanni Bindi (Porporino); Johann Heinrich Heucher; Jan Dismas Zelenka; serenata; cantata; patronat muzyczny

EN

Aleksander Józef Sułkowski; Augustus II; Augustus III; Polish-Saxon court; Dresden; Warsaw; Rydzyna; George Frideric Handel; Giovanni Bindi (Porporino); Johann Heinrich Heucher; Jan Dismas Zelenka; serenata; cantata; musical patronage

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Muzyka
• Year: 2021
• Volume: 66
• Issue: 3
• Pages: 57-91

Dates

published

2021

Contributors

author

Szymon Paczkowski

• Uniwersytet Warszawski

• https://orcid.org/0000000172337620

References

• Ágústsson, Jóhannes. „Zelenka’s Serenata ZWV 177: A New Source Discovered”. Hudebni věda 66, nr 1–2 (2009): 207–210.
• Boksa, Michał. „Archiwum Sułkowskich w zbiorach Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk”. Kronika Miasta Poznania 26, nr 1 (2017): 249–256.
• Baumgart, Jan. „Historia i zawartość Archiwum Książąt Sułkowskich w Poznańskim Towarzystwie Przyjaciół Nauk”. Roczniki Historyczne. Organ Towarzystwa Miłośnikow Historii w Poznaniu 15, nr 1 (1939): 116–147.
• Baumgart, Jan. Bibliotekarstwo, biblioteki, bibliotekarze. Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, 1983.
• Cathalogus der Auctionis lege den 24ten October & segg. A.c. allhier zu Lissa zu verausernden zur Furstl. Von Sulkowskischen Majorats Nachlassenschaft gehorigen Bibliotheque. Lissa [Leszno]: [bez wyd.], 1799.
• Das frolockende Lissa. Oder umstandliche Beschreibung der Lisnischen Freuden Bezeugungen als Ihro Hoch Reichs Grafliche Excellence Alexander Joseph von Sułkowo Sułkowski, des Heil. Rom. Reichs- und zur Lissa Graff etc. das erste mahl als wurklich declarirter Erbherr nebst dero Hochgraffl. Gemahlin Excellence Anna Marianna geb. Baronessin von Stein im Jahr 1738, den 9. September der Stadt die Gnade dero hohen Gegenwart gonnten und dem Konigs-Schuffen beyzuwohnen gnadigst geruheten worinnen die aufgerichtete Ehren-Pforte und vornehmste Illuminationes nebst allem was vorher, und dabey vorgegangen, vorgestellet worden von Samuel Hartmann. Notario Jur. Lesnensi. Lissa [Leszno]: Michael Lorenz Pressen, 1738.
• Das ietztlebende Konigliche Dresden in Meisen. Dresden: Christian Robringen, 1738.
• Das ietztlebende Konigliche Dresden. Dresden: Christian Robringen, 1740.
• Dean, Winton. Handel’s Operas 1726–1741. Rochester NY: The Boydell Press, 2006.
• Ehrenberg, Herman. Geschichte der Kunst im Gebiete der Provinz Posen Berlin. Berlin: Verlag von Wilhelm Ernst & Sohn, 1893.
• Eitner, Robert. Biographisch-Bibliographisches Quellen-Lexicon der Musiker und Musikgelehrten. T. 4. Leipzig: Breitkopf & Haertel, 1901.
• Flemming, Hans Friedrich. Der vollkommene teutsche Soldat. Leipzig: Johann Christian Martini, 1726.
• Fürstenau, Moritz. Zur Geschichte der Musik und des Theaters am Hofe zu Dresden. Cz. 2, Zur Geschichte der Musik und des Theaters am Hofe der Kurfursten von Sachsen und Konige von Polen. Dresden: Rudolf Kunze, 1862; reprint Hildesheim: Georg Olms Verlag, 1971.
• Georg Frideric Handel. Collected Documents, red. Donald Burrows, Helen Coffey, John Greenacombe, Anthony Hicks. T. 2, 1725–1734. Cambridge: Cambridge University Press, 2015.
• Kapsa, Václav. „The Information Value of a Music Inventory: «Musicalien und Instrumenten» Listed in Sokolov (Falkenau) in the First Half of the 18th Century”. Musicologia Brunensia 53, nr 2 (2018): 179–199.
• Kittel, Johann Gottlob. Denen Ihro Konigl. Majest. In Pohlen und Churfursl. Durchl. Zu Sachsen Welt-gepriesenen Hof-Capelle befindlichen Virtuosen, als seinen Hochzuehrenden Herren und Hoch-werthgeschatzten Gonnern, ubbereicht folgendes Lob-Gedichte im Monat Junio 1740. Dresden: Johann Christoph Krause, 1740; reprint Beeskow: ortus musikverlag, 2008.
• Konigl. Polnischer und Churfurstl. Sachsischer Hof- und Staats-Calender. Leipzig: Weidmann, [1735].
• Lindgren, Lowell. „Musicians and Librettists in the Correspondence of Gio. Giacomo Zamboni (Oxford, Bodleian Library, MSS Rawlinson Letters 116–138)”. Royal Musical Association Research Chronicle 24 (1991): 1–194.
• Matzke, Judith. Gesandtschaftswesen und diplomatischer Dienst Sachsens 1694–1763. Technische Universität Dresden, 2007 (dysertacja doktorska). Perłakowski, Adam, Michał Zwierzykowski. „Sułkowski Aleksander Józef h. Sulima (1695–1762)”. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 45/4, zesz. 187, 519–528. Warszawa– –Kraków: IH PAN, 2008.
• Perłakowski, Adam. Kariera i upadek krolewskiego faworyta. Aleksander Sułkowski w latach 1695–1738, Kraków: Historia Iagellonica, 2013.
• Poppe, Gerhard. „Dresdner Hofkirchenmusik von 1717 bis 1725 – über das Verhältnis von Repertoirebetrieb, Besetzung und musikalischer Faktur in einer Situation des Neuaufbaus”. Jahrbuch Mitteldeutscher Barockmusik 6 (2004): 301–342.
• Rączka, Zofia. „Bielska linia Sułkowskich i jej archiwum”. Archeion 57 (1984): 135–153.
• Seifert, Herbert. „Zelenka in Wien”. W: Zelenka-Studien II. Referate und Materialien der 2. Internationalen Fachkonferenz Jan Dismas Zelenka (Dresden und Prag 1995), red. Günter Gatterman, Wolfgang Reich, 183–192. Sankt Augustin: Academia Verlag, 1997.
• Stockigt, Janice B. Jan Dismas Zelenka (1679–1745). A Bohemian Musician at the Court of Dresden. Oxford: Oxford University Press, 2000.
• Stockigt, Janice B. „The Court of Saxony-Dresden”. W: Music at German Courts, 1715–1760, red. Samantha Owens, Barbara M. Reul, Janice B. Stockigt, 17–49. Woodbridge: Boydell Press, 2011.
• Stockigt, Janice B., Jóhannes Ágústsson. „Reflections and Recent Findings on the Life and Music of Jan Dismas Zelenka (1679–1745)”. Clavibus unitis 4 (2015): 7–48.
• Szweykowska, Anna. „Kapele magnackie i szlacheckie w połowie XVIII wieku w Polsce”. Muzyka 8, nr 1–2 (1963): 75–104.
• Talbot, Michael. „Zelenka’s Serenata ZWV 277”. W: Zelenka-Studien II. Referate und Materialien der 2. Internationalen Fachkonferenz Jan Dismas Zelenka (Dresden und Prag 1995), red. Günter Gatterman, Wolfgang Reich, 217–241. Sankt Augustin: Academia Verlag, 1997.
• Warszawski Teatr Sułkowskich. Dokumenty z lat 1774–1785, red. Mieczysław Rulikowski, wstęp i komentarz Barbara Król. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1957.
• Wolff, Christoph. Johann Sebastian Bach. Muzyk i uczony, przekł. Barbara Świderska. Warszawa: Lokomobila, 2012.
• Żórawska-Witkowska, Alina. Muzyczne podroże krolewiczow polskich. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1992.
• Żórawska-Witkowska, Alina. Muzyka na polskim dworze Augusta III. Lublin: Polihymnia, 2012.

Identifiers

DOI

10.36744/m.973

Biblioteka Nauki

26470638